همه افراد این توانایی را ندارند که با بستن چشمان‌شان، تصاویر را در ذهن خود تجسم کنند. در حالی که بسیاری از ما این توانایی را اصلاً جدی نمی‌گیریم. اگرچه این موضوع از دهه ۱۸۰۰ میلادی برملا شده، اما هیچگاه به صورت جامع مورد مطالعه قرار نگرفته است. این پدیده بتازگی آفانتازیا(aphantasia) نامگذاری شده است. در این مطلب ازمجله دلتادربارهعدم تصویر سازی ذهنیصحبت خواهیم کرد.

عدم تصویرسازی بصری – ذهنی

به گزارش بیگ بنگ، تصور بر این است که عدم تصویرسازی بصری – ذهنی به صورت اختیاری در ۲ الی ۵ درصد از افراد وجود داشته باشد. بر اساس مطالعات اخیر،آفانتازیابه عدم تصویرسازی ذهنی اشاره می‌کند، نَه عدم آگاهی از داشتن تصویرسازی ذهنی درونی. برخی افراد این توانایی را پس از آسیب یا جراحات مختلف از دست می‌دهند. اکنون تحقیقات جدید گویای آن است که افراد مبتلا بهآفانتازیادارای سایر تفاوت‌های شناختی هم هستند.

“الکسی داوز”، عصب‌شناس از دانشگاه نیوساوث ولز استرالیا گفت: «ما دریافتیم که پدیده آفانتازیا فقط با عدمتصویرسازی ذهنیارتباط ندارد.این پدیده با طیف وسیعی از تغییرات در سایر فرایندهای شناختیِ مهم نیز گره خورده است. ما در تحقیقات خود، ۶۶۷ نفر را در پرسشنامه آورده و سوالاتی از آنها پرسیدیم. این پرسشنامه به بررسی معیارهایی از قبیل تصویرسازی،حافظه، رویاپردازی و واکنش در برابر حمله روحی و غیره می‌پردازد.»

افراد مبتلا به آفانتازیا

در این پرسشنامه، از مشارکین خواسته شد تا به میزان وضوح خاطرات از یک تا پنج امتیاز بدهند. افراد مبتلا به آفانتازیا مشکل زیادی در به یاد آوردن گذشته، تصور آینده و حتی رویاپردازی داشتند. این نشان می‌دهد که تصویرسازی ذهنی می‌تواند نقش بسیار مهمی در فرایندهای حافظه داشته باشد. افرادی که از آفانتازیا رنج می‌بردند، کمتر خواب می‌دیدند. این افراد خواب‌شان واضح نبود و جزئیات حسی کمتری می‌توانستند به خاطر بسپارند.

محققان در مقالۀ خود نوشتند: «داده‌های ما حکایت از این واقعیت دارد که افراد مبتلا به آفانتازیا نه تنها در تصویرسازی ذهنی با مشکل جدی روبرو هستند، بلکه در سایر الگوهای حسی هم عملکرد قابل قبولی نمی‌توانند داشته باشند. مِن جمله بخش‌های شنیداری، چشایی، گوارشی، احساسات، حرکت و غیره. همه این یافته‌ها مهر تاییدی بر تجارب افرادی که از این پدیده رنج می‌برند، می‌زند.»

یک فرد مبتلا به آفانتازیا به نام “آلان کندل”، تجربه خود را این چنین نشان می‌دهد: «وقتی متوجه شدم همه می‌توانند در ذهن خود موسیقی مورد علاقه‌شان را به خاطر آورند و زمزمه کنند، حس خوبی نداشتم. در ابتدا اصلاً نمی‌توانستم این مسئله را درک کنم. توان زمزمه موسیقی در ذهن برای من خارق‌العاده بود؛ شبیه به ترفند یا شعبده‌بازی در تلویزیون.»

اما همۀ افرادی که از آفانتازیا بصری رنج می‌بردند، با مشکل تصور حسی مواجه نبودند. پس این نشان می‌دهد که افراد مختلف تجربه متفاوتی در ذهن درونی‌شان دارند.

پیشنهاد مطالعه: مطلبروش صحیح شارژ باتری موبایلرا بخوانید.