کتاب اشتیاق به جهل معرفی کتاب

رناتا سالکل متولد ۱۹۶۲ اهل اسلوونی است و پژوهشگر ارشد موسسه جرم‌شناسی دانشکده حقوق در دانشگاه و همچنین فیلسوف و جامعه‌شناس است. رناتا در سال ۲۰۱۰ برنده عنوان «زن دانشمند سال اسلوونی» و در همان سال از طرف روزنامه «دلو» نامزد دریافت جایزه «شخصیت سال» اسلوونی شد. کتاب‌های او بسیار مورداستقبال قرار گرفته و به ۱۵ زبان زنده دنیا ترجمه شده است.

[» معرفی و نقد کتاب:متفکران بزرگ– اثر آلن دوباتن]

کتاب اشتیاق به جهل

کتاب اشتیاق به جهل با عنوان فرعی «چیزهایی که تصمیم می‌گیریم ندانیم و چرایی آن» پیرامون جهل و ماجراهایش در طول تاریخ و اکنون به بحث پرداخته و تحلیل می‌کند که چطور و چرا به این ذلت دچار شده‌ایم که با وجود دانش گسترده و عمومی در جهان، میل به نادانی و انکار دانایی و دانایان و تقبیح متخصصان و جست‌وجوگران دانش و حقیقت، به این حد گسترش یافته است.

در کتاب مطرح می‌شود که هر عصر جهل خاص خود را دارد و هر کس در طول زندگی‌اش به نوعی اشتیاق به جهل دارد. در کل افراد در زیست روزمره‌ی خود از اَشکال متنوع نادانی محافظ یا جهل خودخواسته سود می‌برند. البته جهل مراحل و درجات مختلفی دارد که در کتاب دسته‌بندی جالبی از آن ارائه شده است. براساس دانش و تجربیات نویسنده، جهل در شش طبقه‌بندی قرار می‌گیرد که چنین است:

1. تمام چیزهایی که ما می‌دانیم که نمی‌دانیم.
2. چیزهایی که نمی‌دانیم که نمی‌دانیم.
3. چیزهایی که تصور می‌کنیم می‌دانیم اما نمی‌دانیم.
4. چیزهایی که نمی‌دانیم که می‌دانیم.
5. تابوها
6. انکارها

اما به طور خلاصه می‌توان جهل را به دو دسته جهل منفی و مثبت تقسیم‌بندی کرد. به عنوان مثال والدین در تربیت فرزندانشان از روش نادیده گرفتن کارهای نادرست استفاده می‌کنند، عشاق چشم خود را بر ضعف‌های معشوق خود می‌بندند، کارمندان برای حفظ روحیه تیمی از حقوق همکارانشان پرس‌وجو نمی‌کنند و مثال‌های از این قبیل. این جهل مثبت نوعی قابلیت ذهنی است که با نادیده گرفتن بخشی از اطلاعات به ما اجازه می‌دهد در دنیای پیچیده بیرون منعطف‌ باشیم، راحت‌تر تصمیم بگیریم و سریع‌تر دست به عمل بزنیم.

اما شکل منفی‌تر و شاید مهم‌تر جهل، جهل به مثابه حماقت محافظ است. جهل در این جا شبیه به نوعی استعداد غریزی و نیروی روانی است که با وجود دیدن نشانه‌های آشکار درباره تغییر وضع موجود آن نشانه‌ها را انکار می‌کند. نمونه‌های این نوع انکار می‌تواند از خودفریبی درباره مشکلات‌مان باشد، تا نادیده گرفتن لکه‌های نفتی توسط بریتیش پترولیوم و بروز فاجعه در خلیج مکزیک تا لاپوشانی خطر کرونا توسط رهبران جهان در اوایل پاندمی کرونا. اما متاسفانه در این که علت چنین انکاری چیست، بحث زیادی در کتاب وجود ندارد.

کتاب محتوایی جامعه‌شناسانه دارد و مثال‌های کارآمدی از روابط مردم با یکدیگر و جوامع می‌زند که بعضی از آن‌ها تلنگرهای خوبی به خواننده می‌زند که تا چه حد به جهل خویشتن آگاهی دارد و تا چه اندازه این جهل خودخواسته سودمند است. نویسنده در قسمتی از کتاب اشتیاق به جهل می‌نویسد:

اگر قابلیت تجاهل بخشی ضروری از روابط صمیمانه و اجتماعی باشد، فقدان این قابلیت اغلب در سایر عرصه‌های زندگی ما مشکلات بسیاری می‌آفریند. اما باید بدانیم که دروغ آگاهانه فریبی تعمدی است اما انکار مقاومتی ناخواسته است و نباید این دو را با هم خلط کرد.

در کتاب از جنگ و تأثیرات روانی آن بر مردم گفته می‌شود، از مردم جنگ‌زده‌ای که با تلاشی مذبوحانه برای ادامه دادن به زندگی، خاطرات تلخ خود را سرکوب می‌کنند. در ادامه نیز درباره ژنتیک و راز‌های بدن، انکار بیماری، عشق، ترس نادیده گرفته شدن و توهم کلان‌داده مطالبی آورده شده است.

جهل و انکار عوامل بسیار مهمی در مسائل مربوط به سلامتی‌اند، برای مثال انکار، مکانیسم دفاعی ناخودآگاهی است در برابر هراس از مرگ یا بیماری یا حفظ فانتزی‌های عشق. جهل تاکتیکی است برای اجتناب از مسئولیت و گاه جهل به نحوی محافظت کننده از فرد جاهل است مثل استراتژی «توقف جرم» که جورج اورول درکتاب ۱۹۸۴خود از آن نام می‌برد. یعنی استعداد جلوگیری از هر اندیشه‌ی خطرناکی در همان نطفه‌اش، انگار که غریزی باشد.

[ »معرفی کتاب:کتاب فلسفه‌ای برای زندگی– مجموعه تجربه و هنر زندگی]

جملاتی از متن کتاب

به دو شیوه می توان به جهل اندیشید. معنایی که ما از این واژه منظور می کنیم، به فقدان دانش یا فقدان میل به دانستن مربوط می شود؛ در عین حال معنای دوم معطوف به روابط است، مثلا ما تصمیم می گیریم رفتار یا فرد خاصی را نادیده بگیریم یا از توجه به آن سر باز زنیم.

ما اغلب از جست وجوی دانش تجلیل می‌کنیم؛ بااین حال میل به ندانستن به همان اندازه برای بقای ما اهمیت دارد. چشم بستن، ندیدن چیزی، یا به یاد نیاوردن چیزی که دردناک یا مواجهه با آن دشوار بوده، استراتژی‌هایی است که افراد با اشتیاقی از آن‌ها استقبال می‌کنند که با اشتیاقشان در جست‌وجوی دانش برابری می‌کند.

اگر بگوییم عشق کور است بیراه نگفته‌ایم. در گیرودار عاشقی، خیلی واضح‌دیدن دیگری ممکن است فانتزی را به خطر بیاندازد، بنابراین عاشق ها چشم خود را می‌بندند تا شور خود را زنده نگه دارند.

ما اغلب از جستجوی دانش تجلیل می‌کنیم، با این حال میل به ندانستن به همان اندازه برای بقای ما اهمیت دارد. چشم بستن، ندیدن چیزی یا به یاد نیاوردن چیزی که دردناک یا مواجهه با آن دشوار بوده، استراتژی‌هایی است که افراد با اشتیاقی از آن‌ها استقبال می‌کنند که با اشتیاق‌شان در جست‌وجوی دانش برابری می‌کند.

در عصری که بسیاری گله‌مندند به رسمیت شناخته نمی‌شوند، این اضطراب متقلب که برای فرد دچار، بسیار دردناک است، می‌تواند برای عموم جامعه رهایی‌بخش باشد، چون امکان به چالش کشیدن ایدئولوژی موفقیت و بازشناسی‌ای را فراهم می‌کند که تداوم نولیبرالیسم وابسته به آن است.

در عصری که اطلاعات ظاهرا نامتناعی در اینترنت در دسترس است، سخت می‌توان فقدان دانش را تصدیق کرد چون همه فرض می‌گیرند که با کمک موتورهای جست‌وجو مانند گوگل هیچ بهانه‌ای برای ندانستن چیزی وجود ندارد. در نتیجه، همه‌کس استاد همه‌چیز فرض می‌شوند.

با اینکه موتورهای جستجو در دسترسی به اطلاعات، به افراد زیادی کمک می‌کنند، کاربران به ندرت مجبور می‌شوند درباره چیزی که یاد می‌گیرند غور و تفحص کنند، چون با پاسخ بیشتر سوالات فقط یک کلیک فاصله دارند. اینترنت امکان‌های وسیع و جدیدی برای کسب اطلاعات فراهم کرده، اما از توانایی ما در تحمل اضطراب ناشی از درک نکردن هم کاسته است.

مشخصات کتاب

• عنوان اصلی: کتاب اشتیاق به جهل
• عنوان فرعی: چیزهایی که تصمیم می‌گیریم ندانیم و چرایی آن
• نویسنده: رناتا سالکل
• ترجمه: نرگس حسن لی
• انتشارات: برج
• تعداد صفحات: ۱۸۴
• قیمت چاپ پنجم – سال ۱۴۰۲: ۱۶۰۰۰۰ تومان

نظر شما در موردکتاب اشتیاق به جهلچیست؟ لطفا اگر این کتاب را خوانده‌اید، حتما نظرات ارزشمند خود را با کافه‌بوک در میان بگذارید. با نظر دادن در مورد کتاب‌ها در انتخاب کتاب به همدیگر کمک می‌کنیم.

[همراه ما باشید در:کانال تلگرام کافه بوک]

» معرفی چند کتاب دیگر:

1. کتاب مرگ
2. کتاب از رویا که حرف می‌زنیم
3. کتاب بار هستی