اگر به پرورش میوه و سبزیجات علاقه دارید، احتمالا تابه‌حال به کاشت گوجه فرنگی هم فکر کرده‌اید. با این همه تنوع گونه گوجه‌فرنگی، طعم لذیذ آن وفوایدی که برای سلامتی دارد، چرا نباید این کار را دوست داشت؟ با توجه کافی در مراحل کاشت، داشت و برداشت این گیاه می‌توانید همین امسال و حتی سال‌های آینده محصول پرباری داشته باشید. در ادامه آسان ترین روش کاشت گوجه فرنگی و هرآنچه را باید درباره آن بدانید، توضیح می‌دهیم.

انتخاب مکان مناسب برای کاشت گوجه فرنگی

فرقی نمی‌کند که گوجه‌فرنگی را در خانه و گلدان بکارید یا اینکه به فکر پرورش آن در مزرعه باشید؛ به‌هرحال، گوجه‌فرنگی به نور فراوان نیاز دارد. این گیاه در مناطق شمالی، ۸ تا ۱۰ ساعت نور مستقیم خورشید را ترجیح می‌دهد. در مناطق جنوبی هم سایه‌روشن بعدازظهر به زنده‌ماندن و رشد گوجه‌فرنگی کمک می‌کند.

همچنین جایی که برای کاشت گوجه فرنگی انتخاب می‌کنید، نباید محل رشد گوجه‌فرنگی یا گیاهانی شبیه به آن به‌ویژه بادمجان، فلفل و سیب‌زمینی در یکی‌دو سال گذشته بوده باشد.

۱. کاشت گوجه فرنگی در مزرعه

کاشت گوجه فرنگی در زمین بهترین روش برای پرورش این گیاه است. در این صورت، می‌توانید تقریبا هر گونه‌ای از گوجه‌فرنگی را پرورش بدهید و مجبور نیستید آن را به اندازه‌ای آبیاری کنید که در روش کاشت گوجه فرنگی در گلدان نیاز است. این روش کاشت برای برداشت محصول بیشتر هم کاربرد دارد.

بااین‌حال، کاشت گوجه‌ فرنگی در مزرعه معایبی هم دارد:

• اگر خاک گیاه دچار آفت شود، استریل‌کردن آن منطقه از مزرعه یا عوض‌کردن خاک آن مشکل خواهد بود.
• معمولا باغچه‌های گوجه‌فرنگی بیشتر در معرض حمله جانورانی مثل موش کور، پرندگان و سنجاب‌ها قرار دارند.

۲. کاشت گوجه‌فرنگی در جعبه‌های مرتفع

اگر نگران آلاینده‌های موجود در خاک هستید، این گزینه فوق‌العاده است. در صورت بروز بیماری و آفت هم می‌توانید خاک این جعبه‌ها را به‌راحتی عوض کنید. خاک غیرمتراکم در مقایسه با خاک باغ یا باغچه امکان زهکشی و هوادهی بهتری دارد. اگر هم دچار کمردرد یا پادردید، این روش کاشت این مزیت را دارد که نیازی نیست حین باغبانی خم شوید.

معایب این روش عبارت‌اند از:

• برای نگهداری و برداشت بهتر محصول، باید میان جعبه‌ها فضای کافی داشته باشید.
• باید مواردی مثل چوب و خاک تصفیه‌نشده را برای این کار آماده کنید.
• خاک جعبه‌هایی که ارتفاع بیشتری دارند، سریع‌تر از خاک زمین خشک می‌شود.

۳. کاشت گوجه فرنگی در گلدان

برای کاشت گوجه فرنگی در خانه و فضاهای محدودتر می‌توانید از گلدان استفاده کنید. گلدان‌های قابل‌حمل برای خانه‌هایی مناسب‌اند که حیاط کوچک‌تر دارند. البته این گلدان‌ها نیاز به آبیاری مداوم دارند، چون خاک آنها به‌سرعت خشک می‌شود. همچنین درصورتی‌که در مناطقی بادخیز زندگی می‌کنید، باید از قیم استفاده کنید.

برخی از گلدان‌های محبوب برای کاشت گوجه فرنگی در خانه عبارت‌اند از:

• گلدان‌های پلاستیکی بازیافتی:این گلدان‌ها ارزان‌ترند و می‌توانید آنها را به‌راحتی پیدا کنید. این گلدان‌ها معمولا سبک و قابل‌حمل‌اند، اما باید سوراخ‌های زهکشی آنها را بررسی کنید.
• گلدان‌های پلاستیکی تیره‌رنگ:چنین گلدان‌هایی بیش از حد گرم می‌شوند و مواد شیمیایی را وارد خاک می‌کنند.
• سطل‌های فلزی:این سطل‌ها یکی از گزینه‌های پرطرف‌دار برای کاشت گیاهانی مانند گوجه‌فرنگی هستند. با وجود این، سطل‌های فلزی ممکن است زنگ بزنند و ظاهر پاسیو یا فضای سبز شما را خراب کنند.
• گلدان‌های بشکه‌ای:گلدان‌های بزرگ بشکه‌ای گزینه‌ای جذاب برای کاشت گوجه فرنگی هستند و برای رشد ریشه‌ها فضای کافی دارند. البته حرکت‌دادن این گلدان‌ها دشوار است و درنهایت پوسیده می‌شوند. ایجاد سوراخ برای زهکشی آنها و بررسی این سوراخ‌ها در طول زمان رشد گیاه هم کار راحتی نیست.

مراحل و روش کاشت گوجه فرنگی در مزرعه

۱. خرید نهال گوجه‌فرنگی

برای کاشت گوجه‌فرنگی در خاک باغ یا مزرعه، اول باید نهال آن را تهیه کنید. نهال‌هایی با ظاهر سالم انتخاب کنید. بهتر است زمان خرید نهال این گیاه نزدیک‌ترین زمان به کاشت باشد.

۲. آماده‌کردن بستر کاشت گوجه فرنگی

به خاک باغچه مقدار زیادی کمپوست اضافه کنید، چون گوجه‌فرنگی به خاکی سرشار از مواد آلی نیاز دارد. برای هر متر مربع از خاک به ۲۵ تا ۴۰ کیلوگرم کمپوست نیاز دارید.

قبل از اینکه نهال را در خاک بکارید، چند مشت مواد آلی یا پوسته تخم‌مرغ در چاله کاشت نهال بریزید. این مواد با عمیق‌ترشدن ریشه‌ها مواد مغذی موردنیاز گیاه می‌شوند و محصول را بیشتر می‌کنند.

۳. بررسی‌کردن پی‌اچ خاک

گوجه‌فرنگی در خاکی کمی اسیدی رشد می‌کند. خاک بسیار اسیدی کلسیم گیاه را از بین می‌برد و درنهایت شکوفه‌ها را می‌پوساند. پی‌اچ خاک باید بین ۶ تا ۶٫۸ باشد. اگر این میزان از ۶.۸ بالاتر رفت، می‌توانید آن را با مخلوطی از قهوه سردشده و آب به میزان مساوی آبیاری کنید. همچنین می‌توانید به آن ۱ مالچ سوزن کاج بیفزایید. اگر میزان پی‌اچ خاک کمتر از ۶ بود هم به آن آهک دولومیتی یا مواد سرشار از کلسیم مثل پوسته تخم‌مرغ یا سنگ کلسیت اضافه کنید.

۴. انتخاب مکانی آفتاب‌گیر

بوته‌های گوجه‌فرنگی باید در آفتاب کامل باشند. اگر در مناطق خشک زندگی می‌کنید، گیاه به حداقل ۶ ساعت نور روزانه خورشید نیاز دارد. در مناطقی با آب‌وهوای گرم‌تر هم باید جایی را انتخاب کنید که بعداز‌ظهرها نیم‌سایه باشد.

۵. تعیین فاصله مناسب برای کاشت نهال‌ها

بوته‌های گوجه‌فرنگی باید ۴۵ تا ۹۰ سانتی‌متر از هم فاصله داشته باشند. این فضا برای آبیاری، ازبین‌بردن علف‌های هرز و برداشت محصول کافی است.

درصورتی‌که در جایی با آب‌وهوای گرم زندگی می‌کنید، گیاهان باید ۲۳ تا ۴۶ سانتی‌متر از هم فاصله داشته باشند. این فاصله کمتر باعث می‌شود که شاخ‌وبرگ گیاهان روی میوه‌های یکدیگر سایه بیندازند و از سوختگی آنها جلوگیری شود.

۶. کاشت گوجه فرنگی در زمین

برای کاشت گوجه فرنگی در خاک مزرعه یا باغ باید چاله‌های عمیقی حفر کنید. حدود ۵۰ تا ۸۰درصد از گیاه را در این چاله بکارید. خاک اطراف ریشه را هم محکم کنید. مطمئن شوید که ریشه‌ها کاملا پوشانده شده‌اند. برگ‌های پایینی گیاه را هم باید کوتاه کنید تا در خاک نباشند.

برای خارج‌کردن نهال گوجه‌فرنگی از گلدان به انتهای آن ضربه بزنید و سعی کنید ریشه‌ها و خاک همراه با هم از گلدان جدا شوند. سعی کنید ریشه‌ها آسیب نبینند تا گیاه سالم کاشته شود.

آموزش کاشت گوجه فرنگی در گلدان

با اینکه روش کاشت گوجه فرنگی در گلدان ساده است، فراموش نکنید که گوجه‌فرنگی جزوگیاهان آپارتمانینیست. بنابراین باید شرایطی مشابه شرایط باغ تابستانی در فضای آزاد را فراهم کنید.

بوته‌ها یا نهال‌های گوجه‌فرنگی معمولا در مزرعه در فصل بهار کاشته می‌شوند که خطر یخ‌زدن گیاه را تهدید نمی‌کند. با‌این‌حال، کاشت گوجه فرنگی در خانه شرایط دیگری دارد. کاشت این گیاه در فضای داخلی در هر زمانی امکان‌پذیر است. برای این کار فقط به جایی گرم و روشن نیاز دارید. لامپ‌های مخصوص رشد گیاه هم می‌توانند به تأمین نور موردنیاز گیاه کمک کنند.

انتخاب گونه مناسب برای کاشت در گلدان

واریته‌های کوچک‌تر یا همان گوجه‌فرنگی‌های گیلاسی برای کاشت در خانه مناسب‌ترند. برای این کار می‌توانید سراغ گونه‌های محبوب گوجه‌فرنگی گیلاسی مانند «سان‌گُلد»، «Jelly Bean» یا «Tommy Toe» بروید.

شرایط گلدان برای کاشت گوجه‌ فرنگی

برای این کار باید از گلدان‌های بزرگ که حداقل ۵۰ سانتی‌متر قطر دارند استفاده کنید. زهکشی و خاک این گلدان‌ها باید مناسب باشد. زیر گلدان هم حتما زیرگلدانی بگذارید تا آب اضافی آن گرفته شود.

در هر گلدان با این ویژگی‌ها ۱ بوته گوجه‌فرنگی بکارید و به آن روزانه ۶ ساعت نور آفتاب برسانید. خاک این گلدان باید مرطوب بماند. بنابراین هر روز آن را بررسی و در صورت نیاز آبیاری کنید.

نکات مهم برای نگهداری از گیاه گوجه‌فرنگی

۱. آبیاری

گوجه‌فرنگی باید بعد از هفته اول کاشت هر ۷ تا ۱۰ روز ۱ مرتبه آبیاری شود. هر دفعه هم باید به آن حدود ۵۰۰ میلی‌لیتر آب بدهید. آبیاری قطره‌ای بهترین روش آبیاری این گیاه است. برای جلوگیری از کپک‌زدگی آن هم بهتر است صبح‌ها به فکر آبیاری گیاه باشید. با بزرگ‌ترشدن گیاه و گرم‌تر‌شدن هوا میزان آب موردنیاز گوجه‌فرنگی بیشتر می‌شود.

۲. استفاده از مالچ یا خاک‌پوش

خاک برگ، خاک اره و کاه بهترین خاک‌پوش‌های گیاهی هستند. پس از ۱ یا ۲ هفته، گیاه را با یکی از این مالچ‌ها احاطه کنید. این کار به کاهش رشد علف‌های هرز و مرطوب‌نگه‌داشتن خاک در هوای خشک کمک می‌کند. ضخامت مالچ باید حدود ۲٫۵ سانتی‌متر باشد و اطراف گیاه را با دایره‌ای به‌قطر تقریبا ۳۰ سانتی‌متر احاطه کند.

۳. کوددهی

اگر خاک با مواد آلی غنی شود، گوجه‌فرنگی بهتر رشد می‌کند. کودهای مخصوص رشد گیاهان را طبق دستورالعملشان به کار ببرید. از کود چمن برای پرورش گوجه‌فرنگی استفاده نکنید، چون این نوع کود فقط سبب رشد ساقه و برگ گیاه می‌شود.

۴. تکان‌‌دادن گیاه

باید هر چند وقت یک‌ بار قیم‌ها یا قفسه‌های گیاه را به‌آرامی تکان بدهید. این کار سبب توزیع یکنواخت گرده و درنهایت تولید میوه می‌شود. سعی کنید این کار را بعد از گل‌دهی گیاه ۱ یا ۲ مرتبه در هفته به‌مدت ۵ ثانیه تکرار کنید.

آفات و مشکلات رایج گوجه فرنگی

• اگر گیاه گل نمی‌دهد، احتمالا علتش دریافت‌نکردن نور کافی است. گل‌دهی زیاد بدون تولید میوه هم معمولا به‌علت نور ناکافی، آبیاری کم یا نامناسب و دمای بسیار زیاد یا بسیار کم اتفاق می‌افتد.
• مهم‌ترین آفات گوجه‌فرنگی شته‌ها و حشرات بزرگ‌تری مانند کرم شاخ‌دار هستند. برای مقابله با این آفات می‌توانید از صابون حشره‌کش یا روغن‌های باغبانی استفاده کنید. در برخی از مزرعه‌ها هم برای مقابله با این مشکل از مرغ و خروس استفاده می‌کنند. این حیوانات می‌توانند حشرات موذی را در مدت کوتاهی از بین ببرند.
• بیماری‌های قارچی، پوسیدگی انتهای شکوفه‌ها، ایجاد ترک روی سطح میوه‌ها،آفتاب‌سوختگی، برفک باکتریایی، لکه برگ، کپک پودری، فوزاریوم و پژمردگی از جمله بیماری‌های شایع گوجه‌فرنگی هستند که مهم‌ترین علل آنها آبیاری یا کوددهی نامناسب، دمای بسیار زیاد یا بسیار کم و زهکشی نادرست است.

شما بگویید

کاشت میوه‌ها و سبزیجاتی مثل گوجه‌فرنگی در خانه راهی مقرون‌به‌صرفه برای تهیه این مواد غذایی است. همچنین این‌طوری مطمئن خواهید بود که گوجه‌فرنگی به روشی کاملا ارگانیک کشت شده و سرشار از مواد مغذی است.

در این مقاله، شما را با کاشت گوجه فرنگی در خانه و مزرعه آشنا کردیم. شما تابه‌حال کاشت گیاه در خانه را امتحان کرده‌اید؟ لطفا تجربیات باغبانی و کاشت این گیاه در خانه را با ما و مخاطبان عزیز چطور در میان ‌بگذارید.