سرنوشت لایحه حمایت از حقوق حیوانات به کجا کشید سلامت نیوز

به گزارش سلامت نیوز به نقل از پیام ما، تصاویر سلبریتی‌ها با حیوانات وحشی در خانه‌هایشان و در تبلیغات، مدت‌هاست به‌راحتی ردوبدل می‌شود و آخرین نمونه‌هایش نیز حضور بهرام رادان در کنار یک شاه‌بوف برای تبلیغ یک عطر و بازی امیر علی‌اکبری، ورزشکار رزمی، با یک توله‌شیر است. این اتفاقات درحالی‌است که برای این کار در قوانین جرم‌انگاری نشده و آن‌طورکه صالح نقره‌نگار به ما می‌گوید، هنوز لایحه «حمایت از حیوانات» که در دولت حسن روحانی ابلاغ شده بود، به قانون بدل نشده است. لایحه‌ای که می‌توانست درصورت بدل شدنش به قانون، پیش‌برنده و کمک‌کننده باشد.

هرچند در کشورهای دیگر مسئله حمایت‌ها و برخوردهای قانونی درباره نگهداری گونه‌های حیات‌وحش توسط افراد جدی است، اما در ایران این مسئله جرم‌انگاری نشده است و آن‌طورکه «محمدصالح نقره‌کار»، وکیل دادگستری، می‌گوید، قانونگذار در ماده ۲ قانون مجازات اسلامی تنها موادی را پیش‌بینی کرده که آسیب‌زایی زیادی داشته باشد. به‌این‌ترتیب، صرف اینکه شخصی با حیوانات ولو در منزل شخصی‌اش عکس بگیرد و منتشر کند، از نظر قانون مصداق امر مجرمانه نیست. «این درحالی‌است که متأسفانه بسیاری از سوءاستفاده‌ها از حیات‌وحش و اقدامات ناروایی که زیر عنوان حیوان‌آزاری قرار می‌گیرند نیز در قانون جرم‌انگاری نشده است و یکی از دلایل هم این است که قلمروی جرم‌انگاری باید حداقل ممکن باشد و فرهنگسازی و روحیه حمایت از حیوانات در مردم پرورش یابد تا آنکه بخواهیم برای این موارد جرم‌انگاری داشته باشیم.»

محمدصالح نقره‌کار: در دولت دوم آقای روحانی لایحه «حمایت از حیوانات» تصویب شد، اما متأسفانه به قانون بدل نشد

به‌گفته او، دادستان‌ها اغلب با نگاه مداخله مثبت برای حفظ کیان محیط‌زیست رأی می‌دهند و سعی بر این است که تا جای ممکن این موارد شکل جرم‌انگاری نداشته باشند. «در دولت دوم آقای روحانی لایحه «حمایت از حیوانات» تصویب شد، اما متأسفانه به قانون بدل نشد. این لایحه، نسخه پیشرفته و خوبی برای حمایت از حیوانات بود و لازم است این لایحه مورد توجه قرار گیرد و بدل به قانون شود. مصادیق حیوان‌آزاری باید در نظام حقوقی روشن و مشخص باشد و تنها از این طریق است که می‌توان به نتایج درست رسید.»

منظور نقره‌کار از لایحه حمایت از حیوانات، لایحه‌ای است که اواخر خردادماه سال ۱۴۰۰ و در جلسه هیئت‌وزیران با حضور حسن روحانی با هدف فرهنگسازی و ترویج روش‌های صحیح برخورد با حیوانات و تلطیف فضای هم‌زیستی با آنها و نیز رفع خلأهای قانونی در حوزه مقابله با حیوان‌آزاری و پیش‌بینی ضمانت اجراهای قانونی پیشگیرانه و بازدارنده به تصویب رسید.

ضرورت حمایت اخلاقی و حقوقی از حیات، سلامت و امنیت حیوانات مبتنی‌بر آموزه‌های دینی، ضرورت ساماندهی حیوانات به‌ویژه حیوانات ولگرد و رهاشده، جلوگیری از آزاررسانی به حیوانات و دور کردن جامعه از رفتارهای توأم با خشونت با گونه‌های مختلف حیوانی و حفاظت از تعادل محیط‌زیست براساس تکلیف قانون اساسی، از جمله دلایل و اهداف تصویب لایحه یادشده است.

در لایحه مذکور موضوعاتی از قبیل چگونگی ساماندهی گونه‌های مختلف حیوانات اعم از اهلی، وحشی، زیانکار و آزمایشگاهی، مسائل پیرامون حیوانات ولگرد از قبیل «واحدهای زنده‌­گیری»، «شرایط زنده‌­گیری»، «ایجاد مراکز نگهداری و شرایط و تکالیف آنها»، «روش‌های عقیم‌سازی» و «چگونگی تأمین هزینه‌های مربوط»، شرایط و سازوکار «برون‌سپاری نگهداری حیوانات ولگرد»، «واگذاری اینگونه حیوانات به اشخاص» و «نحوه رهاسازی آنها در طبیعت»، پیش‌بینی ضمانت اجراهای قانونی لازم برای جلوگیری از آزار و اذیت حیوانات و نیز نظارت و هماهنگی در اجرای قانون از طریق کارگروه ملی حمایت از حیوانات و کارگروه‌های استانی، مورد بررسی و تصمیم‌گیری قرار گرفته است.

به‌موجب این لایحه، هرگونه رفتار عمدی که موجب آزار یا ورود آسیب یا ضرر به جسم یا روان حیوانات موضوع این قانون شود، ممنوع و مطابق مقررات مستوجب مجازات است و هر کس به‌عمد و بدون ضرورت و بدون رعایت مقررات مربوط، حیوانی را بکشد یا مسموم یا تلف و یا ناقص کند، باتوجه‌به مراتب شدت جرم و آثار آن و نوع حیوان، به جزای نقدی یا حبس درجه هفت محکوم می‌شود.

هرگاه این رفتار همراه با اقداماتی همچون تولید تصاویر یا فیلم‌های حاوی صحنه‌های مربوط به حیوان‌آزاری یا انتشار آنها در رسانه‌های همگانی به‌ویژه فضای مجازی باشد، مرتکب به یک درجه مجازات شدیدتر محکوم می‌شود. مواردی که از مصادیق حیوان‌آزاری محسوب می‌شود و مرتکب به جزای نقدی یا حبس درجه هفت محکوم است شامل مثله کردن و تشریح حیوانات زنده؛ تحمیل هرگونه آزار روانی به حیوانات از قبیل ذبح حیوان پیش چشم حیوانی دیگر؛ استفاده از حیوانات برای انجام امور علمی، با وجود شیوه‌ها و ابزارهای جایگزینی که نیاز به حیوانات ندارد، است.

همچنین، هرگونه آزار عمدی نسبت به حیوانات موضوع این قانون از قبیل شکنجه، ضرب و جرح، دربند کشیدن و زندانی کردن، جنگ انداختن و بهره‌کشی نامتعارف یا بیش از توان که با فیزیولوژی و موقعیت حیوان متناسب نباشد و منجر به تحمیل درد و رنج برای حیوان شود و همچنین وطی حیوانات، جرم است و مرتکب به جزای نقدی یا حبس درجه هفت محکوم می‌شود و چنانچه این قبیل اعمال منجر به تلف شدن حیوان شود، مرتکب به هر دو مجازات یادشده محکوم خواهد شد.

برخورد با سلبریتی‌ها در کشورهای اروپایی و آمریکایی

این لایحه که بسیار پیش‌برنده بود، نتوانست به قانون بدل شود و قدرت اجرایی یابد. این درحالی‌است که در اروپا و ایالات متحده مواردی وجود دارد که سلبریتی‌ها به‌دلیل نگهداری از حیات‌وحش بدون مجوز قانونی با اقدامات قانونی مواجه شده‌اند. از جمله این موارد می‌توان به «کریس براون» اشاره کرد. در دسامبر ۲۰۱۷، خواننده آمریکایی به‌دلیل داشتن یک گونه محدود (میمون کاپوشین) بدون مجوز، با دو اتهام تخلف جزئی مواجه شد و پس از اینکه او تصاویر این حیوان خانگی را در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرد، اداره حفاظت از حیات‌وحش کالیفرنیا میمون را ضبط کرد.

جو اگزوتیک (جوزف مالدونادو-پَسِیج)» که در سریال نتفلیکس «پادشاه ببرها» حضور داشت، در سال ۲۰۱۹ به‌خاطر نقض قوانین حیات‌وحش و به‌ویژه تخلفات مرتبط با قانون گونه‌های در معرض خطر، محکوم شد

«کایل توماس» و «زنا فورد» از دیگر سلبریتی‌هایی بودند که با این اتهام روبه‌رو شدند. کایل توماس، ستاره تیک‌تاک از ایرلند شمالی که به‌خاطر ویدئوهایی که از حیوانات عجیب و غریب در آنها استفاده می‌کند مشهور شده است، درگیر جنجالی شد؛ آن‌هم زمانی که مادرش، زنا فورد، به‌طور غیرقانونی یک کاپی‌بارا (برگچه‌خوار) را وارد ایرلند شمالی کرد. این حیوان که در این منطقه نیاز به مجوز دارد، پس از ورود از بین رفت. زنا فورد به‌دلیل اقداماتش به‌مدت دو سال محکومیت معلق دریافت کرد.

«جو اگزوتیک (جوزف مالدونادو-پَسِیج)» که در سریال نتفلیکس «پادشاه ببرها» حضور داشت، در سال ۲۰۱۹ به‌خاطر نقض قوانین حیات‌وحش و به‌ویژه تخلفات مرتبط با قانون گونه‌های در معرض خطر، محکوم شد. او به ۲۲ سال زندان برای این تخلفات و توطئه قتل محکوم شد.

در ژوئن ۲۰۲۳، «داک آنتل»به‌خاطر قاچاق حیات‌وحش در ایالت ویرجینیا به پرداخت جریمه‌ای به مبلغ ۱۰ هزار دلار و پنج سال ممنوعیت نگهداری یا تعامل با حیوانات وحشی در این ایالت

«داک آنتل» یکی دیگر از شخصیت‌های «پادشاه ببرها»، داک آنتل نیز به‌خاطر قاچاق حیات‌وحش با مشکلات قانونی مواجه شد. در ژوئن ۲۰۲۳، او به‌خاطر قاچاق حیات‌وحش در ایالت ویرجینیا به پرداخت جریمه‌ای به مبلغ ۱۰ هزار دلار و پنج سال ممنوعیت نگهداری یا تعامل با حیوانات وحشی در این ایالت محکوم شد.

این موارد نشان می‌دهند سلبریتی‌ها در اروپا و ایالات متحده ممکن است به‌دلیل نگهداری غیرمجاز از حیات‌وحش با عواقب قانونی روبه‌رو شوند، اما در حال حاضر این شرایط در کشور ما وجود ندارد.