رسیدگی انواع سبک فرزند پروری: بهترین سبک فرزند پروری چیست حقوق نیوز

فرزند پروری (پرورش کودک) فرایند تقویت و حمایت از پیشرفت فیزیکی، عاطفی، اجتماعی و فکری فرزند از نوزادی تا بزرگسالی است.

فرزند پروری

یکی از موضوعاتی که والدین در تربیت کودک خود مورد توجه چندانی قرار نمی‌گیرد، اهمیت سبک فرزند پروری در شکل‌گیری شخصیت کودکان است. آنچه بسیاری از والدین نمی‌دانند این است که طرز رفتار ما با کودکان می‌تواند ازلحاظ روانشناسی آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. روش تربیت کودکان نیز نقش مهمی در نوع رفتاری که آن‌ها با والدین خود خواهند داشت بازی می‌کند.

سبک‌های فرزندپروری در واقع به ترکیب استراتژی‌هایی که برای رشد فرزند خود اتخاذ کرده‌اید اشاره دارد. در ادامه به انواع سبک‌های فرزند پروری اشاره خواهیم کرد. هر کدام از این سبک‌ها در چهار زمینه‌ی نظم، ارتباط، انتظارات و بیان احساسات و عواطف با هم متفاوت هستند.

1. سبک مستبدانه:دارای کنترل بالا و محبت کم

2. سبک سهل گیرانه:دارای کنترل کم و محبت زیاد

3. سبک طردکننده:دارای کنترل کم و محبت کم

4. سبک مقتدرانه:دارای کنترل زیاد و محبت زیاد

بررسی انواع سبک فرزندپروری

سبک فرزندپروری مستبدانه

والدین دارای سبک مستبد برای انضباط ارزش خیلی زیادی قائلند. قوانین سخت گیرانه‌ای وضع می‌کنند و سعی می‌کنند کنترل خیلی بالایی بر کودک داشته باشند. در عوض این والدین اهمیت کمتری به احساسات و هیجانات کودک می‌دهند صمیمیت عاطفی کمتری با کودک ایجاد می‌کنند. والدین مستبد باور دارند کودکان باید از همه قوانین بدون استثنا و بی چون و چرا اطاعت کنند. این گروه والدین عموما خیلی توضیح منطقی در مورد تربیت خود به کودک نمی‌دهند.

برای مثال در جواب توضیح خواستن کودکان می‌گویند چون من می‌گویم. در این سبک والدین خیلی اهل گفتگو کردن منطقی با کودک نیستند. تمرکز آن‌ها بیشتر بر اطاعت کردن است. والدین مستبد معمولا به کوکان اجازه نمی‌دهند وارد بحث‌ها و چالش‌های حل مسئله شوند. در عوض بیشتر قوانین را وضع می‌کنند و بدون توجه به نظر کودک پیامد‌های آن را برای کودک اعمال می‌کنند. والدین دارای سبک مستبدانه از تنبیه و سرزنش کردن در مقابل اشتباهات کودک بیشتر استفاده می‌کنند.

ویژگی‌های سبک فرزندپروری مستبدانه:

• سبک انضباطی خشک و اغلب بدون توضیح و صحبت است.

• به کار بردن تنبیه شایع است.

• ارتباط بیشتر یکطرفه و از مادر به کودک است.

• علت قوانین عموما توضیح داده نمی‌شود.

• والدین این سبک معمولا مراقبت و حمایت کمتری دارند.

• انتظارات بالا و بدون انعطاف است.

سبک فرزندپروری سهل گیرانه

این گروه والدینی سهل گیر هستند که برای تربیت فرزندان خود به آن‌ها آزادی کامل داده تا هر آنچه می‌خواهند انجام دهند. سبکی که اولویت اصلی در آن عشق و محبت به فرزند است. تعیین حد و مرز برای کودک و اعمال قوانین نظم و انضباط بر کودک به میزان بسیار کمی وجود دارد. هم‌چنین در شیوه فرزند پروری سهل گیرانه، والدین فرزندان را مجبور به پیروی از قوانین نمی‌کنند. عمدتاً در این سبک، والدین بیشتر به فرزند خود پاسخگو هستند تا فرزندان به والدین.

در این سبک فرزند پروری والدین بیشتر تمایل دارند با محبت و حمایت با فرزند خود رفتار کنند و به‌ندرت فرزندان را تنبیه می‌کنند، قوانین بسیار محدودی وضع می‌کنند و از کنترل زیاد فرزند خود اجتناب می‌کنند.

سبک فرزندپروری سهل گیرانه عمدتاً روش تربیتی والدینی است که باور دارند به‌جای والد گری و یا رئیس بودن باید با فرزندان دوست بود و به‌جای رشد و تربیت کودک، تمرکز خود را بر روی احساس رضایت فرزند از والدین قرار می‌دهند. از این‌ رو اختلافات و قوانین بسیار اندکی بین فرزند و والدین وجود خواهد داشت.

معایب این سبک فرزندپروی این است که فرزندان برای انجام کارهای نادرست آزادند و والدین نیز از این استدلال که ” اوه، این کار خیلی هم بد نیست” خودشان را تبرئه می‌کنند.

بنابراین والدین نیازی به بازخواست و تنبیه کودک خود نمی‌بینند زیرا بر این باورند که ” او فقط یک کودک است”. بر همین مبنا، در زمان بازی و فعالیت‌های کودک، محدودیتی اعمال نمی‌کنند. در چنین شرایطی کودکان نه هیچ‌گاه با محدودیتی روبرو می‌شوند و نه هیچ‌گاه به آن می‌اندیشند، به‌طوری‌که در بزرگ‌سالی مهارت حل مسایل زندگی ضعیفی دارند.

رشد کودک بدون وضع قوانین از سوی والدین این موضوع را برای فرزندان دشوارتر می‌کند، چراکه محدودیت‌های آنچه انجام می‌دهند را نمی‌پذیرند, درحالی‌که باید این‌طور باشد و این مشکل بزرگی است.

ویژگی‌های سبک فرزندپروری سهل گیرانه:

• سبک تربیتی آن‌ها بر عکس سبک سختگیرانه است. آن‌ها قوانین نمی‌گذارند یا قانون‌های خیلی کمتری دارند.

• ارتباط عموما باز است، اما این والدین می‌گذارند کودکان خودشان تصمیم بگیرند، به جای اینکه آن‌ها را هدایت کنند.

• این والدین معمولا گرم و مراقبت کننده‌اند.

• در این نوع فرزندپروری انتظارات یا وجود ندارد یا در حداقل ممکن است.

سبک فرزندپروری طردکننده

والدین طردکننده درگیری کمی با کودک خود دارند. به عبارتی خیلی کاری به کار کودک خود ندارند. آن‌ها زمان خیلی کمی را با کودک خود می‌گذرانند. این والدین اطلاع کمی نسبت به وضعیت کودکشان دارند. آن‌ها قوانین تربیتی زیادی نمی‌گذارند. کودکان آن‌ها نه تنها هدایت زیادی دریافت نمی‌کنند، بلکه رقبت و توجه زیادی هم نمی‌گیرند. به عبارتی والدین طردکننده انتظار دارند کودکان خودشان بزرگ شوند.

آن‌ها وقت و انرژی زیادی برای رسیدگی به نیازهای کودک نمی‌گذارند. والدین طردکننده ممکن است در مورد کودکشان غفلت کنند، اما بیشتر مواقع این موضوع ناخواسته است. برای مثال مادری که دچار اختلال روانی مثل افسردگی است، یااعتیاد به مواد مخدردارد نمی‌تواند به نیازهای عاطفی یا جسمی کودک به طور پایدار رسیدگی کند.

همچنین در مواقعی والدین طردکننده آگاهی کمی نسبت به رشد کودک دارند. گاهی هم درگیری بسیار شدیدی در مورد مسائل مثل مشکلات مالی، بیکار، بیماری و ... دارند. کودکانی که با این نوع سبک تربیتی رشد می‌کنند اغلباعتماد به نفسبسیار پایینی دارند.

ویژگی‌های سبک طرد کننده:

• هیچ سبک تربیتی مشخصی به کار نمی‌رود.

• والد اجازه می‌دهد کودک هر کاری می‌خواهد انجام دهد، بدون آگاهی دادن یا مراقبت کردن.

• ارتباط خیلی محدود است.

• این والدین مراقبت خیلی کمی فراهم می‌کنند.

• انتظارات خیلی کمی از کودک دارند.

• ممکن است والدین دچارافسردگیو یا اعتیاد باشند.

سبک فرزندپروری مقتدرانه

والدین دارای سبک مقتدر، تلاش زیادی برای ایجاد و حفظ یک رابطه مثبت با کودکشان می‌کنند. آن‌ها در تربیت کودک قانون وضع می‌کنند و پیامد عدم رعایت قوانین را اجرا می‌کنند. اما احساسات کودک را در هر موقعیت در نظر می‌گیرند. در سبک مقتدرانه به احساسات کودک توجه و ارزش داده می‌شود، اما این موضوع روشن می‌شود که در نهایت والدین مسئول تربیت هستند.

والدین دارای سبک مقتدرانه، وقت و انرژی زیادی را صرف جلوگیری از مشکل رفتاری پیش از وقوع آن می‌کنند. آن‌ها همچنین از استراتژی‌های مثبت برای تربیت استفاده می‌کنند. برای مثال دلایل قوانین را توضیح می‌دهند و از پاداش و تشویق استفاده می‌کنند.

نشانه‌های سبک مقتدرانه:

• قوانین مشخص است و دلایل آن توضیح داده می‌شود.

• ارتباط زیاد و مناسب با درک کودک است.

• این والدین مراقبت کننده و حامی هستند.

• انتظارات و اهداف بالا و روشن در خانواده وجود دارد.

ویژگی های والدین

• مستبد:داشتن انتظار زیاد برای اطاعت و انقیاد، برخوردهای تنبیه کننده، نداشتن ارتباط کلامی و دوطرفه با فرزند، تشویق نکردن استقلال فرزند، توقع فرمان برداری بدون سؤال و بدون قید و شرط!

نتیجه: فرزندان اینگونه والدین، وابسته، منفعل، با سازگاری کم، اطمینان ضعیف به خود و بدون برخورداری از کنجکاوی های مثبت ذهنی و علمی بار می آیند.

• سهل گیر:دادن آزادی زیاد، پذیرش بیقید و شرط فرزند، نداشتن هنجارها و ارزشهای معین، فقدان جهت دهی و شکل دهی رفتار فرزند و تنها حمایت کننده بودن.

نتیجه: فرزند؛ ناپخته و بدون احساس مسئولیت بار می آید، همرنگ جماعت می شود، قدرت مدیریت و رهبری پیدا نمی کند و…

• بی تفاوت:غافل بودن از وضعیت فرزند، وقت نگذاشتن، متوجه خود بودن و هرچیز را برای خود خواستن!

نتیجه: تکانشی بارآمدن فرزند، بروز رفتارهای بزهکارانه، انحراف اخلاقی، اعتیاد به مواد مخدر،الکلو…

• با اقتدار:گرم، قاطع، داشتن هنجارها و ارزشهای مشخص، انتظارات و توقعات متناسب با توانایی ها و نیازهای تحولی کودک، بها دادن به استقلال فرزند، انجام بحث های منطقی و روشن، توجیه منطقی مسائل و سپردن مسئولیت نهایی به فرزند.

نتیجه: فرزند؛ باکفایت، مسئول، مطمئن به خود، سازگار، خلاق و مشتاق فراگیری بارآمده و در تحصیل و مهارتهای اجتماعی مطلوب به موفقیت می رسد.

همچنین ثابت شده است که فرزندان والدین بااقتدار (به خصوص پدر)، از نظر روانی و اخلاقی سالم و از نظر تحصیلی و اجتماعی موفق بار می آیند، زیرا والدین و فرزندان با هم گفتوگوهای سازنده، صمیمانه و دوطرفه دارند. این بده بستان های کلامی، به رشد ذهنی فرزند کمک کرده و اساس محکمی را برای کفایت درونی و اجتماعی او پی ریزی می کند. مباحث جدی و صمیمانه خانوادگی که در آنها قواعد ارزشی و انتظارات، آموزش داده شده به تصمیم های مشخص می رسد. این امر به فرزند کمک می کند تا روابط اجتماعی را بهتر درک کند و نقش خود را به خوبی بشناسد و به سطح مطلوبی از قضاوت اخلاقی برسد. چون روابط صمیمانه همراه با احترام و پذیرش منطقی میان پدر و پسر و مادر و دختر برقرار می شود، همانندسازی با والد همجنس به خوبی صورت می پذیرد؛ چرا که یکی از عناصر مهم همانندسازی که نقش زیادی در کسب هویت جنسی وموفقیت در ازدواج دارد، ارتباط گرم و احترام آمیز با والد همجنس است. وقتی پدر و مادر با برخوردهای سازنده خود، فرزندان را جهت دهی نموده و شکل دادند، فرزندان مسئول، ساخته شده و موفق، منبع ارزشمندی برای تقویت اعتماد به نفس و رفتارها و روشهای تربیتی والدین می شوند و نتیجه آن بار دیگر به سیستم خانواده باز خواهد گشت.

سه محور اصلی فرزند پروری

1. محبت

2. پند و اندرز

3. عمل

اصل محبت در فرزند پروری

اگر چه نیاز به محبت منحصر به سن خاصی نیست اما این نیاز در کودکان به نحو شگفت انگیزی شدیدتر بوده و شاید بتوان از مهمترین نیازهای آنان برای تکامل شخصیت شان بر شمرد. چرا که شخصیت کودک به واسطه ی آن شکل می گیرد و وجود آن انگیزه ی فرد را نسبت به انجام عمل درست دو چندان می کند.

اگر والدین در ابراز آن نسبت به فرزند کوتاهی کنند بی تردید کودک برای جلب آن به سوی دیگران تمایل پیدا می کند از هر راهی وارد شود تا محبت دیگران را به سمت خود معطوف دارد و چه بسا راهی را که برای نیل به این مقصود بر می گزیند به تباهی وی بینجامد. چرا که برای رسیدن به آن تسلیم خواسته های نا مشروع دیگران شده مشکلات کودک به شمار می رود.

اگر بخواهیم به میزان کار آمدی فرد در آینده واقف شویم می توان آن را در میزان محبتی که از جانب خانواده به کودک ابراز می شود جستجو نمود هر قدر این محبت و مهرورزی بیشتر و اصولی تر باشد می توان انتظار داشت کودک ما در آینده از کار آیی بهتری در مواجهه به فراز و نشیب های زندگی بر خوردار باشد.

باید مراقب باشیم که در صورت بروز کوچکترین خطا از سمت کودک وی را از محبت خود محروم ننموده و به او اعلام نکنیم که دیگر دوستش نداریم این مسئله نه تنها اثری ندارد بلکه کودک را به این فکر می اندازد که پناه گاهی برای خود بیابد و از دیگران طلب یاری نموده و به سوی آنان سوق پیدا می کند. هیچگاه در محیط منزل شرایطی ایجاد نکنید که کودک احساس کند که وی مزاحم است. در زمینه محبت مادران نقشی پر رنگ تر دارند چرا که کودک سرشار از نیاز نسبت به محبت مادر است و از آن لذت می برد و روح نا آرام او آرامش می یابد و اگر مهر مادری را احساس نکند به سرعت شکننده می شود و اختلالات رفتاری در وی مشهود می گردد. کودک باید محبت والدین را لمس کند تا بپذیرد دارای ارزش و احترام است.

پند و اندرز در فرزند پروری

انتقال مفاهیم بلند به فرزندان در پند و اندرز ها نهفته است تا وقتی که انسان برای انتقال مفاهیم فرزند خود را در معرض سخنان نیک و آموزنده قرار ندهد کودک چگونه باید از سر انجام خیر و شر اعمال خود آگاه گردد؟این والدین هستند که باید بطور مستمر کودکان خود را برای آماده شدن جهت پذیرش مسئولیت ها آموزش دهند و این آموزش ها باید در قالب نصایح خیر خواهانه صورت پذیرد تا فرد نسبت به انجام آنها متعهد گردد. با تمسک به پند واندرزها ی به موقع و حساب شده می توانیم زمینه ی رشد همه جانبه ی کودک خود را فراهم کرده و در او شخصیتی قابل اعتماد پدید آوریم به گونه ای که انجام اعمال زشت را در شان خود ندیده و به آنها تن در ندهد.

اصل عمل در فرزند پروری

اگر در فرایند تربیت کودک نتواند میان توصیه های پی در پی والدین وانجام آن توصیه ها بوسیله آنان تناسب برقرارنماید بی شک نمی توان انتظار داشت که در روند تربیت به موفقیت دست یافته ایم وقتی پدری از فرزند خود می خواهد تا همیشه به دیگران احترام بگذارد و ساعت ها در مدح این موضوع و مذمت بی احترامی به دیگران سخن وری می نماید اما در عمل فرزند می بیند که پدرش به راحتی در مسائل مختلف لب به توهین وبی احترامی می گشاید دچار تعارض شده و نا خودآگاه فرد در مواردی برای رهایی از واکنش های منفی دیگران در قبال اعمال خود عصبانیت را راه چاره می پندارد.

کودک باید شیرینی توصیه های والدین را در کام آنان ببیند تا بتواند با آنها همراه شود و اطمینان پیدا کند که مسائلی که به وی دیکته می شود دارای بار معنایی بوده ودر زندگی او سرنوشت ساز است وآنگاه او می کوشد تا به اندرزهای تربیتی جامه ی عمل بپوشاند چرا که سعادت خود را در عمل نمودن به نصایح والدین و شقاوت خود را در سرباز زدن از سفارشات آنان می پندارد.