مجموعه:بیماری ها و راه درمان

شکستگی سر استخوان ران جزو شکستگی های نادری است که معمولا همراه با دررفتگی مفصل ران ایجاد میشود. این شکستگی را نباید با شکستگی گردن استخوان ران اشتباه گرفت. شکستگی گردن استخوان ران همانطور که از نامش پیدا است در ناحیه گردن استخوان که زیر سر آن قرار دارد ایجاد شده و موجب جدا شدن سر استخوان ران از تنه آن میگردد ولی شکستگی سر استخوان ران درست در ناحیه گردی سر بوده و موجب میشود تا تکه ای از سر استخوان ران از آن جدا شود.

مکانیسم ایجاد شکستگی سر استخوان ران چیست
شکستگی سر استخوان ران معمولا همراه با دررفتگی مفصل ران ایجاد میشود. شایعترین مکانیسم ایجاد دررفتگی مفصل ران تصادف اتومبیل و عدم استفاده از کمربند ایمنی است. در هنگامی که اتومبیل از جلو به مانعی برخورد کرده و سرعت آن بطور ناگهانی کاهش میابد اگر سرنشین با کمربند محکم به صندلی بسته نشده باشد به سمت جلو حرکت کرده و زانوان او محکم به داشبورد اتومبیل برخورد میکند. این ضربه موجب حرکت شدید استخوان ران به عقب و خارج شدن سر استخوان ران از درون حفره استابولوم میشود.

در غالب اوقات این دررفتگی بدون شکستگی است ولی در مواردی که ران کمی باز باشد سر استخوان ران در هنگام خروج از حفره استابولوم میتواند به لبه حفره برخورد کند. این ضربه میتواند موجب شکسته شدن لبه پشتی حفره استابولوم و یا کنده شدن تکه ای از سر استخوان ران شود.

علائم شکستگی سر استخوان ران چیست
علائم این آسیب در مواردی که همراه با دررفتگی مفصل ران باشد همان علائم دررفتگی بصورت درد، محدودیت حرکت و چرخش ران به سمت داخل است. بعد از جااندازی دررفتگی، خود شکستگی سر استخوان ران موجب باقی ماندن علائمی مانند درد و محدودیت حرکتی در مفصل ران میشود.

انواع شکستگی سر استخوان ران چیست
شکستگی سر استخوان ران به توسط آقای پیپکین Pipkin به چهار نوع طبقه بندی شده است به همین خاطر به شکستگی های سر استخوان ران شکستگی پیپکینز Pipkins fracture هم میگویند. انواع این شکستگی ها عبارتند از

نوع یک :در این نوع از شکستگی تکه ای از سر استخوان ران کنده میشود که پایین تر از لیگامان یا رباط گرد Round ligament و یا حفره سر استخوان ران Fovea centralis است. (سر استخوان ران به توسط یک رباط میله ای شکل و گرد به داخل حفره استابولوم میچسبد که به آن رباط گرد میگویند. محل اتصال رباط گرد به سر استخوان ران کمی فرو رفته است و این فرو رفتگی استخوانی را حفره مرکزی یا Fovea centralis میگویند)

نوع دو :در این نوع از شکستگی تکه ای از سر استخوان ران کنده میشود که بزرگتر از نوع قبلی بوده و خط شکستگی در محلی بالاتر از لیگامان گرد از سر استخوان ران عبور میکند. در این نوع از شکستگی، جابجایی قطعات شکسته شده درست در سطح فوقانی سر استخوان ران بوده و اتفاقا این محلی است که بالاترین مقدار نیروهای وزن به مفصل ران و سر استخوان ران وارد میشود. پس هرگونه بد جوش خوردن این شکستگی ها در این ناحیه بسیار با اهمیت است.

نوع سه :این نوع از شکستگی همراهی نوع یک و یا دو با شکستگی گردن استخوان ران است

نوع چهار :در این نوع همراه با شکستگی نوع یک و یا دو شکستگی حفره استابولوم هم وجود دارد که معمولا بصورت شکستگی لبه پشتی حفره استابولوم است.

درمان شکستگی سر استخوان ران چیست
در صورتی که همراه با شکستگی، دررفتگی مفصل ران وجود داشته باشد این دررفتگی باید بصورت اورژانس جااندازی شده و سپس در مورد شکستگی سر استخوان ران تصمیم گیری میشود. تصمیم گیری درمانی این شکستگی ها بسته به نوع شکستگی متفاوت است بطوریکه

نوع یک :اگر قطعه شکسته شده در سر جای خود نبوده و جابجا شده باشد باید از درون حفره استابولوم خارج گردد. باقی ماندن این تکه استخوانی در درون مفصل که معمولا آزاد بوده و هیچ اتصالی به جایی ندارد موجب میشود تا این قطعه مکررا جابجا شده و بعد از مدتی بصورت یک استخوان سرگردان در داخل مفصل ران موجب آسیب آن شود.

اگر قطعه شکسته شده کاملا بدون جابجایی باشد ممکن است بتوان آن را بدون جراحی درمان کرد.
جابجا دانستن قطعه شکسته شده نه به توسط رادیوگرافی ساده که باید با استفاده از سی تی اسکن تایید شود. رادیوگرافی ساده دقت لازم را برای بررسی میزان جابجایی قطعه شکسته شده ندارد.

فیکس کردن شکستگی سر استخوان ران با پیچ

نوع دو :اگر قطعه بیش از دو میلیمتر جابجا شده باشد باشد باید به توسط عمل جراحی جااندازی باز شده و سپس به وسیله دو یا چند پیچ در سر جای خود بیحرکت شود. در صورتیکه قطعه شکسته شده بدون جابجایی باشد ممکن است بتوان آن را بدون جراحی درمان کرد

نوع سه :در افراد جوان درمان بصورت جراحی هر دو شکستگی است. شکستگی سر استخوان برحسب شرایط ذکر شده درمان میشود و شکستگی گردن استخوان ران با پیچ فیکس میگردد. در افراد مسن درمان بصورت تعویض سر استخوان ران با پروتز یا عمل همی آرتروپلاستی است

نوع چهار :درمان بصورت جراحی هر دو شکستگی است. شکستگی سر استخوان برحسب شرایط ذکر شده درمان میشود و شکستگی استابولوم جااندازی باز شده و با پیچ و پلاک فیکس میشود.

عوارض شکستگی سر استخوان ران
مهمترین عوارض شکستگی های سر استخوان ران عبارتند از:

سیاه شدن سر استخوان ران :نکروز کل سر استخوان ران یا فقط قسمت شکسته شده به علت قطع جریان خون به استخوان مربوطه است. علائم این عارضه معمولا بعد از گذشت چند ماه بصورت درد و محدودیت حرکت ظاهر میشود. تشخیص آن در مراحل ابتدایی با ام آر آی و در مراحل بعدی با رادیوگرافی ساده است. در صورت شدید شدن درمان آن با انجامتعویض مفصل رانصورت میگیرد

آرتروز مفصل ران :ساییدگی یا استئوآرتریت مفصل ران میتواند بدنبال سیاه شدن سر استخوان ران و یا به علت بد جوش خوردن و یا جوش نخوردن قطعه شکسته شده ایجاد شود. این عارضه در بلند مدت میتواند موجب بروز درد و محدودیت حرکتی در مفصل ران شود. درمان آن در مراحل پیشرفته تعویض مفصل ران است
منبع:iranorthoped.ir