حتما تا به حال مطالبی درباره ی بیماری شک و بدبینی (پارانویید) به گوشتان خورده است. در این قسمت می خواهیم این اختلال را به طور کامل بررسی کنیم. تصور عموم بر این است که افراد دارای اختلال پارانویید نسبت به رفتار دیگران بدبین و مشکوک می باشند. در واقع این دسته از افراد عموما دچار شک بوده و نسبت به رفتار اطرافیان خود خوش بین نمی باشند. یکی از نشانه های مهم بیماری شک و بدبینی (پارانویید) بی اعتمادی به دیگران است و یک نوع اختلال شخصیتی به شمار می رود. آن ها حتی نسبت به گفتار و رفتار معمولی افراد بدبین بوده و آن ها را توهین آمیز و تحقیر آمیز تلقی می کنند. فرقی نمی کند که شما فرد مورد اعتمادی باشید یا خیر، در هر صورت افراد دچار بیماری شک و بدبینی (پارانویید) شما را مورد اعتماد نمی دانند. در ادامه اطلاعات بیشتری را خواهید خواند.

طبق طبقه بندی اختلالات شخصیتی بیماری شک و بدینی (پارانویید) شامل جریان تفکر غیر عادی و عجیب می باشد. این افراد عموما تفکیکی برای اطرافیان خود قائل نمی شوند و به تمامی آن ها شک دارند. آن ها تصور می کنند اطرافیان سعی دارند به آن ها خیانت کنند، به آنان آسیب برسانند و آرامش را از آن ها سلب کنند. آن ها عموما بسیار زودرنج بوده و نسبت به نظرات و گفتار دیگران واکنش منفی نشان می دهند. آن ها حتی ممکن است این واکنش منفی و خشم را برای مدت طولانی در درون خود نگه دارند.

همان گونه که گفته شد، افراد مبتلا به بیماری شک و بدبینی (پارانویید) دائما در شک و بدگمانی به سر برده و به طور مداوم نسبت به اطرافیان خود شک و بدبینی دارند. نشانه های اختلال پارانویید به طور کلی در اوایل بزرگسالی شروع می شود. هیچ منظق و اساسی برای این رفتار های آنان وجود ندارد و آن ها نیز دلیل واضحی برای این حجم از بدبینی ندارند. از آنجایی که این دسته از افراد در برقراری ارتباط اولیه مشکل دارند، عموما نمی توانند دوستان زیادی در اطراف خود داشته باشند. شیوع اختلال مربوطه در مردان نسبت به زنان رایج تر است. برخی از نشانه ها علائم رایج پارانویید به شرح زیر است:

• افراد مبتلا به اختلال پارانویید دائما از صحبت های دیگران سوء برداشت دارند. آن ها هر حرفی را نشانه ی تحقیر و تمسخر برداشت می کنند و آن فرد را بدجنس و بدخواه تلقی می نمایند.
• این دسته از افراد از بازگوی مسائل شخصی و مشکلات خود به دیگران به شدت خودداری می کنند. زیرا گمان می کنند بعدا همین افراد از اعتماد آن ها سوء استفاده می کنند.
• آن ها دائما در خشم و ناراحتی به سر برده و نمی توانند ارتباط خوبی با افراد داشته باشند. این افراد هر حرفی را با شک و تردید برداشت می کنند و کینه توزی و تلافی کردن از خصوصیات آن ها است.
• افراد پارانویید نسبت به تعهد شریک زندگی خود شک دارند. آن ها دائما تصور می کنند که شریک عاطفی شان در حال خیانت به آن ها است، در حالی که مدرکی برای اثبات این گفته خود ندارند.
• آن ها هر گونه نگاه و لمسی را خطرناک و توهین آمیز تلقی می کنند. روابط اجتماعی و دوستانه آن ها با اطرافیانشان بسیار سرد است و از صمیمی شدن با دیگران به شدت خودداری می نمایند.
• آن ها از قبول هر گونه اشتباه و مسئولیت از جانب خود خودداری می نمایند. در واقع تفکر آن ها بر این پایه است که همیشه دیگران مقصر هستند و آن ها هیچ گاه تقصیری ندارند.
• احتمالا اگر قصد نزدیک شدن به آن ها را داشته باشید واکنش منفی نشان خواهند داد و این کار شما را ناشی از آسیب رساندن تصور می کنند.

ابتدا لازم است ذکر کنیم که تست تشخیصی به خصوصی برای بیماری شک و بدبینی(پارانویید) وجود ندارد. در صورتی که فرد دارای یکسری علائم فیزیکی و روانی باشد بررسی و معاینه دقیق تری لازم است. ابتدا پزشک علائم فیزیکی شما را در صورت وجود بررسی می کند. به این منظور بررسی تاریخچه پزشکی شما نیز ضروری است. در صورت لزوم پس از معاینه فیزیکی شما یه یک روانشناس یا روانپزشک ارجاع داده می شوید. روانشناسان با استفاده از یکسری تکنیک ها می توانند شدت اختلال شما را در صورت وجود تعیین نمایند. همچنین در صورت لزوم پیگیری روند درمان نیز ضروری است. شما می توانید از خدمات کلینیک تخصصی روان آرام در زمینه تشخیص و درمان پارانویید استفاده کنید.

ابتدا لازم است این جمله معروف را یادآور شویم که پیشگیری بهتر از درمان است. پیشگیری از بیماری شک و بدبینی (پارانویید) به خصوص در افراد مستعد اولین قدم در درمان آن به شمار می رود. افراد دارای اختلال شک و بدبینی به هیچ وجه خود را فردی بیمار و نیازمند درمان تلقی نمی کنند. به همین منظور کمک گرفتن از آن ها برای روند درمان ممکن است کمی دشوار باشد. در واقع چالش های موجود در درمان پارانویید نسبت به سایر اختلالات روان بیشتر است.

روان درمانیرا می توان یکی از درمان های امن و انتخابی در بیماری شک و بدبینی(پارانویید) به حساب آورد. این روش به گونه ای موثر ترین شیوه برای بهبود ارتباطات افراد دچار پارانویید می باشد. در روان درمانی هدف روانشناس افزایش مهارت های ارتباطی و اجتماعی فرد دچار پارانویید است. یک نکته مهم در روان درمانی عدم اعتماد افراد پارانویید است. به این معنا که آن ها حتی ممکن است نسبت به روان شناس خود بدبین باشند. لذا لازم است که حتما مشاوره ها و روند درمان توسط روان شناسی ماهر دنبال شود. بی اعتمادی آن ها ممکن است روند درمان را تا حدودی به تاخیر بیاندازد اما در صورت پیگیری تیم درمان این اتفاق کمتر رخ خواهد داد.

لازم به ذکر است که دارو درمانی نقش به خصوصی در درمان افراد دچار بیماری شک و بدبینی(پارانویید) ندارد. اما در صورتی که فرد از سایر اختلالات روانی مانند افسردگی، اختلالات دوقطبی، مانیا و … رنج می برد تجویز دارو های آنتی سایکوتیک امری دور از انتظار نیست.

عوارض ناشی از بیماری شک و بدبینی (پارانویید) تا حدود زیادی به شدت اختلال بستگی دارد. برخی از آن ها با وجود داشتن آن به زندگی عادی و معمول خود ادامه می دهند و برخی از برقراری یک ارتباط اولیه نیز عاجز خواهند ماند. لازم به ذکر است که تعداد افرادی که در تشکیل زندگی دچار مشکل می شوند بیشتر است. به همین دلیل بهتر است افرادی که استعداد این بیماری را دارند مرتبا تحت درمان باشند تا عوارض مربوطه برای آنان پیش نیاید. یادتان باشد که موفقیت در درمان این اختلال تنها به پشتکار و صبر نیاز دارد و نمی توان انتظار داشت که سریعا بهبود یابد.

یکی از سوالاتی که در این زمینه مطرح می شود این است که با افراد پارانویید باید چگونه رفتار کنیم؟ سر و کار داشتن با آن ها عموما دشوار است و از این رو رعایت چند نکته لازم است. آن ها بسیار زودرنج بوده و نسبت به رفتار شما واکنش دفاعی دارند. قدم اول این است که این بی اعتمادی و شک را از او دور کنید. در قدم های بعدی سایر مداخلات درمانی از جمله ریلکسیشن برای آن ها انجام می گیرد تا از اضطراب و پریشانی آن ها تاحدودی کاسته شود. دو عنصر مهم در درمان پارانویید روانشناس و خانواده او هستند. محیط خانواده و نحوه برخورد آن ها با فرد مورد نظر اهمیت فراوانی دارد. در برخی کلینیک ها از جمله کلینیک تخصصی روان آرام به خانواده ها آموزش هایی در خصوص نحوه رفتار با فرد پارانویید داده می شود. در صورت اجرای این آموزش ها توسط خانواده درمان پارانویید با پیشرفت چشمگیری مواجه خواهد شد. لازم است بدانید که پارانویید فرد مذکور را تا آخر عمر درگیر خواهد کرد. اما در این میان به کار گیری درمان های لازم می توان آن را تا حدود زیادی کنترل کرد. باید دانست که انواعاختلالات روانیرا می توان با مشاوره درمان نمود

بیماری شک و بدبینی (پارانویید) بسیار بیمار را حساس می کند. حال نوع رفتار شما با بیمار مبتلا به بیماری شک و بدبینی(پارانویید) باید به صورت ذیل باشد

• سعی در تحمیل رفتار خاصی به او نباشید چرا احتمال تغییر رفتار او تقریبا صفر است.
• قبل از صحبت با او از شدت اختلال وی مطلع شوید، چرا که هر چه شدت آن بیشتر باشد رفتار های خشونت آمیز او نیز بیشتر خواهد بود.
• هنگامی که بیمار دچار پارانویید نسبت به وفاداری و تعهد همسر خود شک دارد به هیچ وجه از همسر او دفاع نکنید. زیرا زمینه بدبینی های جدید را برای او فراهم می آورید. برای مثال ممکن است تصور کند که شما و همسر وی با یکدیگر در ارتباط هستید.
• از آن ها انتظار نداشته باشید که با شما گرم و صمیمی رفتار کنند، به طور کلی انتظار هر گونه روابط عاطفی با آن ها را به صفر برسانید.
• دقت داشته باشید که به بیما بیش از حد بها ندهید، این موضوع موجب می شود تا او دائما از شما طلبکار باشد. بهتر است در مواقع لازم او را تنبیه کرده و از چیز مورد علاقه اش محروم کنید.
• به هیچ وجه سعی نکنید که سوء ظن های بیمار پارانویید را تایید کنید. اما تا حد امکان او را درک کرده و از قضاوت دوری کنید.