انواع پتوس روش مراقبت تکثیر این گیاه رونده چطور

پتوس (با نام علمی Epipremnum aureum) از آن دستهگیاهان آپارتمانیاست که به مراقبت کمی نیاز دارند و پرورش و تکثیر آنها آسان است. این گیاه رونده، بومی جزایر سلیمان در اقیانوس آرام جنوبی است و برگ‌های سبز نوک‌تیز و قلبی‌شکلی دارد. در برخی زیرگونه‌های این گیاه، رنگ سبز برگ‌ها با رنگ‌های سفید، زرد یا سبز کم‌رنگ ترکیب شده و جلوه زیبایی به گیاه داده است. پتوس برای محیط‌های بسته بسیار مناسب است، زیرا گازهایی سمی مانند فرمالدهید را از هوا تصفیه می‌کند. در ادامه، با انواع این گیاه و شرایط نگهداری و تکثیرش بیشتر آشنا می‌شویم.

مراقبت از پتوس

همان‌طور که گفتیم، مراقبت از این گیاه بسیار آسان است و حتی افراد مبتدی نیز می‌توانند از آن نگهداری کنند. به پوتوس پیچک شیطان نیز می‌گویند، زیرا کشتن آن تقریبا غیرممکن است. البته برای داشتن گیاهی شاداب و سرزنده با شرایط را فراهم کنید که در ادامه گفته‌ایم.

۱. نور مناسب

پتوس به نور زیاد و غیرمستقیم علاقه دارد، ولی می‌تواند در مکانی کم‌نور یا جایی که فقط نور فلورسنت دارد نیز رشد کند. این ویژگی پتوس را به گیاهی عالی برای دفتر کار و اتاق‌خواب تبدیل می‌کند. البته دریافت نور ناکافی موجب می‌شود که طرح‌های روی برگ‌های پتوس ابلق از بین برود و برگ‌ها کاملا سبز شوند. معمولا انتقال گیاه به مکانی روشن، طرح روی برگ‌ها را بازمی‌گرداند.

از سوی دیگر، نور بسیار زیاد نیز برای گیاه مضر است. رنگ‌پریدگی ناگهانی برگ‌ها یعنی گیاه بیش از حد لازم نور دریافت می‌کند. اگر گیاه را در فضای باز قرار می‌دهید، آن را در جایی بگذارید که در معرض نور مستقیم خورشید نباشد، زیرا نور زیاد خورشید برگ‌ها را می‌سوزاند.

۲. خاک مناسب پتوس

پوتوس در خاک گلدان معمولی با زهکشی مناسب رشد خوبی دارد. pH خاک باید ۶٫۱ تا ۶٫۸ باشد. این گیاه تحمل ترکیب‌های متفاوتی از خاک را دارد، از خاک خنثی گرفته تا کمی اسیدی. گیاهانی که در فضای باز رشد می‌کنند، در انواع خاک‌های معمولی که زهکشی مناسبی دارند، به‌خوبی رشد می‌کنند. البته در خاک‌های حاصلخیز بهتر رشد می‌کنند. در خانه و فضاهای بسته نیز می‌توان از خاک پیت با زهکشی مناسب استفاده کرد.

۳. میزان آبیاری

خاک گلدان باید بین دو آبیاری کاملا خشک شود. اگر گیاه پتوس همیشه در خاک مرطوب باشد، ریشه آن می‌پوسد، بنابراین نباید خاک دائما خیس باشد. لکه‌های سیاه روی برگ‌ها (یا ریزش و پژمردگی ناگهانی گیاه) نشان می‌دهد که خاک بیش از حد مرطوب بوده است. زردشدن برگ‌ها نیز نشانه آبیاری بیش از حد است.

آبیاری کم نیز به گیاه آسیب می‌رساند. علت قهوه ای شدن برگ پتوس و مشاهده لبه‌های خشک و قهوه‌ای برگ‌ها آبیاری‌نکردن آن به مدت طولانی است. میزان آبیاری مناسب برای گیاهان داخل خانه در طول فصل رشد تقریبا ۱ بار در هفته است. در زمستان که گیاه خواب است، هر ۲ هفته ۱ بار آبیاری‌اش کنید. همچنین در نور زیاد دفعات آبیاری بیشتر و در نور کم دفعات آبیاری کمتر می‌شود. برای بررسی میزان رطوبت خاک می‌توانید انگشت خود را ۲٫۵ سانتی‌متر در خاک گلدان فرو کنید. اگر حس کردید که خشک است، به گل آب بدهید. آبیاری را تا زمانی ادامه دهید که از سوراخ‌های زهکشی ته گلدان آب خارج شود.

۴. دما و رطوبت

بیشتر گیاهان آپارتمانی دمای ۱۸ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد را ترجیح می‌دهند. اگر می‌خواهید خانه را خنک‌تر نگه دارید، سعی کنید که دمای هوا کمتر از ۱۰ درجه سانتی‌گراد نشود. گیاه پتوس به رطوبت زیاد علاقه دارد. می‌توانید آن را در قسمت مرطوبی از خانه مانند آشپزخانه یا حمام نورگیر نگه دارید. البته این گیاه بسیار مقاوم است و می‌تواند در محیط‌هایی با رطوبت کم نیز رشد کند. بنابراین مجبور نیستید که برای خرید دستگاه رطوبت‌ساز هزینه کنید.

۵. کوددهی

گیاه پوتوس به کوددهی زیادی نیاز ندارد. البته چون در بیشتر خاک‌های گلدان ماده مغذی وجود ندارد، می‌توانید برای تقویت گیاه هر ۲ ماه ۱ بار آن را با کود گیاهان آپارتمانی محلول در آب تغذیه کنید. زمستان‌ها از کوددهی خودداری کنید، زیرا گیاه خوابیده و رشد آن کُند شده است. پس از رسیدن بهار، می‌توانید کوددهی منظم را از سر بگیرید. البته بعضی از خاک‌های ترکیبی گلدان حاوی کود آهسته‌رهش هستند که نیاز به کوددهی را کاهش می‌دهد.

۶. عوض‌کردن گلدان

وقتی ریشه‌ها گلدان را پر کرده‌اند و فضایی برای رشد ندارند، برگ‌ها می‌ریزند. در این حالت، گیاه به‌اندازه‌ای رشد کرده است که به گلدان جدیدی نیاز دارد. به‌دقت گیاه را از گلدان بیرون بیاورید و بررسی کنید. حتی گاهی ریشه‌هایی را می‌بینید که از سوراخ زهکشی گلدان بیرون زده‌اند. وقتی گیاه به این مرحله رسید، می‌توانید آن را به گلدانی با یکی‌دو سایز بزرگ‌تر با خاک گلدان تازه منتقل کنید.

۷. آفات

پتوس معمولا آفتی ندارد، ولی گاهی شپشک آردآلود به گیاه حمله می‌کند. استفاده از صابون حشره‌کش آفات را از بین می‌برد، ولیساده‌ترین راه زدودن حشراتاستفاده از گوش‌پاک‌کن آغشته به الکل است. اسپری هفتگی آفت‌کشی طبیعی مانند روغن چریش و پاک‌کردن منظم گیاه نیز برای ازبین‌بردن آفات مفید است.

تکثیر پتوس

پتوس را به‌راحتی می‌توان با قلمه‌زدن ساقه تکثیر کرد. بهتر است این کار را در فصل رشد گیاه، یعنی بهار و تابستان انجام دهید. قلمه‌ها را با ابزار تیز و استریل‌شده‌ای ببرید تا از انتقال بیماری به گیاه جلوگیری کنید. ساقه‌ای سالم با دست‌کم ۳ برگ را انتخاب کنید و آن را یکی‌دو سانتی‌متر زیر پایین‌ترین برگ، مورب برش بزنید. محل برش باید درست زیر گره برگ باشد، زیرا ریشه‌ها از قسمت گره رشد می‌کنند. به‌جز ۲ یا ۳ برگ بالایی بقیه را ببرید.

قلمه را طوری در گلدان شیشه‌ای یا ظرف آب قرار دهید که برگ‌هایش با آب در تماس نباشند. پس از چند هفته، ریشه‌هایی چندسانتی‌متری ایجاد می‌شوند. در این مرحله، فورا قلمه‌ها را به خاک گلدان منتقل کنید تا ریشه‌هایی قوی ایجاد کنند. گلدان را در محلی روشن با نور غیرمستقیم قرار دهید و خاک آن را مرطوب (نه خیس) نگه دارید.

البته قلمه‌ها در خاک نیز ریشه می‌زنند. بسته به تعداد قلمه‌ها از گلدان ۷ تا ۱۵سانتی‌متری با سوراخ زهکشی استفاده کنید. نداشتن زهکشی موجب پوسیدن قلمه‌ها قبل از ریشه‌دِهی می‌شود. از خاکی استفاده کنید که زهکشی خوبی دارد. پیش از کاشتن قلمه‌ها خاک را آبیاری کنید، سپس سوراخی در خاک ایجاد کنید و قلمه را داخل آن قرار دهید. خاک اطراف قلمه را سفت و دوباره آن را آبیاری کنید. گلدان را جایی در معرض نور غیرمستقیم خورشید قرار دهید. قلمه‌ها در عرض چند هفته ریشه می‌زنند و پس از چند ماه نیز سیستم ریشه آنها شکل می‌گیرد.

نگهداری پتوس در آب

پتوس گیاه مقاومی است و می‌توانید آن را در آب نیز نگهداری کنید. برای این کار دوسوم ظرفی را از آب پر کنید. ارتفاع ظرف به‌اندازه‌ای باشد که برگ‌های قلمه‌ها در آب فرو نروند. قلمه‌ها را در آب بگذارید و ظرف را در مکانی با نور غیرمستقیم خورشید قرار دهید. هر ۲ هفته ۱ بار و زمانی که آب ظرف کدر شد، آن را عوض کنید.

تزئین خانه با گل پتوس

ساقه‌های پوتوس برخلاف پیچک خودبه‌خود به داربست و دیوار نمی‌چسبند، ولی می‌توان آنها را روی دیوار و داربست قرار داد. این گیاه در خانه تا ۹ متر رشد می‌کند. برای تزئین خانه با گل پتوس می‌توانید ساقه‌ها را کوتاه نکنید و اجازه دهید که بلند شوند. سپس آنها را به قلاب‌هایی متصل کنید تا در امتداد دیوار یا قاب پنجره پخش شوند. روش دیگر استفاده از سبدها یا گلدان‌های آویزی است که یه سقف متصل می‌شوند. البته ساقه‌ها را به حال خود رها نکنید، زیرا در هم می‌پیچند. هرازگاهی آنها را از هم باز کنید تا به توده‌ای درهم‌پیچیده تبدیل نشوند. می‌توانید پتوس را روی چوب خزه نیز پرورش دهید.

این گیاه همیشه‌سبز در محیط طبیعی خود دور تنه درختان می‌پیچد و بالا می‌رود. ساقه‌های بلند آن تا ۱۲ متر نیز رشد می‌کنند و در کف جنگل گسترش می‌یابند. پتوس در خانه یا گلخانه به‌ندرت گل می‌دهد. گل‌های سفید و کوچک پتوس اسپادیکس هستند و توسط چمچه (spathe) احاطه می‌شوند. چمچه برگه بزرگ منفردی است که گل‌آذین اسپادیکس را احاطه می‌کند.

انواع پوتوس

پتوس انواع مختلفی با ترکیب‌رنگ‌های متنوع دارد که بعضی از آنها حاصل پیوند انواع دیگرند و بعضی نیز گونه‌هایی ازگیاهان رونده‌هستند که جزو این گونه نیستند، ولی چون شرایط نگهداری مشابهی دارند، به آنها پتوس می‌گویند. در ادامه، بعضی از انواع پتوس را معرفی می‌کنیم.

۱. پتوس مرمری یا ماربل کوئین (Marble Queen)

پتوس مرمری گاهی با پتوس طلایی اشتباه گرفته می‌شود. این گونه را می‌توان با قسمت‌های سفید یا کرمی‌رنگش از پتوس طلایی تشخیص داد. این نوع پتوس قسمت‌های رنگی زیادی دارد و برای حفظ ترکیب رنگی خود به نور بیشتری نیاز دارد. مکانی با نور غیرمستقیم متوسط تا روشن مکان ایدئال برای این گیاه است.

۲. پتوس ارتشی (Pearls and Jade)

گیاه رونده‌ای به رنگ سفید و سبز است که رنگ‌های خاکستری، سبز و سفید در قسمت‌های مختلف برگ‌هایش خودنمایی می‌کنند.

۳. پتوس نئون (Neon)

گیاهی به رنگ سبز روشن است که گاهی با فیلودندرون لمون لایم اشتباه گرفته می‌شود، زیرا رنگ‌های تقریبا یکسانی دارند. نور غیرمستقیم متوسط تا زیاد به حفظ رنگ برگ‌های آن کمک می‌کند.

۴. پتوس ساتین نقره‌ای (Silver Satin Pothos)

این گیاه برگ‌های بزرگ و ضخیمی دارد که با لکه‌های کوچک نقره‌ای تزئین شده‌اند. برای جلوگیری از ایجاد ساقه‌های بلند و برگ‌های دور از هم، گیاه را در مکانی با نور زیاد غیرمستقیم قرار دهید.

۵. پتوس طلایی (Golden Pothos)

پتوس طلایی گیاهی با برگ‌های مومی و سبز با لکه‌های زرد است. این گیاه رشد سریعی دارد و در شرایط نوری مختلف، از نور غیرمستقیم کم تا زیاد، به‌خوبی رشد می‌کند.

۶. پتوس سبز (Jade Pothos)

این گیاه در شرایط نوری مختلف، از نور غیرمستقیم کم تا زیاد، به‌خوبی دوام می‌آورد و گزینه‌ای عالی برای مکان‌هایی است که نور طبیعی کمی دارند. برگ‌های پتوس سبز کمی باریک‌تر از پتوس طلایی و مرمری‌اند، ولی مانند آنها قلبی‌شکل و مومی هستند.

۷. پتوس دم اژدها (Dragon’s Tail Pothos)

مشخصه این گیاه برگ‌های کوچکِ نازک و سبز یشمی است که با بالغ‌شدن گیاه بزرگ می‌شوند و در آنها شیارهایی ایجاد می‌شود.

۸. پتوس آبی سبو (Cebu Blue Pothos)

نوع خاصی از پتوس و بومی جزیره سبو (Cebu island) در فیلیپین است. این گیاه برگ‌های نازک سبزآبی دارد که با بلوغ گیاه در آنها شیارهایی ایجاد می‌شود.

۹. پتوس آبی بالتیک (Baltic Blue Pothos)

پتوس آبی بالتیک گاهی با پتوس دم اژدها اشتباه گرفته می‌شود. این گیاه برگ‌های سبز تیره‌ای با ته‌رنگ آبی دارد که از پتوس آبی سبو و دم اژدها متمایزش می‌کنند. علاوه بر این، برگ‌هایش بزرگ‌ترند و زودتر از پتوس آبی سبو در آنها شیار ایجاد می‌شود.

۱۰. پتوس ان-جوی (N’Joy Pothos)

بعضی پتوس ان-جوی را با پتوس ارتشی اشتباه می‌گیرند. ساده‌ترین راه تشخیص آنها از هم توجه به لکه‌های رنگی روی برگ‌هاست. در لکه‌های سفید پتوس ان-جوی هیچ قسمت سبزرنگی وجود ندارد، در حالی‌ که در بخش‌های سفید پتوس ارتشی لکه‌ها و نقطه‌های سبزی دیده می‌شود.

۱۱. پتوس یخچالی (Glacier Pothos)

پتوس یخچالی نیز شبیه پتوس ارتشی و ان-جوی است. برگ‌های آن شبیه پتوس ارتشی است با این تفاوت که اندکی نقره‌ای‌ترند. به‌علاوه برگ‌های آن کوچک‌تر و گردتر از پتوس ارتشی و ان-جوی هستند. پتوس یخچالی گونه بسیار نادری است. این گیاه برای رشد مناسب و پایداری لکه‌های رنگی خود به نور غیرمستقیم متوسط تا زیاد نیاز دارد.

۱۲. پتوس منجولا (Manjula Pothos)

پتوس منجولا زیرگونه نادری است که با برگ‌های سفید مایل به زرد و لکه‌های سبز تیره و روشن شناخته می‌شود. گرچه این پوتوس در شرایط کم‌نور زنده می‌ماند، نور زیاد غیرمستقیم را ترجیح می‌دهد.

۱۳. پتوس ساتین (Satin Pothos)

این گیاه از نظر فنی پتوس نیست، ولی ظاهر و نحوه مراقبت از آن مانند انواع پتوس است. این گیاه برگ‌های سبز و نقره‌ای و ساقه‌هایی رونده دارد.

۱۴. پتوس جسنیا (Jessenia Pothos)

برگ‌های سبز و سبز مایل به زرد با لکه‌های رنگی فراوان دارد. برای حفظ لکه‌های رنگی برگ‌ها، باید گیاه را در معرض نور غیرمستقیم متوسط تا زیاد قرار دهید. البته این گیاه در نور کم نیز زنده می‌ماند.

۱۵. پتوس ملکه برفی (Snow Queen Pothos)

برگ‌های سفید یا کرم خیره‌کننده با رگه‌های باریکی به رنگ سبز ملایم دارد. این گیاه باید در مکانی با نور غیرمستقیم زیاد قرار بگیرد تا رنگ برگ‌ها تغییر نکند.

۱۶. پتوس هارلکین (Harlequin Pothos)

نادرترین نوع پتوس است که برگ‌هایی به‌ رنگ سفید و سبز تیره دارد. این نوع بسیار شبیه پتوس منجولاست، ولی هیچ بخش کرم یا زردی در آن وجود ندارد. برای حفظ لکه‌های روشن روی برگ‌ها باید آن را در جایی با نور غیرمستقیم زیاد قرار دهید.

سؤالات رایج

۱. سرعت رشد پتوس چقدر است؟

رشد پوتوس سریع است و در عرض یک ماه می‌تواند بیش از ۳۰ سانتی‌متر رشد کند.

۲. تفاوت پوتوس و فیلودندرون چیست؟

ساده‌ترین راه تشخیص آنها توجه به برگ‌هایشان است. پوتوس برگ‌های قلبی‌شکل ظریفی دارد که بزرگ، ضخیم و مومی هستند. ولی فیلودندرون برگ‌هایی با شکل قلبی مشخص‌تر دارد که نازک‌تر، نرم‌تر و صاف‌ترند.

۳. پتوس چقدر رشد می‌کند؟

در طبیعت، پوتوس تا ۱۸ متر هم رشد می‌کند و از درختان بالا برود. ولی در آب‌وهوای غیرگرمسیری و فضای باز این گیاه حداکثر ۶ متر رشد می‌کند. حداکثر رشد این گیاه در خانه نیز ۱٫۸ تا ۳ متر است. در طبیعت ممکن است برگ‌ها ۱ متر یا بیشتر رشد کنند، ولی در خانه معمولا اندازه برگ‌ها حداکثر به ۱۰ تا ۲۰ سانتی‌متر می‌رسد.

۴. چه چیزی گیاه پوتوس را می‌کشد؟

آبیاری بیش از حد شایع‌ترین علت مرگ گل‌ پتوس است. بنابراین باید از خاک و گلدانی با زهکشی مناسب استفاده کنید. زیرگلدانی را همیشه خالی کنید تا ریشه‌ها بیش از حد در آب قرار نگیرند.

۵. آیا باید گلدان پوتوس را بچرخانیم؟

چرخاندن دوره‌ای گلدان پتوس موجب می‌شود که گیاه از تمام جهات رشد یکنواختی داشته باشد. همچنین مرتب برگ‌ها را پاک کنید تا گیاه بتواند فتوسنتز کند.

۶. چه زمانی باید گلدان را عوض کنیم؟

بهتر است که گلدان را در طول فصل رشد (بهار و تابستان) عوض کنید، زیرا در این زمان گیاه بیشتر رشد می‌کند و مواد مغذی را جذب می‌کند و در قوی‌ترین حالت خود قرار دارد. بنابراین بهتر می‌تواند استرس ناشی از تغییر مکان و انتقال به گلدان جدید را تحمل کند.

۷. گیاه پوتوس چقدر عمر می‌کند؟

عوامل زیادی در این مسئله نقش دارند، مانند نحوه نگهداری و آبیاری گیاه. میانگین طول عمر این گیاهان در آپارتمان ۵ تا ۱۰ سال است.

۸. تکثیر پوتوس در آب بهتر است یا خاک؟

قلمه‌ها در آب سریع‌تر ریشه می‌زنند، ولی این ریشه‌ها برای زندگی در خاک سازگار نشده‌اند. بنابراین پس از انتقال به گلدان کمی بیشتر طول می‌کشد تا به زندگی در خاک گلدان عادت کنند.

۹. چگونه پتوس نگهداری‌شده در آب را تغذیه کنیم؟

برای افزایش رشد پتوس از کودهای محلول در آب استفاده کنید، در غیر این صورت رشد آن بسیار کم و آهسته خواهد بود.

منابع دیگر:thespruce