تربیت یک فرزند با مشکل اختلال کمبود توجه/بیش فعالی (ADHD)، همانند روش سنتی برای پرورش کودک نمی باشد. قانون گذاری معمولی و کارهای روزمره خانگی، با توجه به نوع و شدت علائم فرزند شما، می تواند تقریباً غیرممکن شود، بنابراین نیاز است که شما روش های متفاوتی را اتخاذ کنید. کنار آمدن با بعضی از رفتارها که ناشی از بیش فعال بودن فرزند شما می باشد، می تواند خسته کننده باشد، اما روش هایی وجود دارد که می توان با آن ها زندگی آسان تری داشت.

بیش فعالی چیست؟

آیا فرزند شما در تمرکز بر روی یک فعالیت مشکل دارد یا به نظر تکانشی در رفتار او وجود دارد؟ هنگامی که علائم به اندازه کافی شدت پیدا کرده و در حال ایجاد مشکلات در بیش از یک نقطه از زندگی فرزند شما است، این می تواند نشانه ای از داشتن اختلالی عصبی رفتاری، مانند بیش فعالی باشد.

اختلال کمبود توجه/بیش فعالی (ADHD) به وضعیتی مزمن گفته می شود که بر روی میلیون ها کودک تأثیر می گذارد و معمولاً تا دوره بزرگسالی با آن ها همراه می باشد. بیش فعالی ترکیبی از مشکلات مداوم (مشکل در توجه کردن، فعالیت بیش از حد و رفتار تکانشی) است.

کودکان بیش فعال معمولاً با مشکلات کمبود اعتمادبه نفس، اضطراب برای رفتن به مدرسه، روابط آشفته و عملکرد ضعیف در مدرسه، روبرو می شوند. علائم آن معمولاً با افزایش سن کمتر می شود. با این حال، بعضی از افراد هیچ گاه از علائم بیش فعالی خود رهایی پیدا نخواهند کرد. با این حال، آن ها می توانند استراتژی هایی را برای موفق شدن، آموزش ببینند.

زیر مجموعه های بیش فعالی

• ADHDبی توجهی:در این مورد، افراد با مشکل بیش فعالی بی توجهی، علائمی مبنی بر توجه نکردن یا بی اعتنایی روبرو می باشند، اما علائمی مربوط به فعالیت بیش از حد یا تکانشگری ندارند.
• ADHDبیش فعال/تکانشی:این زیرمجموعه، علائمی مبنی بر تکانشگری یا بیش فعالی را نشان می دهد، ولی علائمی مبنی بر بی توجهی را نشان نمی دهد.
• ADHDترکیب شده:افرادی که دارای مشکل ADHD ترکیب شده می باشند، علائمی مبنی بر بی توجهی، فعالیت بیش از حد و تکانشگری را نشان می دهند. این مورد، یکی از رایج ترین زیرمجموعه های اختلال کمبود توجه/بیش فعالی می باشد.

تفاوت های جنسیتی در بیش فعالی

بیش فعالی در پسرها، بیشتر از دخترها تشخیص داده می شود، اما تحقیقات انجام شده در حوزه بیش فعالی بزرگسالان نشان می دهد که تعادل تقریباً برابری در بین مردان و زنان وجود دارد. درجه تشخیص پایین این مشکل میان زنان در کودکی می تواند این نتیجه را به همراه داشته باشد که دختران با مشکل بیش فعالی، نسبت به پسرها، از احتمال بیشتری برای ابتلا به ADHD بی توجهی برخوردار هستند و احتمال کمتری نیز وجود دارد تا مشکلات واضح بیش فعالی در آن ها نمایان شود.

بیش از نصف فرزندانی که بیش فعالی را در دوره کودکی خود تجربه می کنند، این علائم را در دوره بزرگسالی خود نیز خواهند داشت. بعضی از زنان مشکل بیش فعالی خود را فقط پس از اینکه یک کودک به آن مبتلا شده باشد، تشخیص می دهند و آن زن متوجه وجود رفتارهای مشابه در خود نیز می شود. زنان دیگر به دنبال درمان این مشکل خواهند رفت زیرا زندگی آن ها، از نظر مالی، کاری یا خانگی، از کنترل خارج می شود.

اصول رفتار با کودک بیش فعال

والدین باید این مورد را قبول کنند که فرزندان بیش فعال، از لحاظ عملکردی ذهن های متفاوتی را نسبت به دیگر فرزندان دارند. در حالی که فرزندان بیش فعال هنوز قادر به یادگیری درستی یا نادرستی یک مورد می باشند، اختلال ایجاد شده، آن ها را نسبت به رفتار تکانشی مستعدتر می کند. پرورش پیشرفت یک بچه بیش فعال بدان معنی است که شما باید رفتار خود را تغییر دهید و یاد بگیرید تا رفتار فرزند خود را مدیریت کنید. دارو ممکن است اولین قدم برای درمان فرزند شما باشد. تکنیک های رفتاری برای مدیریت علائم بیش فعالی یک بچه باید همیشه در جای خود قرار گرفته باشد. با دنبال کردن این دستورالعمل ها، شما می توانید رفتار مخرب را کاهش داده و به فرزند خود در غلبه بر عدم اعتمادبه نفس کمک کنید.

دو قانون اساسی برای درمان مدیریت اخلاقی وجود دارد. اولین قانون، تشویق کردن و پاداش دادن به رفتار مناسب می باشد (تقویت مثبت). دومین قانون، حذف کردن پاداش ها در رخ دادن رفتار بد با عواقب مناسب می باشد، که می تواند به خاموش شدن رفتار نامناسب منجر شود (تنبیه، در اصطلاح رفتارگرایانه). شما، فهم این مورد را که اعمال با خود عواقب به همراه خواهد داشت، با قانون گذاری و نتایج واضح در صورت رعایت یا سرپیچی از این قوانین، به فرزند خود آموزش خواهید داد. این قوانین باید در هر نقطه از زندگی فرزند شما رعایت شوند. این بدان معنی است که قوانین باید در خانه، در کلاس، و در محیط اجتماعی رعایت گردند.

زودتر از موعود تصمیم بگیرید که کدام رفتارها قابل قبول هستند و کدامیک غیرقابل قبول

هدف از تغییرات اخلاقی، کمک به فرزند شما برای در نظر گرفتن عواقب انجام یک عمل و کنترل کردن انگیزه برای عمل کردن بر اساس آن می باشد. این کار به تلقین، حوصله، انرژی، و نیرو از جانب والدین نیاز دارد. والدین باید در ابتدا تصمیم بگیرند که کدام رفتارها را تحمل و کدامیک را تحمل نخواهند کرد. تکیه کردن به این دستورالعمل ها حیاتی می باشد. تنبیه کردن یک رفتار در یک روز و اجازه دادن برای انجام آن در دفعات بعد، برای پیشرفت بچه مضر می باشد. بعضی از رفتارها (مانند طغیان های فیزیکی، مقابله با بلند شدن از رختخواب در صبح، یا عدم تمایل برای خاموش کردن تلویزیون در زمان گفته شدن) باید همیشه غیرقابل قبول باشند.

برای فرزند شما، باطنی کردن و به صورت قانون درآوردن این دستورالعمل ها، ممکن است سخت باشد. قوانین باید ساده و واضح باشند، و فرزندان باید به خاطر دنبال کردن آن ها پاداش بگیرند. این مورد را می توان با استفاده از سیستم امتیازدهی به دست آورد. به عنوان مثال، به فرزند خود اجازه دهید تا برای رفتار مناسب امتیازاتی را جمع آوری کند که بتواند با روش هایی مانند خرج کردن پول، گذراندن وقت در مقابل تلویزیون، یا انجام بازی کامپیوتری، آن ها را بازخرید کند. اگر شما یک لیست از قوانین خانه را در دست دارید، آنها را بنویسید و در محلی قرار دهید که دیدن آن ها آسان باشد. تکرار و تقویت مثبت می تواند به فرزند شما کمک کند تا بهتر قوانین شما را متوجه شود.

قوانین را تعریف کنید، اما در اجرای آن ها مقداری انعطاف پذیر باشید.

دادن پاداش های مداوم رفتاری و عدم تشویق رفتارهای مخرب اهمیت دارد، اما شما نباید نسبت به فرزند خود خیلی سختگیری کنید. به خاطر داشته باشید که کودکان بیش فعال ممکن است به خوبی دیگران با تغییر نتوانند خود را همسو کنند. شما باید به فرزند خود اجازه اشتباه کردن در حین یادگیری را بدهید. رفتارهای غیر معمول که برای فرزند شما یا شخص دیگری مضر نمی باشند، باید به عنوان بخشی از شخصیت فردی فرزند شما مورد قبول واقع شوند. در نهایت، دلسرد کردن رفتارهای عجیب و غریب بچه، فقط به صرف غیرعادی بودن آن ها از نظر شما، امری مضر می باشد.

پرخاشگری را مدیریت کنید.

طغیان های پرخاشگرانه از جانب بچه های بیش فعال، می تواند یک مشکل رایج باشد. “Time-out” به روش مؤثری گفته می شود که می تواند هم شما و هم فرزند بیش فعال شما را آرام کند. اگر فرزند شما در عموم کاری را انجام دهد، باید فوراً، به آرامی هرچه تمام تر و با رفتاری قاطعانه از آن محل برده شود. واژه “Time-out” باید به کودک، به عنوان مدت زمانی برای آرام شدن و فکر کردن درباره رفتار منفی به نمایش گذاشته شده، تعریف گردد. تلاش کنید تا به رفتارهای مخرب خفیف، به عنوان راهی که فرزند شما انرژی جمع شده در خود را تخلیه می کند، توجه نکنید. با این حال، برای رفتار مخرب، بدلحن، یا عمداً مخل که خلاف قوانین تعیین شده می باشد، باید همیشه تنبیه در نظر بگیرید.

ساختار به وجود آورید.

یک روتین را برای فرزند خود به وجود آورید و هر روز بر اساس آن عمل کنید. انجام تشریفات را در زمان غذا خوردن، انجام تکالیف، بازی کردن و زمان خواب به جای آورید. وظایف روزانه ساده، مانند قرار دادن لباس هایی که فرزند شما قرار است در روز بعد بپوشد، می تواند یک ساختار ضروری را به وجود آورد.

وظایف را به قسمت های قابل مدیریت تبدیل کنید.

تلاش کنید تا از یک تقویم بزرگ برای یادآوری وظایف تعریف شده به فرزند خود، استفاده کنید. وظایف کدگذاری شده به صورت رنگی و تکالیف می تواند از فرسودگی فرزند شما نسبت به انجام همه روزه وظایف و تکالیف مدرسه، جلوگیری کند. کارهای روزانه که هر روز صبح انجام می شود، می توانند به وظایف گسسته تقسیم شوند.

زندگی فرزند خود را ساده کنید و سازمان دهید.

محلی مخصوص و ساکت را برای خواندن، انجام تکلیف و استراحت کردن از هرج و مرج زندگی روزانه فرزند خود به وجود آورید. خانه خود را مرتب و سازمان یافته نگه دارید تا فرزند شما محل قرارگیری همه چیز را بداند. این به کاهش حواس پرتی های غیرضروری کمک خواهد کرد.

حواس پرتی ها را به حداقل برسانید.

بچه های بیش فعال به راحتی دچار حواس پرتی می شوند. تلویزیون، بازی های ویدیوئی و کامپیوتر باعث تشویق فرد به انجام رفتار تکانشی می شود و باید برای آن قانون گذاری انجام شود. با کم کردن زمان استفاده از وسایل الکترونیکی و افزایش زمان انجام فعالیت های خارج از خانه، فرزند شما روزنه ای برای تخلیه انرژی جمع شده در درون خود خواهد داشت.

تشویق به انجام ورزش

فعالیت فیزیکی باعث سوزاندن انرژی مازاد با روش های سالم می باشد. این کار همچنین به تمرکز کودکان بر روی حرکات ورزشی خاص، کمک می کند. این کار ممکن است به صورت تکانشی کاهش پیدا کند. ورزش همچنین ممکن است به افزایش تمرکز، کاهش ریسک افسردگی و اضطراب و شبیه سازی مغز به صورت سالم کمک کند. بسیاری از ورزشکاران حرفه ای دارای مشکل بیش فعالی هستند. متخصصان باور دارند که ورزشکاران می توانند به بچه های بیش فعال، کمک های سازنده در جهت تمرکز بر روی علائق، توجه و انرژی، کنند.

الگوهای خواب را تنظیم کنید.

زمان خواب، به خصوص برای کودکانی که از بیش فعالی رنج می برند، ممکن است بسیار دشوار باشد. کمبود خواب باعث تشدید بی توجهی، فعالیت بیش از حد و بی پروایی خواهد شد. کمک به فرزند خود برای داشتن یک خواب خوب، از اهمیت بالایی برخوردار است. برای کمک به داشتن یک استراحت بهتر، محرک هایی مانند شکر و کافئین را حذف کنید و زمان دیدن تلویزیون را کاهش دهید. یک تشریفات سالم و آرام بخش را برای زمان خواب برقرار کنید.

تفکر با صدای بلند را تشویق کنید.

بچه های بیش فعال می توانند دچار کمبود اعتمادبنفس شوند. این مورد باعث می شود تا آن ها قبل از فکر کردن، صحبت کنند یا کاری را انجام دهند. از فرزند خود درخواست کنید تا تفکرات و منطق خود را هنگام انجام یک عمل، کلامی کنند. فهمیدن فرآیند فکری فرزند شما برای کمک به رفتارهای تکانشی او، از اهمیت بالایی برخوردار می باشد.

زمان انتظار را افزایش دهید.

یک روش دیگر برای کنترل انگیزه برای صحبت کردن بدون فکر کردن از قبل، این است که به فرزند خود آموزش دهید تا چگونه یک لحظه قبل از صحبت کردن یا جواب دادن، مکث کند. با کمک به فرزندتان در انجام تکالیف و پرسیدن سوالات سازنده درباره برنامه تلویزیونی یا کتاب مورد علاقه، آنها را به داشتن پاسخ های متفکرانه بیشتر تشویق کنید.

به فرزند خود باور داشته باشید.

فرزند شما به احتمال زیاد استرس زیادی که وضعیت او می تواند به وجود آورد، را متوجه نمی شود. مثبت نگر بودن و تشویق کردن، از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. رفتار خوب فرزندتان را ستایش کنید تا متوجه شوند که کاری را درست انجام داده اند. فرزند شما ممکن است الان با بیش فعالی دست و پنجه نرم کند، ولی این مورد تا ابد ادامه نخواهد یافت. به فرزند خود ایمان داشته باشید و درباره آینده آن ها مثبت نگر باشید.

مشاوره فردی پیدا کنید.

شما تمام این کارها را نمی توانید تنها انجام دهید. فرزند شما احتیاج به تشویق دارد، اما آن ها به کمک حرفه ای نیز نیاز خواهند داشت. در جستجوی روان شناسی باشید که با فرزند شما کار کند و روزنه دیگری را برای آن ها باز کند. در صورت لزوم، از گرفتن کمک نترسید. بسیاری از والدین به قدری بر روی فرزندان خود تمرکز کرده اند که از سلامت خود غافل شده اند. یک روان شناس می تواند باعث مدیریت استرس و اضطراب شما همانند فرزندتان شود. گروه های پشتیبانی محلی نیز ممکن است روزنه کمکی دیگری برای والدین باشند.

استراحت کنید.

شما همیشه نمی توانید حمایت ۱۰۰ درصدی را انجام دهید. شکسته شدن یا خسته شدن از خود یا فرزندتان، امری عادی می باشد. همانطور که فرزند شما به استراحت در هنگام درس خواندن نیاز دارد، شما نیز احتیاج به وقت های استراحت خود خواهید داشت. برنامه ریزی برای زمان تنهایی برای هر یک از والدین اهمیت دارد. به استخدام یک پرستار بچه فکرکنید. گزینه های موجود برای زمان استراحت مناسب عبارتند از:

• پیاده روی
• رفتن به باشگاه
• گرفتن یک حمام آرامش بخش

به خودتان مسلط باشید.

شما در حالت خشمگین، نمی توانید به فرزند تکانشی خود کمک کنید. فرزندان، رفتارهایی که در اطراف خود مشاهده می کنند را تقلید می کنند، بنابراین اگر شما در زمان یک طغیان، خونسرد و کنترل شده برخورد کنید، به فرزند شما کمک خواهد کرد که همانگونه برخورد کند. از زمان استفاده کنید تا تنفس کنید، آرام باشید و قبل از اقدام به آرام کردن فرزند خود، افکار خود را جمع آوری کنید. هرچه آرام تر باشید، فرزند شما نیز آرام تر خواهد شد.

به فرزند خود در ساختن روابط، مهارت های اجتماعی قوی و حفظ دوستی ها کمک کنید.

برای فرزند خود الگوی رفتاری مناسبی باشید که می خواهید فرزند شما از آن استفاده کند. مدت زمان مخصوصی را سه تا پنج روز در هفته با فرزند خود در نظر بگیرید که با برنامه های دیگر و صفحه تلویزیونی تداخل نداشته باشد تا به حفظ رابطه محکم والدین و فرزند خود کمک کنید. به فرزند خود کمک کنید تا حداقل یک دوست صمیمی داشته باشد. با بچه های کوچکتر، والدین باید ابتکار عمل را به دست بگیرند و تاریخ هایی را برای میزبانی و بازی کردن در نظر بگیرند یا بچه ها را در دیگر فعالیت ها که بچه های هم سن هستند، شرکت دهند.

“نباید ها” در هنگام مواجه شدن با یک کودک بیش فعال

انجام کارهای کوچک را نادیده نگیرید.

تلاش کنید تا در مواقعی نسبت به فرزند خود انعطاف پذیر باشید. اگر فرزند شما دو عدد از سه عدد وظیفه محول شده را انجام داده باشد، سعی کنید تا در مورد سومین وظیفه انجام نشده انعطاف پذیر باشید. این یک فرآیند یادگیری است و حتی قدم های کوچک نیز می تواند کمک حال باشند.

خود را شکسته نشان ندهید و پرخاشگری نکنید.

به خاطر داشته باشید که رفتار فرزند شما توسط یک اختلال به وجود آمده است. بیش فعالی ممکن است از بیرون مشخص نباشد، ولی باز هم یک ناتوانی محسوب می شود و باید به همان گونه با آن برخورد شود. هنگامی که حس عصبانی شدن یا ناامیدی به شما دست می دهد، به خاطر داشته باشید که فرزند شما نمی تواند “از این حالت بیرون بیاید” یا “فقط حالت عادی داشته باشد”.

منفی نگر نباشید.

این به نظر ساده می آید، اما هر چیزی را روزی یک بار تحمل کنید و به خاطر داشته باشید که تمام آن را در معرض دید قرار دهید. چیزی که امروز استرس زا و شرم آور باشد، فردا فراموش شده و از بین می رود.

اجازه ندهید تا فرزند شما یا اختلال ایجاد شده کنترل را به دست گیرد.

به خاطر داشته باشید که شما والدین هستید و در نهایت شما قوانین را برای رفتار مناسب در خانه بنا می کنید. صبور و پرورش دهنده باشید، اما به خود اجازه ندهید که توسط رفتارهای فرزندتان مورد آزار و اذیت قرار گرفته یا بترسید.