اختلال طیف اوتیسم (ASD)، اختلال رشدی پیچیده ای است که با چالش های مداوم از جمله اختلال در ارتباطات اجتماعی، علایق محدود و رفتار تکراری همراه است. با وجود اینکه اوتیسم اختلالی دائمی است اما در افراد مختلف مبتلا به اوتیسم، میزان اختلال عملکرد که به دلیل چالش های آن می باشد، متفاوت است.

مراقبت ازکودکان مبتلا به اوتیسمبرای والدین و خانواده هایشان کار دشواری است؛ اما همراه با راهکارهای درست و حمایت از این کودکان، درمان می تواند تأثیرات ASD را کاهش داده و به کودک کمک کند تا پیشرفت کند. با تشخیص به موقع، شدت درمان و مدت درمان بیشتر، کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم (ASD) به نتایج درمانی بهتر و چشمگیری می رسند.

عوامل خطر

دانش امروزی بر این باور است که چندین عامل ژنتیکی به طرز پیچیده ای خطر ابتلا به اوتیسم را افزایش می دهند. ابتلا به مشکلات ژنتیکی خاص مانند سندرم ایکس شکننده یا توبروس اسکلروزیس از عوامل دخیل در افزایش خطر ابتلا به اوتیسم شناخته شده است. همچنین مصرف داروهای خاص در دوران بارداری مانند والپروئیک اسید و تالیدومید با افزایش خطر اوتیسم همراه هستند. در صورتی که کودک خواهر یا برادر مبتلا به اوتیسم داشته باشد، احتمال ابتلای خودش نیز افزایش می یابد. سن بالای والدین در زمان بارداری نیز می تواند در افزایش خطر ابتلا به اوتیسم نقش داشته باشد.

از طرف دیگر واکسن ها، نژاد، قومیت و موقعیت اجتماعی در افزایش خطر ابتلا به اوتیسم دخیل نیستند. پسران بیشتر از دختران مبتلا به اوتیسم می شوند؛ هرچند این نسبت با گذر زمان در حال تغییر است.

تشخیص اختلال طیف اوتیسم

علائم اولیه ی این اختلال قبل از سن یک سالگی توسط والدین، مراقبین یا متخصص اطفال قابل تشخیص است. با این حال زمانی که کودک ۲ یا ۳ ساله شود، علائم آشکارتر می شود. در برخی موارد، اختلال عملکرد مربوط به اوتیسم ممکن است تا زمان به مدرسه رفتن کودک، ملایم و خفیف باشد اما بعد از آن با قرار گرفتن در بین همسالان خود، نقایص آشکارتر می شوند.

نقایص ارتباط اجتماعی می تواند شامل موارد زیر باشد:

• علایق مشترک کم با دیگران
• مشکل در فهم احساسات خود و دیگران
• نفرت از برقراری ارتباط چشمی
• عدم توانایی استفاده از حرکات غیرکلامی
• با آب وتاب و کتابی حرف زدن
• توضیح مسائل انتزاعی به صورت عینی
• مشکل در دوست یابی و حفظ آن ها

علایق محدود و رفتار تکراری ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• عدم انعطاف رفتاری، مشکل شدید در تطبیق یافتن با تغییرات
• تمرکز بیش از حد روی موضوعات خاص و بی توجهی به دیگر مسائل
• انتظار داشتن از دیگران که به همان اندازه به این مسائل علاقه مند باشند
• مشکل در تحمل کردن تغییرات و تجربه های جدید
• حساسیت های شدید در حس ها؛ مثلاً نفرت از صدای بلند
• حرکات کلیشه ای مانند تکان دادن دست، تکان خوردن و چرخیدن
• چیدن اشیاء به خصوص اسباب بازی ها به شکلی خاص

والدین، مراقبین و معلمین در صورت نگرانی نسبت به رفتار کودک باید برای بررسی تخصصی کودک به متخصص رشد اطفال، روانشناس کودکان، متخصص اعصاب کودکان یا روانپزشک کودکان و بزرگسالان مراجعه کنند. این بررسی شامل مصاحبه با والدین یا مراقب، معاینه و تعامل برنامه ریزی شده با کودک و گاهی اوقات آزمایشاتی برای رد اختلالات دیگر می باشد. در برخی موارد مبهم، ممکن است تشخیص اوتیسم به تعویق افتاده باشد؛ اما تشخیص به موقع می تواند عملکرد کودک را با فراهم کردن به موقع دسترسی به مراکز حمایتی در جامعه، بهبود بخشد.

اولین گام، بررسی است. بسیاری از والدین از متخصص اطفال کودکشان شروع می کنند که علائم رشد را بررسی می کند. اگر کودکتان زیر ۳ سال است، می توانید بررسی را با استفاده از سیستم مداخله ی اولیه ی محلی انجام دهید؛ اگر کودکتان بالای ۳ سال است، می توانید بررسی را با استفاده از مدرسه ی محل خود انجام دهید. برای درخواست بررسی، با گروه آموزش خاص مدرسه یا پیش دبستانی محل خود تماس بگیرید.

درمان

حتی اگر کودکتان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم تشخیص داده نشده، باید همچنان تحت درمان های خاصی باشد. قانون تعلیم و تربیت افراد معلول (IDEA) درمان های مناسب کودکان زیر ۳ سالی که در خطر ابتلا به اختلالات رشدی هستند را فراهم می کند.

نوع درمانی که کودک شما برای اختلال طیف اوتیسم دریافت می کند بستگی به نیازهایش دارد. از آنجایی که ASD نوعی اختلال طیفی است (بعضی کودکان علائم خفیف و برخی علائم شدید دارند) و هر کودک مبتلا به آن منحصر به فرد است، درمان های متنوعی وجود دارد.

می تواند شامل درمان های مختلف برای بهبود گفتار و رفتار و گاهی اوقات شامل داروهایی برای کنترل شرایط پزشکی مربوط به اوتیسم باشد.

درمان هایی که کودکتان می تواند استفاده کند، به موقعیت و نیازهایش بستگی دارد؛ اما هدف واحدی دارد و آن کاهش علائم و بهبود یادگیری و رشدشان است. مداخلات کاربردی وجود دارد که می تواند عملکرد کودک را بهبود بخشد؛ از جمله:

درمان های ارتباطی و رفتاری

• تحلیل رفتار کاربردی (ABA):معمولاً از ABA در مدارس و کلینیک ها برای کمک به کودک در یادگیری رفتار مثبت و کاهش رفتار منفی، استفاده می شود. این روش می تواند برای بهبود طیف گسترده ای از مهارت ها استفاده شود و برای شرایط مختلف انواع مختلفی دارد که عبارتند از:
• آموزش آزمایشی گسسته (DTT)شامل درس های ساده و تشویق مثبت است.
• آموزش پاسخ محوری (PRT)که به رشد احساسات برای یادگیری و ارتباط، کمک می کند.
• مداخله ی اولیه ی شدید رفتاری (EIBI)برای کودکان زیر ۵ سال بهترین است.
• مداخله ی رفتار گفتاری (VBI)بر مهارت های زبانی تمرکز دارد.
• رویکرد تحولی-تفاوت های فردی مبتنی بر ارتباط (DIR).این درمان با نام “فلورتایم” شناخته شده تر است؛ این نامگذاری به این دلیل است که این روش از شما می خواهد روی زمین بنشینید و با کودکتان بازی کنید و کارهایی که او دوست دارد انجام دهید. به این معناست که رشد احساسی و فکری را با کمک به او در یادگیری مهارت ها با ارتباط و احساسات، پرورش دهید.
• درمان و آموزش کودکان اوتیسم و معلولان ارتباطی مربوط (TEACCH).این درمان از سرنخ های تصویری مانند عکس های کارتی استفاده می کند تا به کودکتان مهارت های روزمره مانند لباس پوشیدن را آموزش دهد. اطلاعات موجود به بخش های کوچک تقسیم شده تا آسان تر فراگرفته شوند.
• سیستم ارتباطی مبادله ی تصویر (PECS).این درمان هم یک درمان تصویر محور است اما به جای عکس های کارتی، از نمادها استفاده می کند. کودکتان یاد میگیرد که با استفاده از نمادهای خاصی سؤال بپرسد و ارتباط برقرار کند.

کاردرمانی

این نوع درمان، به کودکتان کمک می کند مهارت های زندگی مانند غذا خوردن، لباس پوشیدن، حمام کردن و چگونگی ارتباط با دیگران را یاد بگیرند.

این مهارت ها به آن ها کمک می کند تا جایی که می توانند متکی به خود زندگی کنند.

درمان یکپارچگی حسی

اگر کودکتان خیلی راحت با مواردی مانند نور زیاد، صداهای خاص یا لمس شدن اذیت می شود، این درمان می تواند به او کمک کند تا این احساسات را درک کند.

داروها

درمانی برای اختلال طیف اوتیسم وجود ندارد و در حال حاضر دارویی نیز برای درمان آن نیست؛ اما برخی داروها می توانند در بهبود علائم مربوطه مانند افسردگی،تشنج،بی خوابیو مشکلات تمرکز، مؤثر باشند.

مطالعات نشان داده که دارو، وقتی که با درمان های رفتاری ترکیب شود، مؤثرتر خواهد بود.

ریسپریدون (ریسپردال) تنها داروی تأیید شده توسط FDA برای کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم است. این دارو می تواند برای کودکان ۵ تا ۱۶ سال تجویز شود.

برخی پزشکان در موارد خاص داروهای دیگری را نیز تجویز می کنند که شامل مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)، داروهای ضد اضطراب، یا محرک ها هستند؛ اما این داروها برای اختلال طیف اوتیسم از طرف FDA تأیید نشده اند.

با پزشک کودکتان درباره ی مؤثر بودن این داروها برای علائمش، سؤال کنید.

آموزش کنترل والدین

والدین راه های مؤثر پاسخ به رفتارهای مشکل ساز و تشویق رفتارهای مناسب در کودک را می آموزند. گروه های حمایت والدین، به آن ها کمک می کند تا فشارهای پرورش کودک اوتیسمی را تحمل کنند.

خدمات آموزشی خاص

تحت برنامه ی آموزش فردی ارائه شده توسط مدرسه که متناسب با نقایص ارتباط اجتماعی، علایق محدود و رفتار تکراری آن ها تنظیم شده، این کودکان می توانند از نهایت پتانسیل تحصیلی خود استفاده کنند. این برنامه شامل کلاس های خاص برای کودکان برای تقویت مهارت های زبانی، اجتماعی و زندگی است.

درمان شرایط مکرر

کودکان مبتلا به اوتیسم بیشتر از هم سن های سالم خود دچار بی خوابی، اضطراب و افسردگی می شوند. همچنین بیشتر دچارADHDمی شوند. ممکن است کودکان مبتلا به اوتیسم، ناتوانایی های فکری داشته باشند که باید مورد توجه قرار گیرند. تأثیرات این شرایط می تواند با خدمات مناسب شامل تمام موارد بالا به علاوه ی روان درمانی و درمان دارویی، کاهش یابد.

تغذیه

متخصصین رژیم خاصی را برای کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم پیشنهاد نمی کنند اما تغذیه ی مناسب مهم است. گاهی اوقات کودکان مبتلا به ASD غذای خود را محدود می کنند یا والدین موادی مانند گلوتن را حذف می کنند تا ببیند آیا به بهبود علائم کمک می کند یا خیر.

با این حال هیچ تحقیقی وجود ندارد که نشان دهد حذف گلوتن یا کاسئین (پروتئین موجود در گندم و فراورده های شیری) از رژیم غذایی آن ها درمان مناسبی برای ASD است و محدود کردن موادی مانند لبنیات ممکن است مانع رشد مناسب استخوان ها شود.

کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم استخوان های نازک تری نسبت به کودکان سالم دارند؛ در نتیجه غذاهای استخوان ساز مهم اند. ممکن است بخواهید که با متخصص تغذیه یا رژیم درمانگر برای تهیه ی برنامه ی غذایی مناسب صحبت کنید.

نکاتی برای والدین

• تا جای ممکن درباره ی اختلال طیف اوتیسم بیاموزید
• ساختار و برنامه ی روتین و پایداری ایجاد کنید
• با والدین دیگری که کودک مبتلا به اوتیسم دارند ارتباط داشته باشید
• برای مشکلات خاص از متخصصین کمک بگیرید
• برای خود و سایر اعضای خانواده نیز وقت بگذارید

وجود کودک مبتلا به اوتیسم کل خانواده را تحت تأثیر قرار می دهد. این امری پر استرس، زمان بر و هزینه بر است.

توجه به سلامت جسمی و روانی کل خانواده بسیار مهم است.