گیاه سانسوریا که بومی آفریقا و جنوب آسیاست، بیش از ۷۰ گونه متفاوت و جذاب دارد و یکی از محبوب‌ترینگیاهان آپارتمانی مقاوممحسوب می‌شود. این گیاه کم‌توقع در سخت‌ترین شرایط هم سبز می‌ماند و به ایوان، باغچه و فضای داخل خانه شما شادابی و طراوت می‌بخشد. همراه ما باشید تا با خصوصیات سانسوریا آشنا شویم و نحوه نگهداری از آن را یاد بگیریم.

معرفی گیاه سانسوریا

حتی اگر خودتان در خانه یک گلدان سانسوریا پاکوتاه یا گیاه سانسوریا ابلق نداشته باشید، احتمالا در خانه دیگران یا دفاتر اداری گلدان‌های کوچک رومیزی سانسوریا را دیده‌اید. سانسوریا گیاهی با برگ‌های چرمی کشیده به‌رنگ سبز تیره و حاشیه‌های زرد و سفید است که برخی به آن گیاه ماری می‌گویند، برخی کنف کمانی و برخی زبان مادر شوهر. البته نام اصلی آن سانسوریا (Sansevieria) است.

سانسوریاگیاه آپارتمانیسرسخت و مقاومی است که نژادهای زیبای مختلفش در بسیاری از خانه‌ها یافت می‌شوند، اما زیبایی تنها دلیل استفاده از این گیاه در دکوراسیون خانه نیست. دیگر خواص گیاه سانسوریا عبارت‌اند از:

• تصفیه هوا(حذف سموم و گازهای آلوده)؛
• تولید اکسیژن؛
• کاهش آلرژی؛
• تولید انرژی مثبت (به‌خصوص بر اساسفنگ‌شویی).

مراقبت از گیاه سانسوریا

اینگیاه با نور کم سازگار استو حتی در سایه هم رشد می‌کند، بر اثر رطوبت کم یا باد سرد آسیب نمی‌بیند، به‌ندرت نیاز به تعویض گلدان دارد و کم‌آبی را تحمل می‌کند. در واقع فقط آبیاری بیش از حد یا نگهداری در درمای کمتر از ۴ درجه سانتی‌گراد به مدت‌ طولانی نابودش می‌کند. سانسوریابومی مناطق خشک آفریقا و جنوب آسیاست، برای همین برگ‌های سخت و چرمی‌اش آب و رطوبت را به‌خوبی در خود حفظ می‌کنند. گل‌دهی این گیاه زیبا هم در فصل تابستان یا پاییز اتفاق می‌افتد.

• نور:بهترین نور برای سانسوریا نور غیرمستقیم اما ثابت و هرازگاهی نور مستقیم خورشید است. البته این گیاه استعداد عجیبی در سازگاری با نور محیط دارد. هم از آفتاب مستقیم جان سالم به‌ در می‌برد و هم از محیط‌های کم‌نور و سایه.
• خاک:بهتر است گلدان سانسوریا را با خاک نرم و شل مثل خاک‌های شنی پر کنید که زهکشی عالی داشته باشند. پیشنهاد ما تورب (زغال‌سنگ نارس) یا خاک همه‌منظوره کاکتوس است.
• آبیاری:سانسوریا را هیچ‌وقت سیراب نکنید. این گیاه با کم‌آبی بهتر کنار می‌آید. در فصل زمستان ماهی یک مرتبه و در فصل تابستان هر ۲ هفته ۱ بار به آن آب بدهید. بگذارید سطح خاک کاملا خشک شود تا ریشه گیاه آسیب نبیند.
• دما و رطوبت:یک علت رشد نکردن گیاه سانسوریا دمای نامناسب است. این گل مقاوم هوای گرم را ترجیح می‌دهد و اگر در دمای کمتر از ۱۰ درجه نگهداری شود، آسیب می‌بیند. بهترین محدوده دمایی برای نگهداری سانسوریا ۲۰ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد است.
• کوددهی:گیاه ماری در فصل زمستان نیاز به کوددهی ندارد. در فصل رشد می‌توانید از کود ملایم کاکتوس استفاده کنید.

انواع سانسوریا

• Dracaena trifasciata Hahnii:گیاه «آشیانه پرنده» نوعی گیاه سانسوریا پاکوتاه است که ارتفاع برگ‌های ضخیمش نهایتا به ۱۵ سانتی‌متر می‌رسد. هانی طلایی و هانی نقره‌ای ۲ گونه محبوب این سانسوریا هستند.
• Dracaena angolensi:گیاه شمشیری یا نیزه آفریقایی برگ‌های لوله‌ای بلند، باریک و محکمی دارد که اگر کاملا رشد کنند، درازای آنها به بیش از ۳۰ سانتی‌متر می‌رسد. برگ‌های این گیاه از تاج مرکزی به‌سمت بیرون خم می‌شوند و ممکن است رنگی یا مخملی باشند. سیلندریکا و بونسل ۲ گونه محبوب این سانسوریا هستند.
• Dracaena trifasciata Laurentii:لورنتای یا کراواتی ابلق نوعی گیاه سانسوریا پابلند است که برگ‌هایی با حاشیه زردرنگ دارد و با قلمه برگ تکثیر می‌شود.
• Twisted Sister:سانسوریا «خواهر پیچ‌خورده» نوعی سانسوریای شمشیری است که برگ‌های سبز و طلایی روشن آن تا ۳۵ سانتی‌متر رشد می‌کنند. این برگ‌ها از مرکز گیاه پیچ می‌خورند و بالا می‌روند.
• Dracaena trifasciata Bantel:سانسوریا بنتل برگ‌های باریک با نوارهای عمودی سفیدرنگ دارد و تا ۹۰ سانتی‌متر رشد می‌کند.
• Dracaena pearsonii:این گیاه در ایران «علف کرگدن» نامیده می‌شود. برگ‌های گوشتی این گیاه تا ۳۰ سانتی‌متر بلند می‌شوند و رنگ‌دانه‌های قرمزرنگ دارند.

نحوه هرس‌کردن گیاه سانسوریا

معمولا بهترین زمان برای هرس‌کردن سانسوریا فصل رشد آن (بهار و تابستان) است و هرس‌کردن گیاه در زمانی دیگر، آن را تحت فشار قرار می‌دهد. یک قیچی استریل یا چاقوی تمیز بردارید و ابتدا برگ‌های هم‌سطح خاک یا برگ‌های آسیب‌دیده و بالغ را جدا کنید. این کار سبب رشد بهتر برگ‌های جوان‌تر می‌شود. برگ‌های خیلی بلند را جدا کنید تا برگ‌های گیاه یکدست و متناسب شوند. سپس برگ‌های پوسیده را بچینید تا جای آنها برگ تازه بروید.

روش تکثیر گیاه سانسوریا

سانسوریا به چند روش متفاوت تکثیر می‌شود. برگ گیاهان بزرگ‌تر را می‌توان قلمه زد و در گلدان‌های دیگر کاشت. برخی پاجوش سانسوریا را جدا می‌کنند و در گلدان‌های دیگر می‌کارند و عده‌ای بوته گیاه را تقسیم می‌کنند. فرقی ندارد از کدام روش استفاده می‌کنید، فقط تکثیر را در فصل‌های رشد انجام دهید.

۱. تکثیر با تقسیم بوته (جداکردن ریزوم)

• یک چاقوی تیز، گلدان تمیز و مقداری خاک گلدان مخصوص کاکتوس بردارید.
• ریشه گیاه را به‌آرامی از گلدان قدیمی بیرون بیاورید و روی سطحی صاف قرار دهید.
• خاکی را که لای ساختار ریشه گیر کرده است با دست جدا کنید.
• ریشه را با چاقوی تیز به چند قسمت تقسیم کنید. طوری ببرید که تکه‌های ریشه آسیب نبینند.
• هر تکه را در یک گلدان تمیز پر از خاک گلدان کاکتوس بکارید.
• به گلدان آب بدهید و آن را در محلی نیمه‌آفتابی قرار دهید.

۲. تکثیر با پاجوش

• یک چاقوی تیز، گلدان تمیز و مقداری خاک گلدان مخصوص کاکتوس بردارید.
• گیاه را از گلدان بیرون بیاورید و پاجوش سانسوریا را به‌آرامی از گیاه جدا کنید. بهتر است ارتفاع پاجوش تقریبا ۲۰ سانتی‌متر باشد تا در گلدان جدید سریع‌تر شد کند.
• پاجوش را در گلدان جدید با خاک مخصوص کاکتوس بکارید و خاک را فشرده کنید.
• به گلدان آب بدهید و آن را در محلی نیمه‌آفتابی قرار دهید.

۳. تکثیر با قلمه برگ

• یک چاقوی تیز، گلدان تمیز و مقداری خاک گلدان مخصوص کاکتوس بردارید.
• یک برگ بلند و سالم از سانسوریا جدا کنید.
• برگ را به تکه‌های ۶ تا ۸ سانتی‌متری تقسیم کنید.
• قلمه برگ را طوری در یک شیشه تمیز پر از آب بگذارید که انتهای برگ در آب قرار بگیرد.
• شیشه را در محلی نیمه‌آفتابی قرار دهید تا محل برش برگ ریشه بزند.
• هر چند روز ۱ بار آب شیشه را عوض کنید.
• بعد از آنکه طول ریشه‌ها به ۲ تا ۳ سانتی‌متر رسید، برگ را از سمت ریشه در خاک مخصوص کاکتوس بکارید.
• به گلدان آب بدهید و آن را در محلی نیمه‌آفتابی قرار دهید.

در این روش می‌توانید از مرحله ریشه‌زدن صرف‌نظر کنید و بعد از قلمه‌زدن برگ گیاه سانسوریا، ۲۴ ساعت صبر کنید تا انتهای قلمه پینه ببندد و بعد آن را در گلدان بکارید. البته این کار سرعت رشد گیاه را کم می‌کند و ممکن است ۲ ماه طول بکشد تا اولین جوانه گیاه از خاک بیرون بزند.

رایج‌ترین مشکلات گیاه سانسوریا

سانسوریا یکی از جان‌سخت‌ترین گیاهان آپارتمانی است که می‌توان سال‌های سال نگهداری و تکثیرش کرد. البته به‌شرطی که حواستان به نکات مراقبتی این گیاه باشد. مثلا سانسوریا از آب فراوان بیزار است. آبیاری بیش از حد، انواع عفونت‌های قارچی و پوسیدگی را به جان این گیاه می‌اندازد. در ادامه، مشکلات گیاه سانسوریا را بررسی می‌کنیم.

۱. بوی بد خاک

بوی بد خاک ناشی از پوسیدگی ریشه سانسوریاست. در این حالت می‌توان گیاه را نجات داد، اما باید دید پوسیدگی ریشه چقدر به گیاه آسیب زده است. بوته را از خاک خارج کنید. ریشه‌ها و برگ‌های قهوه‌ای‌رنگ را جدا کنید. سپس یک تکه از ریزوم ریشه سالم را در خاک مخصوص کاکتوس یا مخلوط گلدانی بکارید و آبیاری کنید. اگر کل ریشه خراب شده و ریزوم سالم باقی نمانده بود، گیاه را دور بریزید و یک قلمه جدید بزنید.

۲. رنگ زرد یا قهوه‌ای برگ‌ها

در حالت طبیعی، سانسوریا سبزرنگ است و رگه‌های نقره‌ای یا طلایی دارد. زرد یا قهوه‌ای شدن برگ‌های این گیاه ناشی از آبیاری بیش از حد، آفت‌زدگی یا پوسیدگی ریشه است. اگر حواستان به میزان آبیاری باشد، به‌احتمال زیاد این مشکل برطرف می‌شود.

۳. پیچش برگ‌ها

یکی از مشکلات بزرگ سانسوریا ضعف در برابر آفت تریپس یا ریشک بال است که باعث پیچش برگ‌ها می‌شود. ازبین‌بردن اینحشرات گلدانیکمی سخت است. ابتدا باید برگ گیاه را به‌دقت و با ذره‌بین بررسی کنید. اگر از حضور این حشرات مطمئن شدید، برگ‌های کاملا پیچ‌خورده را جدا کنید و روی گیاه روغن چریش اسپری کنید تا آفت کامل از بین برود.

۴. خم‌شدن یا ریختن برگ‌ها

برگ‌های سانسوریای سالم به‌سمت بالا رشد می‌کنند و سر جای خود قرص‌و‌محکم می‌ایستند. اما آب زیاد، نور ناکافی، سرمازدگی، تغذیه بیش از حد یا خاک ضعیف باعث خمیدگی و ریختن برگ‌ها می‌شوند. برای حل این مشکل نور گیاه را کمی بیشتر کنید، دفعات آبیاری را کاهش دهید و در صورت لزوم خاک گلدان را عوض کنید. از خاکی استفاده کنید که زهکشی بهتری داشته باشد.

شکوفه‌زدن گل گیاه سانسوریا

گل‌دهی گیاه سانسوریا اتفاق چندان رایجی نیست. بااین‌حال اگر فوت‌ کوزه‌گری‌اش را بدانید، بعید نیست شما هم بتوانید یک گلدان سانسوریای گل‌دار در خانه داشته باشید. سانسوریا فقط در حالتی شکوفه می‌زند که میزان آب، رطوبت، کود و نور ایدئال باشند. باید تا بلوغ گیاه این شرایط را همواره حفظ کنید و حسابی به گیاهتان برسید. اگر همه شرایط مهیا باشد، اولین شکوفه‌های گل سانسوریا را در اواخر تابستان و اوایل پاییز ۲ یا ۳سالگی گیاه مشاهده خواهید کرد. گل‌هایی لوله‌ای به‌رنگ سفید مایل به کرم شبیه نیلوفر که بوی خوشی دارند و معمولا شب‌هنگام شکوفا می‌شوند.

سؤالات رایج

۱. بهترین شرایط برای پاجوش‌زدن سانسوریا چیست؟

سانسوریا در گلدان‌های کوچک و تنگ بهتر پاجوش می‌زند. برای پرکردن گلدان سراغ خاک‌های سنگین مثل ترکیب ماسه، شن و خاک‌برگ بروید.

۲. چرا گیاه سانسوریا می‌پوسد؟

مهم‌ترین علت پوسیدن سانسوریا استفاده از خاک باتلاقی و آبیاری بیش از حد آن است.

۳. بهترین خاک برای نگهداری گیاه سانسوریا چیست؟

هر خاکی که زهکشی خوبی داشته باشد و آب را در خود نگه ندارد. بهتر است سراغ خاک‌های ماسه‌ای یا خاک مخصوص کاکتوس بروید.

۴. برای گل‌دادن گیاه سانسوریا چه کنیم؟

سانسوریا در سن بلوغ (۲ یا ۳سالگی) و به‌شرط ایدئال‌بودن میزان آب، رطوبت، کود و نور شکوفه می‌زند.

۵. گیاه سانسوریا چقدر عمر می‌کند؟

طول عمر متوسط سانسوریا ۵ تا ۱۰ سال است. اما اگر شرایط خوبی برایش فراهم کنید، ممکن است تا ۲۵ سال و حتی بیشتر سالم و سرحال بماند.

کلام آخر

اگر عاشق گل‌و‌گیاه هستید ولی فرصت کافی برای نگهداری هرروزه از آنها را ندارید، پیشنهاد ما به شما گلدان سانسوریای کم‌توقع و دوست‌داشتنی است. فقط یادتان باشد که هیچ‌چیز به‌اندازه آبیاری بیش از حد به این گیاه آسیب نمی‌زند. آب، رطوبت، کود و نور ایدئال را برایش فراهم کنید تا سال‌ها جلوه‌بخش خانه زیبای شما باشد.

شما اطلاعات بیشتری درباره سانسوریا دارید؟ منتظر شنیدن نظرات‌تان هستیم.