لکنت زبانیکی از عارضه‌های مربوط به گفتار است که باعث می‌شود شخص یک صدا یا یک بخش از لغت را تکرار کند. همچنین ممکن است در اثر این عارضه، تلفظ یک صدای به خصوص از یک واژه برای مدت زیادی طول بکشد. لکنت زبان امکان دارد بسته به شدت این عارضه و موقعیتی که در آن شخص دچار لکنت می‌شود، از شخصی تا شخص دیگر متفاوت باشد. برای مثال ممکن است یک شخص برای یک دوره زمانی دچار لکنت زبان شده و سپس برای مدت زمان طولانی به طور طبیعی صحبت کند. احساس استرس و یا هیجان می‌تواند در میزان شدت لکنت زبان مؤثر باشد.

گفتار درمانییکی از موثرترین شیوه‌های درمانی برای افراد دچار لکنت زبان است. در ادامه مطلب گفتارتراپی و تأثیر آن در بهبود لکنت زبان مورد بحث قرار گرفته است.

انواع لکنت زبان

تا کنون دو نوع لکنت زبان شناخته شده است. این دو نوع عبارتند از:

• لکنت زبان رشدی: لکنت زبان رشدی، شایع‌ترین نوع لکنت زبان محسوب می‌شود. این عارضه در اوایل دوران رشد در زمان کودکی (زمان بروز توانایی‌های زبانی و گفتاری) ایجاد می‌شود.
• لکنت زبان اکتسابی:در مقایسه با لکنت زبان رشدی، به ندرت امکان دارد این نوع لکنت زبان بروز کند. لکنت زبان اکتسابی در کودکان در سنین بالاتر و در بزرگسالان در اثرسکته مغزی، آسیب‌دیدگی سر و یا عارضه عصبی بلندمدت ایجاد می‌شود. همچنین این نوع لکنت زبان می‌تواند در اثر مصرف برخی از داروها و یا آسیب‌های روحی بروز کند.

دلایل بروز لکنت زبان

از نظر علمی، یافتن علت اصلی بروز لکنت زبان در اوایل دوران رشد کودک دشوار می‌باشد. بر طبق تحقیقات انجام شده، امکان دارد این عارضه از طریق ژنتیک به ارث برده شود و معمولاً بر اساس مناطق مغزی مرتبط با گفتار ایجاد می‌شود. همچنین تحقیقات نشان می‌دهند که لکنت زبان در پسران بیشتر از دختران ایجاد می‌شود.

لکنت زبان معمولاً بین سنین ۲ تا ۶ سالگی بروز می‌کند. هر نوعی از لکنت زبان که بیش از ۶ ماه طول بکشد، به درمان نیاز دارد.

گفتاردرمانی لکنت زبان

هدف از گفتاردرمانی، کمک به بهبود گفتار و توانایی درک و بیان زبان به صورت شفاهی می‌باشد. جلسات گفتاردرمانی توسط متخصص گفتاردرمانی یا متخصص آسیب‌شناس زبان و گفتار اداره می‌شوند.

گفتاردرمانی بر دو جنبه اصلی تمرکز دارد: بهبود حرکات و هماهنگی قسمت‌های مختلف دهان جهت ایجاد صداها یا لغات به شکل صحیح، و همچنین درک گفتار و زبان و برقراری ارتباط. در نتیجه علاوه بر آموزش ایجاد و بیان لغات به شکل صحیح، اشخاص باید درک کاملی از آنچه که بیان می‌کنند نیز داشته باشند. زمانی که شخص کنترل زبان را به دست داشته باشد، احتمال بروز مشکلات گفتاری مانند لکنت زبان کاهش پیدا می‌کند.

در صورتی که والدین متوجه لکنت زبان کودک خود شدند، بایستی از کمک متخصصین گفتاردرمانی لکنت زبان در کلینیک گفتاردرمانی میدان آزادی استفاده کنند تا احتمال بروز هر گونه مشکل زبانی بلندمدت کاهش داده شود. علائمی که نشان می‌دهند کودک به گفتاردرمانی نیاز دارد، شامل موارد زیر می‌باشند:

• وجود سابقه خانوادگی لکنت زبان
• خودداری کودک از صحبت کردن یا برقراری ارتباط
• افزایش میزان دفعات لکنت زبان
• تداوم لکنت زبان برای مدت ۶ تا ۱۲ ماه (یا بیشتر)
• بروز دیر هنگام لکنت زبان (پس از ۴ سالگی)

چه کسانی به گفتاردرمانی نیاز دارند؟

بیشتر افراد تصور می‌کنند که گفتاردرمانی تنها به کودکان مربوط می‌شود. در حالی که بسیاری از بزرگسالان دچار اختلالات گفتار، لکنت زبان و دیگر نقص‌های گفتاری هستند. همه افرادی که در بیان کلمات یا برقراری ارتباط به شکل صحیح با مشکل مواجه می‌باشد می‌توانند در جلسات گفتاردرمانی شرکت کنند.

افراد در همه سنین می‌توانند از مزایای گفتاردرمانی لکنت زبان در کلینیک گفتاردرمانی میدان آزادی بهره‌مند شوند. کودکان دچار مشکلات زبانی بایستی هر چه زودتر به متخصص گفتاردرمانی مراجعه کنند. در صورت استفاده زودهنگام از خدمات گفتاردرمانی، احتمال دستیابی به نتیجه رضایت‌بخش درمانی افزایش پیدا می‌کند. اگرچه امکان دارد که لکنت زبان در سن ۸ سالگی خود به خود رفع شود، استفاده از گفتاردرمانی به بهبود سریع‌تر کودک کمک می‌کند.

بسیاری از بزرگسالانی که در گفتار و برقراری ارتباط با مشکل مواجه هستند، دچار عدم اعتماد به نفس می‌باشند. در عین این که گفتاردرمانی می‌تواند سبب بهبود گفتار اشخاص شود، بسیاری از بزرگسالان بایستی دیگر مشکلات روان‌شناختی خود که در بروز لکنت زبان مؤثر است را مورد بررسی قرار دهند.

گفتاردرمانی به چه منظور مورد استفاده قرار می‌گیرد؟

مشابه بسیاری از روش‌های درمانی، متخصصین گفتاردرمانی لکنت زبان در کلینیک گفتاردرمانی میدان آزادی، برنامه درمانی مطابق با نیازها و اهداف اشخاص طرح‌ریزی می‌کنند. معمولاً اولین هدف متخصص گفتاردرمانی، ارزیابی دقیق سابقه پزشکی و همچنین سابقه خانوادگی شخص در ارتباط با بروز عارضه مورد نظر می‌باشد. در ارتباط با گفتاردرمانی کودکان، والدین نیز به طور مداوم در روند درمان شرکت دارند تا موارد آموخته شده در گفتاردرمانی را در طول روز نیز با کودک تمرین کنند. خدمات گفتاردرمانی معمولاً در کلینیک‌های ویژه گفتاردرمانی ارائه می‌شوند ولی برخی از خدمات در منزل یا مکان‌های دیگری مانند مدرسه یا محل کار نیز قابل ارائه هستند. زمان درمان نیز ممکن است از شخصی تا شخص دیگر متفاوت باشد. برخی از افراد دارای علائم خفیف ممکن است تنها به چند ماه گفتاردرمانی نیاز داشته باشند، در حالی که برخی افراد دیگر نیاز دارند تا برای مدت چند سال از گفتاردرمانی استفاده کنند.

گفتاردرمانی در منزل

اگرچه مراجعه به متخصص گفتاردرمانی لکنت زبان در کلینیک گفتاردرمانی میدان آزادی دارای مزایای بسیاری می‌باشد، درمان در منزل نیز می‌تواند برای اشخاص سودمند باشد. در واقع گفتاردرمانی در منزل باعث تداوم روند درمان بین جلسات اصلی گفتاردرمانی شده و در افزایش انعطاف‌پذیری عضلات دهان که برای بیان کلمات به شکل صحیح نیاز هستند، مؤثر می‌باشد.

گفتاردرمانی کودکان در منزل

والدین می‌توانند محیط مناسبی را در منزل جهت تمرین تقویت‌ مهارت‌های گفتاری در کودک و برقراری ارتباط فراهم کنند. به این منظور والدین بایستی موارد زیر را در نظر بگیرند:

صحبت کردن به صورت آرام و شمرده

در بسیاری از موارد، لکنت زبان زمانی بروز می‌کند که شخص تلاش کند تا بیش از حد و با سرعت زیاد صحبت کند. صحبت کردن با سرعت زیاد احتمال در هم ریختگی لغات را افزایش می‌دهد. در واقع حتی گوش دادن به شخصی که با سرعت زیادی صحبت می‌کند، می‌تواند برای شخص دارای لکنت زبان ایجاد اضطراب کند. در این حالت امکان دارد شخص دارای لکنت زبان در تطبیق دادن سرعت گفتار خودش با شخص دیگر دچار مشکل شود. به همین دلیل، والدین بایستی در زمان برقراری ارتباط، آرام و شمرده صحبت کنند و بین جملات زمان بیشتری مکث کنند.

قطع نکردن سخنان کودک

زمانی که کودک در اثر لکنت زبان یک لغت را چندین بار تکرار می‌کند، امکان دارد گوش دادن به سخنان کودک دشوار باشد؛ با این حال قطع کردن سخنان کودک باعث می‌شود کودک تصور کند که مرتکب اشتباه شده است. حتی اگر کودک در حال تعریف کردن یک داستان بلند باشد، والدین نباید به گونه‌ای رفتار کنند که تمایلی به شنیدن سخنان کودک ندارند. قطع کردن صحبت‌های کودک می‌تواند تاثیرات نامطلوبی از لحاظ ذهنی برای کودک به دنبال داشته باشد.

گوش دادن به صحبت‌های کودک

کودکان دارای لکنت زبان مانند هر کودک سالم دیگری تمایل دارند که در زمان صحبت کردن حرف‌هایشان توسط والدین به طور کامل شنیده شود. والدین بایستی با حالت‌های مناسب چهره یا ارتباط غیر کلامی، اشتیاق و تمایل خود به شنیدن سخنان کودک را ابراز کنند. برای مثال زمانی که کودک یک لطیفه تعریف می‌کنـد، والدیـن بـایسـتی لبخند زده و یا در زمان تـعریف یک مطلـب غیر منتظره والدین می‌توانند خود را متعجب نشان دهند.

کاهش تعداد سؤالات از کودک

برای این که کودک بتواند آزادانه و به راحتی صحبت کند، والدین بایستی تعداد سؤالات مورد نظر را کاهش داده و یا سؤال پرسیدن را متوقف کنند. کودک زمانی که بتواند در مورد آن چه در ذهنش می‌گذرد صحبت کند، راحت‌تر می‌تواند با دیگران ارتباط برقرار کند (در مقایسه با زمانی که کودک مجبور به یافتن پاسخ برای سوالات پرسیده شده از جانب والدین باشد). والدین می‌توانند سوالاتی را از کودک بپرسند که او را به بیان جزئیات بیشتر تشویق کند. ولی در عین حال بایستی به کودک اجازه دهند که در مورد هر مطلبی که برایش جذابیت داشته باشد، صحبت کند.

مکالمه با کودک در قالب سرگرمی

والدین می‌توانند در قالب بازی و سرگرمی، به نوبت و با استفاده از جملات کوتاه با کودک صحبت کنند. این روش توانایی کودک در درک نکاتی که در مکالمه مطرح می‌شود را افزایش می‌دهد.

خواندن کتاب همراه با کودک

بر طبق توصیه متخصصین گفتاردرمانی، خواندن کتاب همراه با کودک سبب افزایش قدرت ادراک کودک در ارتباط با نحوه به کار بردن کلمات شده و به طور کلی مهارت درک زبان گفتاری و نوشتاری کودک را تقویت خواهد کرد.

گفتاردرمانی بزرگسالان در منزل

بزرگسالانی که دچار لکنت زبان هستند، در ارتباط با گفتاردرمانی در منزل بایستی نکات زیر را در نظر بگیرند:

حفظ آرامش در زمان صحبت کردن

هیچگاه خود را مجبور نکنید که با عجله و به سرعت به سؤالات مطرح شده پاسخ دهید. ابتدا در ارتباط با پاسخ خود فکر کنید و به آرامی صحبت کنید. در واقع اطمینان از صحت کلامی که می‌خواهید بر زبان بیاورید بسیار مهم‌تر از سرعت صحبت کردن می‌باشد.

تمرین گفتار با دوستان نزدیک

بهترین روش بهبود لکنت زبان، تمرین با دوستان نزدیک می‌باشد. به این منظور هر روز جهت تقویت گفتار و برقراری ارتباط با دوستان نزدیک خود صحبت کنید. حتی شرکت در یک مکالمه مختصر در ارتباط با یک برنامه تلویزیونی مورد علاقه نیز می‌تواند تأثیر به سزایی در پیشرفت روند گفتار داشته باشد. توصیه می‌شود که در ارتباط با موضوعاتی که بیشترین جذابیت را برای شما دارند صحبت کنید.

تمرکز بر نحوه تنفس

در بسیاری از مواقع، تلاش برای بیان جمله به شکل صحیح می‌تواند سبب دشواری در تنفس شود. به این منظور، به وقفه بین لغات و جملات توجه کنید. به این ترتیب با تمرین هر چه بیشتر، نحوه تنفس و صحبت کردن طبیعی‌تر خواهد شد. لکنت زبان می‌تواند در اثر اضطراب بروز کند. تنفس عمیق در رفع این حالت مؤثر می‌باشد.

خودداری از بیان کلماتی که سبب لکنت زبان می‌شوند

در بسیاری از مواقع، بیان برخی از کلمات در بروز لکنت زبان مؤثر است. این لغات را شناسایی کرده و به جای آن‌ها از کلمات جایگزین استفاده کنید. از به کار بردن این لغات در مکالمه‌ها خودداری کنید. البته تمرین بیان این لغات در جلسات گفتاردرمانی در منزل سبب بهبود توانایی در استفاده از این کلمات می‌شود.