پارچه میکروفایبر انواع، کاربردها تاثیر آن بر محیط زیست چطور

پارچه میکروفایبر پارچه‌ای نرم و لطیف است که در حوزه‌های گوناگونی کاربرد دارد، از تولیدلباسوکفشگرفته تا تجهیزات سفر و لیف حمام. این پارچه کاربردی می‌تواند آلودگی، سبوم، گردوغبار، رطوبت و حتی میکروب‌ها و باکتری‌ها را از روی سطوح پاک کند. اگر برایتان جالب است که بدانید میکروفایبر چیست، چگونه تولید می‌شود و چه ویژگی‌ها و کاربردهایی دارد، تا پایان مقاله با ما همراه باشید.

پارچه میکروفایبر چیست؟

میکروفایبر پارچه‌ای مصنوعی است که از الیافی بسیار ظریف تشکیل شده است. قطر این الیاف معمولا کمتر از ۱۰ میکرومتر و دنیر آنها کمتر از ۰٫۷ است، درحالی‌که این عدد برای یک رشته ابریشم تقریبا ۱ دنیر است. بنابراین میکروفایبر از ظریف‌ترین الیاف نساجی در جهان به شمار می‌رود و ضخامتی کمتر از موی انسان دارد.

شرکت نساجی تورای (Toray) که از شرکت‌های معروف ژاپنی است، در دهه ۱۹۶۰ برای نخستین بار تولید انبوه پارچه میکروفایبر را آغاز کرد. تورای انواع پارچه میکروفایبر از جمله اولتراسوید (Ultrasuede) را تولید کرد. اولتراسوید از اولین میکروالیافی بود که محبوبیت گسترده‌ای یافت. البته استفاده از پارچه‌های میکروفایبر تا دهه ۱۹۹۰ بسیار محدود ماند. در دهه ۹۰، تولیدکنندگان سوئدی تولید انواع گوناگونی از سایر مواد میکروفایبر را شروع کردند. پس از آن میکروفایبر به‌سرعت در سرتاسر اروپا به ماده‌ای محبوب در صنعت پوشاک تبدیل شد و کاربردهای دیگری نیز در عرصه‌های نظافت و صنعت پیدا کرد.

در طول دهه ۱۹۹۰، محبوبیت میکروفایبر در آسیا و اروپا افزایش یافت و در اوایل دهه ۲۰۰۰، این پارچه در آمریکای شمالی و سایر نقاط جهان نیز محبوب شد. این پارچه به‌دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فردی که در نظافت دارد به منسوجات اصلی مورداستفاده در لیف حمام، حوله آشپزخانه، سرِ زمین‌شوی و انواع دیگر ابزار تمیزکننده تبدیل شد.

درباره قیمت پارچه میکروفایبر نیز باید بگوییم که این پارچه از ارزان‌ترین منسوجات به شمار می‌رود. گرچه از انواع ساده‌تر پلی‌استر یا پلی‌آمید اندکی گران‌تر است، قیمت آن بسیار کمتر از ابریشم، پنبه یا سایر الیاف طبیعی است. بنابراین نیازی نیست که برای خرید پارچه میکروفایبر مبلغ زیادی هزینه کنید و مقرون‌به‌صرفه‌بودن نیز از ویژگی‌های مثبت این پارچه به شمار می‌رود.

مقایسه میکروفایبر با پنبه

پنبه الیاف طبیعی است، ولی میکروفایبر از مواد مصنوعی و معمولا ترکیبی از پلی‌استر و نایلون ساخته می‌شود. میکروفایبر بسیار ظریف است و قطر آن حدود یک‌سوم قطر الیاف پنبه است.

پنبه تنفس‌پذیر و به‌اندازه‌ای نرم است که سطوح را خراش نمی‌دهد، ولی معایب زیادی نیز دارد:

• به‌جای جمع‌کردن کثیفی‌ها و ذرات، آنها را به جلو می‌راند.
• از موادی آلی ساخته شده که ممکن است به محلی برای تجمع بوی بد یا باکتری‌ها تبدیل شوند.
• آهسته خشک می‌شود.
• از خود پرز به جا می‌گذارد.

در مقابل میکروفایبر:

• بسیار جاذب است و می‌تواند تا ۷ برابر وزن خود آب جذب کند. این ویژگی موجب می‌شود که برای تمیزکردن گردوخاک سطوح بسیار مناسب باشد.
• در صورت استفاده و نگهداری مناسب طول عمر زیادی دارد.
• بدون پرز است.

روش تولید پارچه میکروفایبر

بیشتر پارچه‌های میکروفایبر ترکیبی از پلی‌استر و پلی‌آمید (نایلون) هستند. تولیدکنندگان صنعت نساجی این الیاف را جداگانه تولید می‌کنند و سپس با استفاده از حرارت آنها را با هم ترکیب می‌کنند.

پلی‌استر مقاومت کششی (tensile strength) زیادی دارد، بنابراین می‌توان آن را به شکل‌های مختلفی درآورد. مرکز و هسته الیاف بیشتر پارچه‌های میکروفایبر از جنس پلی‌استرند. این هسته‌های پلی‌استری معمولا به‌شکل ستاره‌اند. پلی‌آمید را درون شکاف‌های بین «نوک‌های» این الیاف پلی‌استر ستاره‌ای وارد می‌کنند. تراکم و چگالی پلی‌آمید بسیار کمتر از پلی‌استر است و مقاومت کششی کمتری دارد. بنابراین نمی‌توان پلی‌آمید را به اشکال پیچیده‌ای درآورد، ولی این ماده پُرکننده‌ای عالی است. پلی‌استر ساختار میکروفایبر و پلی‌آمید توده و حجم آن را تشکیل می‌دهد. در دستمال‌های میکروفایبر، پلی‌استر مسئول عمل سایش است و پلی‌آمید قابلیت جذب دارد و ضخامت پارچه را افزایش می‌دهد.

ویژگی‌های میکروفایبر

ضخامت بسیار کم یکی از ویژگی‌های اصلی میکروفایبر است. میکروفایبر ۳‌ برابر نازک‌تر از پنبه و ۲ برابر نازک‌تر از ابریشم است. ویژگی‌های دیگر آن عبارت‌اند از:

• نرمی و لطافت؛
• ضدباکتری‌بودن؛
• ضدحساسیت‌بودن؛
• قدرت جذب زیاد؛
• تنفس‌پذیری؛
• شست‌وشوی راحت.

ضخامت بسیار کم الیاف به میکروفایبر خاصیت دفع رطوبت زیادی می‌دهد. به همین دلیل حوله‌ها و لباس‌های میکروفایبر در زمان کوتاهی خشک می‌شوند. میکروفایبر موجبآلرژینمی‌شود، زیرا کنه‌ها و باکتری را در خود نگه نمی‌دارد. به همین دلیل این پارچه برای روکش بعضی از اسباب و لوازم مانند مبل و صندلی راحتی نیز مناسب است. به‌علاوه میکروفایبر در برابر لکه مقاوم است و به نگهداری ویژه نیازی ندارد.

انواع پارچه میکروفایبر

۱. میکروفایبر بافت وافل (Waffle weave microfibre)

میکروفایبر بافت وافل که به‌دلیل الگوی مشبک و برجسته‌اش این‌گونه نام‌گذاری شده است، برای تمیزکردن شیشه بسیار مناسب است. الگوی این نوع میکروفایبر تماس سطحی را کاهش می‌دهد و موجب افزایش لغزش و کاهش اصطکاک می‌شود.

۲. میکروفایبر بافت شکافی

الیاف آن حین تولید از هم شکافته و جدا می‌شوند که در نتیجه آن، حلقه‌های ریز بی‌شماری روی سطح پارچه تشکیل می‌شود. میکروفایبرِ بافت تخت نرم و صاف است، ولی میکروفایبر بافت شکافی در تماس با پوست به آن می‌چسبد.

۳. میکرومودال (Micromodal)

از نظر فنی به‌علت قطر کم الیافش نوعی میکروفایبر محسوب می‌شود. میکرومودال پارچه‌ای ۱۰۰درصد پلی‌آمید است که جایگزینی نرم‌تر و ظریف‌تر برای پارچه مودال (modal fabric) محسوب می‌شود. میکرومودال در مقایسه با پارچه‌های میکروفایبر تشکیل‌شده از پلی‌استر و پلی‌آمید، قابلیت ارتجاع بیشتر و دوام کمتری دارد.

۴. اولتراسوید (Ultrasuede)

اولتراسوید از نخستین محصولات میکروفایبر تولیدشده است که رقیب چرم جیر (suede leather) طبیعی به شمار می‌رود. الیاف اولتراسوید تا حدی پهن‌تر از الیاف سایر پارچه‌های میکروفایبر هستند، ولی چون قطر الیاف اولتراسوید کمتر از ۱ دنیر است، از انواع میکروفایبر محسوب می‌شود.

۵. میکروفایبر بافت تخت (Flat-weave microfibre)

از بادوام‌ترین انواع این پارچه است، ولی به‌اندازه میکروفایبر بافت شکافی یا اسپلیت (split-weave microfibre) جاذب نیست. در بیشتر لباس‌ها و لوازم جانبی میکروفایبر از انواع بافت تخت این پارچه استفاده می‌شود.

۶. میکروفایبر شنیل (Chenille microfibre)

برآمدگی‌های ضخیم و انگشت‌مانندی از الیاف دارد که روی پارچه نازکی به هم متصل شده‌اند. معمولا از این پارچه برای تولید دستکش شست‌وشوی خودرو استفاده می‌شود و تقریبا فقط برای کاربردهای نظافتی استفاده می‌شود.

۷. پرولن (Prolen)

پرولن یک برند پارچه میکروفایبر است که فقط از پلی‌پروپیلن تشکیل شده است. این پارچه ممکن است قابلیت ارتجاعی زیاد یا کمی داشته باشد و تا حدی نرم‌تر از پارچه‌های میکروفایبر پلی‌استرپلی‌آمید است.

۸. میکروفایبر تری (Terry microfibre)

تری از رایج‌ترین انواع بافت برای حوله است و بسیاری از حوله‌های میکروفایبر بافت تری دارند. از این نوع میکروفایبر برای تولید سایر منسوجات کمتر استفاده می‌شود.

۹. میکروفایبر جیر (Suede microfibre)

طوری طراحی شده است که مانند جیر نرم باشد و کرک بسیار کمی دارد. این نوع پارچه میکروفایبر عینک را به بهترین شکل تمیز می‌کند. در بسیاری از انواع پوشاک، لوازم جانبی و پارچه‌های رومبلی نیز از میکروفایبر جیر استفاده می‌شود.

کاربردهای پارچه میکروفایبر

گرچه از میکروفایبر بیشتر در محصولات نظافتی استفاده می‌شود، نرمی و لطافت بی‌نظیر آن موجب شده است که برای تولید پوشاک و لوازم جانبی نیز کاربرد داشته باشد. میکروفایبر بسیار بادوام است و به‌خوبی آب را جذب و دفع می‌کند. ویژگی‌های الکترواستاتیک این پارچه نیز برای مکانیسم فیلتراسیون یا تصفیه عالی است. درنتیجه استفاده از این پارچه برای تولید ماسک محافظ صورت نیز افزایش یافته است. در ادامه رایج‌ترین کاربردهای پارچه میکروفایبر در سراسر جهان را شرح می‌دهیم.

۱. تمیزکاری

در ابتدا طراحان این پارچه پلی‌استر را با پلی‌آمید ترکیب کردند تا دوام و قابلیت جذب را در کنار هم ایجاد کنند. میکروفایبر به‌دلیل طراحی خاص الیاف خود می‌تواند آلودگی و کثیفی بیشتری را جذب کند. طبق پژوهش‌های علمی، میکروفایبر برای ازبین‌بردن میکروب‌ها و ویروس‌های خطرناک روی سطوح نیز مفید است.

۲. لوازم منزل

ازآنجاکه میکروفایبر بسیار جاذب و بادوام است، تولیدکنندگان از این ماده برای تولید انواع مختلف حوله (مانند حوله حمام، حوله آشپزخانه و لیف حمام) استفاده می‌کنند. گاهی از میکروفایبر برای تولید ملافه و روبالشی نیز استفاده می‌شود، زیرا قدرت جذب و نرمی بی‌نظیری دارد. تولیدکنندگان مبلمان نیز به‌دلیل قابلیت جذب و نفوذناپذیری میکروفایبر در برابر رطوبت، گاهی از آن برای تولید پارچه رومبلی استفاده می‌کنند. از دیگر محصولات پرکاربرد تولید شده از پارچه میکروفایبر روتختی است.

۳. صنعت

خواص الکترواستاتیک میکروفایبر آن را برای فیلتراسیون عالی کرده است. درنتیجه از این ماده به‌عنوان الیاف فیلتراسیون صنعتی برای کارهای گوناگون استفاده می‌شود. بعضی از پیمانکاران ساختمانی و سازندگان ساختمان نیز به‌دلیل تراکم الیاف بالای میکروفایبر از آن به‌عنوان ماده عایق استفاده می‌کنند.

۴. پوشاک و لوازم جانبی

ویژگی‌های اصلی میکروفایبر که آن را به ماده‌ای مطلوب برای تولید پوشاک و لوازم جانبی تبدیل می‌کنند، نرمی و دوام و دفع رطوبت‌اند. از میکروفایبر بیشتر برای تولید دامن و ژاکت زنانه استفاده می‌شود و به‌دلیل مقاومت در برابر لکه محبوب است. انواع خاصی از میکروفایبر نیز به دسته منسوجات چرمی نزدیک‌اند و برای تولید کمربند، کیف پول، کیف‌دستی و سایر لوازم جانبی جایگزین چرم طبیعی یا مصنوعی می‌شوند.

تأثیر پارچه میکروفایبر بر محیط‌زیست

گرچه تولید میکروفایبر تنها بخش کوچکی از کل تولید منسوجات مصنوعی در سراسر جهان را تشکیل می‌دهد، این ماده در طول هریک از مراحل چرخه استفاده‌اش اثرات آلاینده‌ای دارد.

تولید پلی‌استر و پلی‌آمید مستلزم تولید انواع مختلفی از مواد شیمیایی سمی و مصنوعی است که دفع مناسب آنها دشوار یا کاملا غیرممکن است. پارچه میکروفایبر در طول استفاده نیز میکروالیاف پلاستیکی را وارد آب‌ها می‌کند و موجب آلودگی آبراه‌ها می‌شود و در آلودگی پلاستیک (plastic pollution) نقش دارد. هنگامی که عمر مفید آن به پایان می‌رسد، محل‌های دفن زباله را پر می‌کند یا به پلاستیکی آلاینده تبدیل می‌شود، زیرا هم پلی‌استر و هم پلی‌آمید زیست‌تخریب‌پذیر نیستند.

شما بگویید

به‌نظر شما باید به‌دلیل کاربردها و ویژگی‌های مثبت میکروفایبر آسیب‌های زیست‌محیطی آن را نادیده بگیریم؟ یا مصرف آن را محدود کنیم و تا حد امکان از الیاف و منسوجات طبیعی استفاده کنیم؟