همه ما گاهی روزهای بدی را از سر می‌گذرانیمهمه ما اشتباه می‌کنیم، اما آیا این به‌معنای بدبودن ماست؟ در ادامه، به این سؤال پاسخ می‌دهیم و راهکارهایی برای مواجهه با این حس منفی ارائه می‌کنیم. اگر احساس می‌کنید آدم بدی هستید، شاید به‌تازگی درگیر مسئله‌ای شده باشید که مقصر آن شما بوده‌اید. همچنین حس شما ممکن است بیانگر مشکل جدی‌تری باشد که باید به فکر رفع آن باشید. در ادامه با اصطلاح «آدم بد» آشنا می‌شویم و سپس صفاتی را معرفی می‌کنیم که بیشتر در افرادی با رفتار آسیب‌زننده دیده می‌شوند. درنهایت شما را راهنمایی می‌کنیم تا متوجه شوید ریشه این حس کجاست.

آدم بد به چه کسی می‌گویند؟

برخی‌ فردی با رفتارهای خشونت‌آمیز و آسیب‌زننده را آدم بد می‌خوانند و بعضی دیگر آدم بد را به‌گونه دیگری تعریف می‌کنند. معیاری کلی وجود ندارد که تعیین کند آیا آدمی بد است یا خیر. دلیل اینکه خود را بد می‌بینید به ارزش‌های درونی‌تان برمی‌گردد. این ارزش‌ها شدیدا تحت‌تأثیر فرهنگ و محیط زندگی شما هستند و بر اساس باورهایی شکل گرفته‌اند که در طول زندگی کسب کرده‌اید. مثلا جامعه‌ای اسلامی، همچون کشور ما، از آدم بد تعریف متفاوتی با کشورهای بی‌دین ارائه می‌دهد.

مقیاس تاریک شخصیت

محققان توانسته‌اند الگویی از صفت‌ها را تعیین کنند که به مقیاس تاریک شخصیت (The Dark Factor of Personality) شهرت دارد. شخصی که این صفت‌ها را دارد، معمولا درگیر کارهایی می‌شود که به دیگران آسیب می‌زند. چنین شخصی برای رسیدن به خواسته‌های خود دست به هر کاری می‌زند حتی اگر به قیمت ازبین‌رفتن شادی، سلامتی و خوشی دیگران تمام شود. صفت‌های تاریک شخصیت عبارت‌اند از:

• خودشیفتگی؛
• کینه‌توزی؛
• مقدم شمردن منافع خود به دیگران؛
• خودخواهی؛
• سادیسم؛
• سایکوپاتی؛
• روان‌رنجوری؛
• انحراف اخلاقی.

نشانه‌های اینکه باید به فکر اصلاح رفتار خود باشید

ممکن است کارهایی کرده باشید که احساس منفی در شما ایجاد کرده باشند و به‌خاطر آنها فکر کنید آدم بدی هستید. در ادامه چند نمونه از رفتارهایی مطرح شده‌اند که در صورت انجام آنها، نیاز است به اصلاحشان فکر کنید.

۱. عذرخواهی و اظهار پشیمانی نکردن

برای همه ما پیش آمده است که اطرافیانمان را ناراحت کرده باشیم. در این شرایط نحوه برخورد شما با طرف مقابل نشان‌دهنده شخصیت شماست. اگر پس از ناراحت‌کردن شخصی احساس پشیمانی می‌کنید و می‌توانید از آنهابه‌شیوه درست عذرخواهی کنید، یعنی به احساس دیگران اهمیت می‌دهید. همچنین این مسئله نشان می‌دهد که شما آماده جبران اشتباهات خود هستید و در این راستا قدم برمی‌دارید.

۲. رفتارهای خودخواهانه

مراقبت از خود امری حیاتی است و هیچ اشکالی ندارد که گاهی به نیازهای خود اولویت بدهید، اما این مسئله نباید از حد خود خارج شود. خودخواهی و بی‌اهمیتی به نیازهای اطرافیانتان مانند نیازهای شریک عاطفی، اعضای خانواده، فرزندان و دوستان رفتاری آسیب‌زننده است.

۳. مظلوم‌نمایی و مقصر جلوه‌دادن دیگران

مظلوم‌نمایی و تحریف شخص مقابل به‌گونه‌ای که به کار خود شک کند، نوعی سوءاستفاده است. کسانی که از چنین حقه‌ای استفاده می‌کنند، برای رسیدن به هدف خود به‌راحتی دروغ می‌گویند و بابتش احساسعذاب وجداننمی‌کنند. توجه داشته باشید تقریبا همه افراد گاهی مجبور می‌شونددروغ مصلحتیبگویند، اما اگر دروغ‌گفتن به امری روزانه تبدیل شود، نیاز به توجه جدی دارد.

چرا احساس می‌کنم آدم بدی هستم؟

۱. صفت‌های شخصیتی

برخی صفت‌های شخصیتی روی احساس شما به خودتان اثر می‌گذارند. افرادی که صفت‌های تاریک شخصیت را دارند، بعضا احساس می‌کنند انسان‌های بدی هستند. مثلا افرادی که شدیدا روان‌رنجورند، احساس منفی به خودشان و دیگران پیدا می‌کنند.

۲. تجربه‌های زندگی

نحوه گذران زندگی و تجربه‌هایی که کسب کرده‌ایم، نقشی مهم در رفتار کنونی ما دارند.تربیت خانواده، برخورد با دوستان، جامعه، فرهنگ،تأثیر رسانه‌هاو تجربه‌های شخصی همگی شخصیت و رفتار ما را شکل داده‌اند. با وجود این، ممکن است تجربه‌های سخت و بد گذشته روی احساستان به خود و رفتارتان با دیگران اثری منفی بگذارند.

۳. شرایط روحی‌روانی

پیش از این گفتیم برخی از افراد تواناییهمدردیندارند و در ارتباطات خود عملکرد منفی دارند. امکان دارد مشکل این افراد ناشی از برخیاختلال‌های شخصیتیباشد از جمله:

• اختلالشخصیت خودشیفته؛
• اختلال شخصیت مرزی؛
• اختلال شخصیت ضداجتماعی.

اگر گهگاهی احساس می‌کنید آدم بدی هستید، ممکن است به افسردگی یا اضطراب مبتلا باشید. احساس عذاب وجدان زیاد و عزت‌نفس کم از علائم افسردگی محسوب می‌شوند. کسانی که چنین وضعیتی دارند، معمولا احساس می‌کنند انسان بدی هستند و دنیا بدون وجود آنها مکان بهتری است.

احساس می‌کنم آدم بدی هستم؛ چه کنم؟

اگر احساس می‌کنید انسان بدی هستید، تنها با چند اقدام می‌توانید وضعیت خود را بهبود دهید و تغییر مثبتی در زندگی خود ایجاد کنید. اولین قدم کمک‌گرفتن از متخصصی است که بتواند به شما یاری برساند. متخصص مربوطه علائم شما را می‌سنجد و تشخیص می‌دهد که آیا درگیر مشکلی همچون اختلال شخصیتی هستید یا خیر. اگر احساس بد شما به خودتان با علائم اضطراب و افسردگی همراه است، مراجعه به متخصص ضروری است. متخصص بر اساس مشکل تشخیص‌داده‌شده، ممکن است درمان دارویی یا جلسات روان‌شناسی تجویز کند.

راهکارهایی که احساس شما به خودتان را بهبود می‌بخشند

هنگامی که احساس بدی به خود دارید، علاوه‌بر مراجعه به متخصص می‌توانید چندین راهکار را امتحان کنید تا به خود احساس بهتری پیدا کنید و با دیگران راحت‌تر همدردی کنید.

• با دیگران با احترام برخورد کنید:تلاش کنید با دیگران مهربان‌تر باشید و با احترام بیشتری رفتار کنید. اگر رفتار خوبی با دیگران داشته باشید، در مقابل رفتارهای مثبتی با شما می‌شود که به شما در ایجاد ارتباط‌های اجتماعی جدید یاری می‌رسانند و حس بهتری به شما می‌دهند.
• به دیگران کمک کنید:دنبال راه‌هایی باشید که بتوانید به مردم کمک کنید. به‌گفته محققان، کمک‌کردن به دیگران باعث می‌شود حس خوبی به خود پیدا کنید. شما می‌توانید از کارهای کوچک روزانه شروع کنید و کمک‌حال دیگران باشید.
• بخشیدن را تمرین کنید:بخشنده‌بودن آسان نیست اما طبق تحقیقات،افرادی که راحت‌تر می‌بخشند احساسات مثبت بیشتری دارند، کمتر دچار استرس می‌شوند، روابط بهتری با بقیه دارند و شناخت بهتری از زندگی دارند. توجه داشته باشید که نباید بخشیدن خود را از یاد ببرید چراکه ممکن است تأثیر بسزایی بر احساستان به خود داشته باشید.
• مثبت فکر کنید:ذهنیت مثبتسبب می‌شود راحت‌تر ارتباط برقرار کنید. دنبال افکاری منفی بگردید که به شما حس بدی القا کرده‌اند و سعی کنید آنها را با افکار مثبت جایگزین کنید.

لازم به ذکر است که اگر گمان کنید بدبودن شما تغییرناپذیر است، توانایی و انگیزه شما محدود می‌شود و توان ایجاد تغیری مثبت در زندگی خود را نخواهید داشت. برای همه ما پیش آمده است که احساسی منفی به خود داشته باشیم، اما هیچ‌گاه نباید برچسب «آدم بد» به خود بچسبانیم. در نظر داشته باشید همه مرتکب اشتباه می‌شوند و مهم این است که برای اصلاح و جبران آنها اقدام کنید.

شما بگویید

معمولا شخصی که احساس می‌کند آدم بدی است، یعنی به احساس دیگران اهمیت می‌دهد و درصدد جبران کارهای اشتباه‌های خویش است. با وجود این، گاهی اوقات احساس منفی به خود نشان از رنجش روحی دارد و کمک تخصصی می‌طلبد.

آیا شما هم احساس کرده‌اید آدم بدی هستید؟ دلیل آن چه بوده است؟