تیتربرتر؛ یائسگیدر زنان مسن رخ می‌دهد، به این دلیل که ساخت هورمون استروژن و پروژسترون در تخمدان‌های زن کاهش می‌یابد. این هورمون‌ها دوره‌های قاعد‌گی را در زنان تنظیم می کنند.

معرفی دوره یائسگی

یائسگی بخش طبیعی از زندگی زنان و پایان همیشگی دوره‌هایقاعد‌گیدر یک زن است.

میانگین سن برای زنان در آخرین قاعد‌گی نزدیک 51 سال است.اما رخ‌دادن یائسگی هر زمانی بین 40 تا 59 سالگی طبیعی است.

زمان بروز یائسگی در میان اغلب زنان مشابه سن یائسگی مادرشان است.

زنانی که با عمل جراحی هر دو تخمدان‌شان را بر می دارند، دچار به اصطلاح "یانسگی جراحی" می‌شوند. چنانچه رحم برداشته شود، اما تخمدان‌ها باقی گذاشته شوند، نیز قاعد‌گی نیز در زن متوقف خواهد شد، اما او دچار "یائسگی جراحی" نمی‌شود.

اگر قاعد‌گی زودتر از حد معمول (پیش از 40 سالگی) متوقف شود، ممکن است پزشک آزمایش خون انجام دهد تا بررسی کند که آیا علت دیگری برای قطع قاعدگی وجود دارد یا نه.

یائسگی مرحله‌ی تدریجی است که می تواند در طی چند سال اتفاق بیفتد.

هنگامی زن واقعا یائسه محسوب می‌شود که برای 12 ماه قاعد‌گی نداشته باشد (در طی این دوره، اگر زن قصد بارداری نداشته باشد، باید شیوه‌های ضدبارداری را ادامه دهد).

تشخیص یائسگی

در جریان یائسگی در بعضی زنان فقط قاعد‌گی متوقف می شود، اما بیشتر زنان علائمی مانند موارد زیر را تجربه می‌کنند:

تغییر در چرخه قاعد‌گی: این حالت یکی از اولین نشانه‌های یائسگی است. ممکن است برخی از قاعدگی‌های ماهانه رخ ندهد یا فاصله‌ میان دو قاعدگی کمتر شود.ممکن است حونریزی قاعدگی خفیف‌تر یا شدیدتر از حد معمول رخ دهد.

گر گرفتگی: گر گرفتگی از علائم رایج یائسگی است.در این حالت فرد از قفسه سینه تا سر به صورتی موج‌مانند احساس گرما می‌کند. ممکن است پوست فرد قرمز شود و عرق کند.

امکان دارد درد معده یا سر گیجه و همچنین سر درد داشته باشید ،احساس می کنید ضربان قلب سریع و سخت شده است.

علائم دستگاه تناسلی خارجی: دردوره‌ی بعد از یائسگی، پوست دستگاه تناسلی خارجی نازک‌تر و مخاط واژن خشک‌‌تر می‌شود.

برای حل این مشکل می‌توان از نرم‌کننده‌های با پایه‌ آبی یا کرم‌های مرطوب‌کنننده استفاده کرد. همچنین می‌توانید با پزشک‌‌تان در مورد کرم‌های موضعی استروژن‌دار مشورت کنید.

مشکلات مجرای ادرار: زنان در حین و پس از یائسگی احتمال بیشتری دارد دچار عفونت مثانه شوند. اگر تکرر ادرار یا احساس فوریت برای تخلیه ادرار دارید یا زمانی که ادرار می‌کنید احساس سوزش دارید یا قادر به ادرار کردن نیستید بروز کرد، باید به دکتر مراجعه کرد.

سر درد، عرق شبانه، به زحمت خوابیدن و خستگی و سایر علائم: به زحمت خوابیدن و احساس خستگی ممکن است سبب گر گرفتگی و عرق شبانه شما شود که مانع از استراحت و آسایش شما در شب می شود

افزایش وزن: بیشتر زنان یائسه افزایش وزن دارند. رژیم غذایی سالم و ورزش زیاد، چنانچه نباشد ، یک در روزهفته به شما در نگهداری وزن کمک خواهد کرد.

علائم عاطفی در یائسگی: بیشترزنان در یائسگی علائم عاطفی را تجربه کرده‌اند، این علائم ممکن است شامل غمگینی، اضطراب، نوسان خلق تغییر باشد. در بعضی زنان این علائم می‌تواند خاص باشد. اگر مشکلات احساسی در خود پیدا کردید در مورد آن با پزشک خانوادگی صحبت کنید.

یائسگی, تغییرات هورمونی در بدن یک زن که به توقف چرخه های قاعدگی می‌انجامد, ممکن است خیلی زود و در سن 40 سالگی بروز کند، اما در اغلب موارد یائسگی در زنان بین 45 تا 55 سال ایجاد می‌شود.

قاعده‌ نشدن دست کم برای 12 ماه، بدون اینکه علت دیگری جز یائسگی برای آن یافت شود.

دلایل اصلییائسگی کدامند؟

کاهش طبیعی هورمونهای تولید مثل. در انتهای دهه سوم زندگی، تخمدانها شروع به تولید استروژن و پروژسترون کمتر می کنند – هورمون هایی که قاعدگی را تنظیم می کنند – و باروری شما کاهش می یابد. در ۴۰ سالگی، دوره های قاعدگی شما ممکن است طولانی تر یا کوتاه تر، سنگین تر یا سبک تر، و بیشتر یا کمتر باشند، تا زمانی که نهایتا -به طور متوسط در سن ۵۱ سالگی – تخمدان ها تولید تخمک را متوقف می کنند، و دیگر دوره قاعدگی ندارید.

هیسترکتومی. هیسترکتومی که طی آن رحم برداشته میشود، اما تخمدان ها باقی می مانند معمولا منجر به یائسگی فوری نمی شود. گرچه دیگر دوره قاعدگی ندارید، تخمدان ها هنوز تخمک آزاد و پروژسترون و استروژن تولید می کنند. اما نوعی جراحی که طی آن رحم و تخمدان ها حذف می شوند (هیسترکتومی کامل و اوفورکتومی یا تخمدان برداری دوطرفه) منجر به یائسگی فوری می شود. دوره های قاعدگی شما بلافاصله متوقف می شوند، و به احتمال زیاد دچار گرگرفتگی و سایر علائم یائسگی می شوید که ممکن است شدید باشند، زیرا این تغییرات هورمونی به طور ناگهانی رخ می دهند، نه طی چندین سال.

شیمی درمانی و پرتودرمانی. این درمان های مربوط به سرطان می توانند منجر به یائسگی شوند و علائمی نظیر گرگرفتگی طی دوره درمان یا مدت کوتاهی پس از دوره درمان ایجاد میکنند. متوقف شدن قاعدگی (و باروری) ناشی از شیمی درمانی دائمی نیست، بنابراین بهتر است باز هم اقدامات کنترل بارداری در نظر گرفته شوند.

ناتوانی تخمدان. حدود ۱ درصد از زنان، قبل از ۴۰ سالگی یائسگی را تجربه میکنند (یائسگی زودرس). یائسگی ممکن است ناشی از ناتوانی تخمدان باشد –یعنی زمانی که تخمدان ها قادر به تولید سطح نرمال هورمون های تولید مثل نیستند – این مشکل ناشی از عوامل ژنتیکی یا بیماری های خود ایمنی است. اما اغلب علت این مشکل را نمی توان پیدا کرد. برای این زنان، حداقل تا سن طبیعی یائسگی به منظور محافظت از مغز، قلب و استخوان، معمولا هورمون درمانی توصیه می شود.

به طور کلی علائم یائسگی کدامند؟

• قاعدگی‌های غیرطبیعی مانند لکه بینی، تغییرات زمانی چرخه‌های قاعدگی یا میزان خونریزی قاعدگی.
• خشکی دستگاه تناسلی.
• تغییر وزن، اشکال در به خواب رفتن، تعریق شبانه و گر گرفتگی.
• اشکال در تمرکز، فراموش‌کاری، افسردگی و نوسان خلق.
• پوکی استخوان.
• احساس درد یا سوزش هنگام ادرار کردن، یا از دست دادن کنترل مثانه یا تضعیف کنترل آن.

این دوره به طور معمول در فاصله سنین ۴۵ تا ۵۵ رخ می‌دهد.

تولید هورمون‌ها بوسیله تخمدان‌ها در طول این دوره نوسان خواهد داشت. به همین علت تراکم استخوان‌ها در زنان کاهش می‌یابد، ممکن است راحت‌تر وزن اضافه کنند و دچار بی‌نظمی قاعدگی شوند.

زنان در این دوره ممکن است همچنین دچار تعریق شبانه، نوسان خلق، خشکی واژن، نوسان در میل جنسی، فراموشی، اشکال در به خواب رفتن و خستگی شوند.

اگر علائم مربوط به گذار به یائسگی را تجریه می‌کنید، به پزشکتان مراجعه کنید تا معلوم شود آیا واقعا دارید وارد این دوره زندگیتان می‌شوید یا نه.

دوره گذار به یائسگی دوره‌ای ۷ تا ۱۴ ساله است که در طول آن زنان علائمی مانند گرگرفتگی و تغییرات در دوره‌های ماهیانه را تجربه می‌کنند.

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

مراقبت های پیشگیرانه سلامتی با بالا رفتن سن می توانند شامل آزمون های غربالگری توصیه شده مانند کولونوسکوپی، ماموگرافی و غربالگری تری گلیسرید باشد. پزشک شما ممکن است سایر آزمایشات و معاینات را نیز توصیه کند، مثلا در صورتی که سابقه مشکل تیروئید داشته باشید، آزمایش تیروئید و همچنین معاینات پستان و لگن توصیه میشوند.

اگر پس از یائسگی خونریزی از واژن داشتید، به پزشک مراجعه کنید.

درمان جایگزینی هورمون چیست؟

هورمون‌درمانی جایگزین (HRT) درمانی برای یائسگی است که در آن هورمون‌های مصنوعی برای زن تجویز می‌شود.

درHRT ممکن است تنها از استروژن یا از استروژن ترکیب شده با هورمون دیگر جنسی زنانه یعنی پروژستین استفاده ‌شود. در برخی زنان HRT می تواند علائمی مانند گر گرفتگی، و مشکلات دستگاه تناسلی خارجی و برخی مشکلات ادراری باشد. اما HRT برای هر زنی مفید نیست.

اطلاعات جدید از تحقیقات اخیر حاکی از آن است که برای بسیاری از زنان خطرات استفاده از HRT ممکن است بیشتر از سودمندی‌های آن باشد. در این مورد باید با پزشک مشاوره کرد.

داروهای ضد افسردگی با دوز پایین. بعضی از داروهای ضد افسردگی مربوط به گروهی از داروهای مهار کننده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) میتوانند باعث کاهش گرگرفتگی یائسگی شوند. داروهای ضد افسردگی با دوز پایین برای درمان گرگرفتگی ممکن است برای زنانی که نمی توانند از نظر سلامتی از استروژن استفاده کنند یا برای زنانی که برای اختلالات خلقی به داروهای ضد افسردگی نیاز دارند، مفید باشند.

گاباپنتین (Neurontin، Gralise، و غیره). گاباپنتین برای درمان تشنج ها تایید شده است، اما نشان داده شده است که به کاهش گرگرفتگی نیز کمک می کند. این دارو برای خانم هایی که نمی توانند از استروژن درمانی استفاده کنند و در افرادی که دارای گرگرفتگی شبانه هستند، مفید می باشد.

کلونیدین (Catapres، Kapvay، و غیره). کلونیدین، قرص یا پچی که معمولا برای درمان فشار خون بالا استفاده میشود و ممکن است مقداری تسکین دهنده گرگرفتگی نیز باشد.

داروها برای جلوگیری یا درمان پوکی استخوان. پزشکان ممکن است بسته به نیازهای فردی داروهای پیشگیری یا درمان پوکی استخوان را توصیه کنند. داروهای متعددی در دسترس هستند که به کاهش تراکم استخوان و خطر شکستگی کمک می کنند. پزشک شما ممکن است مکمل های ویتامین D را برای کمک به تقویت استخوان ها تجویز کند.

قبل از تصمیم گیری در مورد هر نوع درمان، با پزشک خود درباره گزینه های پیش رو و خطرات و مزایای مربوط به هر یک صحبت کنید. گزینه های درمانی خود را سالانه بررسی کنید، زیرا ممکن است نیازها و گزینه های درمانی شما تغییر کنند.

داروهایی از قبیل کرم استروژن، داروهای ضد افسردگی با دوز کم، فرآوردهای سویا و برخی مکمل‌های گیاهی ممکن است به برطرف‌شدن برخی نشانه های یائسگی کمک کند.

گفتنی است اغلب دوره هایقاعدگی نامنظممیشوند و دیرتر یا زودتر رخ میدهند و یا چند ماه اصلا قاعدگی را تجربه نمیکنید و سپس چند ماه بعد دوباره قاعدگی شروع میشود. همچنین دوره های قاعدگی در دوره های کوتاه تر اتفاق می افتند، بنابراین فاصله بین دوره ها نزدیک می شود. با وجود دوره های قاعدگی نامنظم، بارداری امکان پذیر است. اگر یک دوره قاعدگی رخ ندهد اما مطمئن باشید که مرحله پیش از یائسگی هنوز آغاز نشده است، آزمایش بارداری را مدنظر قرار دهید.

گردآورنده:علی اکبر رضایی