گل یخ روش تکثیر نگهداری این گیاه مقاوم چطور

گل یخ درختچه‌ای زیبا با ارتفاع متوسط و پر از شگفتی است. این گیاه چندساله که ازگیاهان مقاوم برای باغچهمحسوب می‌شود، در طول فصل رشد شاخ‌و‌برگ سبز دارد و در میانه‌های زمستان شکوفه می‌دهد؛ عطر عسلی این شکوفه‌های زردرنگ مشام را پر می‌کند و زیبایی‌شان چشم‌ها را می‌نوازند. در این مقاله، با خصوصیات این گیاه معروف بیشتر آشنا می‌شویم.

معرفی گل یخ یا ناز یخی

گل یخ با نام علمی «Chimonanthus Praecox» نوعی گیاه علفی چندساله متعلق به خانواده آفتابگردان و بومی آفریقای جنوبی و مرکزی است. این درختچه بزرگ و برگ‌ریز در فصل بهار و تابستان، با برگ‌های سبز بیضی‌شکل و زیبایش زینت‌بخش خانه است و از اواسط تابستان تا زمستان، با ظهور اولین شکوفه‌های زردرنگ، عطر دل‌نشینش فضای خانه را خوش‌بو می‌کند. اگر این گیاه را با بذر می‌کارید، تا جوانه‌زدن اولین شکوفه‌ها باید خیلی صبور باشید. ممکن است ۱۵ سال طول بکشد تا این گیاه به بلوغ برسد و گل‌دهی آغاز شود. گل یخ گیاهی معطر، دارویی و زینتی است که رشد بوته‌ای دارد.

گل یخ نماد چیست؟

در مصر باستان گل یخ را نماد پاک‌دامنی می‌دانستند، در دوره یونانیان نشانه تقدس بود و در زمان رومیان باستان نشانه پیروزی. اما اکنون به‌رغم زیبایی فراوانش، نشانه یأس و نا‌امیدی و دل‌گیربودن است. همچنین می‌توان آن را با درد و رنج عاشقی مرتبط دانست. در اشعار نیز میان عاشقی که به معشوق نمی‌رسد و این گل زیبا ارتباط خاصی وجود دارد.

زیباترین انواع گل یخ

گل یخ زیبا و دل‌انگیز گونه‌های متعدد چندساله دارد که از میان آنها ۲ گونه‌ Grandiflorus (با گل‌های بزرگ) و Luteus (با گل‌های زرد پررنگ) بیشتر در باغ‌ها دیده می‌شوند. می‌شود تمام گونه‌ها را در ۲ دسته برگ‌پهن و برگ‌‌لوله‌ای گنجاند.

• ناز یخی برگ‌پهن:این گونه گل یخ برگ‌های ۷سانتی‌متری گوشتی، ضخیم و پهن دارد. انواع گل یخ ساقه‌کوتاه، ساقه‌بلند، کامچاتکا، ماکسیمویچ، گل ناز ارغوانی و گل ناز معطر از گونه‌های برگ‌پهن محسوب می‌شوند.
• ناز یخی برگ‌لوله‌ای؛برگ‌های این گونه استوانه‌ای شکل و ساقه‌ها کوتاه و رونده هستند. انواع گل یخ ظریف، سوزان، گل ناز آبی و سفید از گونه‌های برگ‌لوله‌ای محسوب می‌شوند.

روش‌های تکثیر گیاه گل یخ

گل یخ زیبا تقریبا با تمام روش‌های تکثیر سازگار است. البته اگر می‌خواهید گلتان خیلی زود جوانه بزند و شکوفه بدهد، کاشت با قلمه را امتحان کنید. چون با کاشت بذر سال‌ها طول می‌کشد تا اولین شکوفه‌ها جوانه بزنند.

۱. تکثیر گل یخ با کاشت بذر

حواستان به فصل کاشت این گل باشد. بهترین موقع اوایل فصل بهار یا اوایل پاییز است. مکانی مناسب برای کاشت انتخاب کنید و گلدان را با خاک سبک حاوی کمپوست، ذغال سنگ نارس یا مواد آلی پر کنید. می‌توانید ترکیب ۲ قسمت شن و ۱ قسمت خاک‌برگ را امتحان کنید. خاک را کاملا مرطوب کنید و اجازه دهید آب اضافه از زیر گلدان تخلیه شود.

حالا نوبت کاشت بذر است. بذرهای رسیده را از گیاه سالم و بالغ جدا کنید و روی خاک بریزید، سپس لایه‌ای نازک از خاک روی بذرها پهن کنید تا سطح رویی کاملا پوشیده شود. سپس خاک را با آب‌پاش آبیاری کنید. به‌محض اینکه اولین جوانه‌ها و چند برگ ظاهر شدند، نوبت انتقال گیاه به گلدان است.

۲. تکثیر گل یخ با کاشت قلمه

تکثیر با قلمه بهترین روش تکثیر ناز یخی است. برای این کار باید گلی سالم و بالغ داشته باشید تا از آن قلمه بگیرید. روش‌های مختلفی برای قلمه‌زدن این گیاه وجود دارد. ساده‌ترین حالت این است که ساقه‌ای به‌طول ۶ تا نهایتا ۱۰ سانتی‌متر از گیاه اصلی جدا کنید. سعی کنید اریب برش بزنید. این قلمه اصلی شماست. برگ‌های انتهای قلمه را جدا کنید. ۲ تا ۳ برگ باقی بماند کافی است.

قلمه را در یک لیوان آب بگذارید و صبر کنید ریشه بدهد. ممکن است حدود ۱ هفته طول بکشد تا ریشه‌دهی قلمه آغاز شود و ریشه‌ها ۴ تا ۵ سانتی‌متر رشد کنند. تا آن زمان یک گلدان پر از شن و خاک‌برگ آماده کنید و قلمه ریشه‌دار را در این خاک بکارید.

البته می‌توان از مرحله ریشه‌دهی در آب صرف‌نظر کرد و قلمه را مستقیم در خاک آماده کاشت. در این حالت انتخاب بستر مناسب و مرطوب‌بودن همیشگی آن بسیار مهم است. فقط باید ۱ روز کامل قلمه را در دمای خانه نگه داشت و بعد به خاک منتقل کرد. برای کاشت بهتر، یک کیسه پلاستیکی روی قلمه‌ها بکشید تا رطوبت حفظ شود.

۳. تکثیر گل یخ با پاجوش

برای تکثیر با پاجوش هم باید یک گیاه مادر داشته باشید و پاجوش‌ها را از آن جدا کنید. بهترین زمان اواسط آبان‌ماه پیش از دوره گل‌دهی گیاه است. گلدانی مناسب انتخاب کنید و پاجوش‌های سالم و بزرگ را در آن بکارید. سپس شرایط نگهداری از این گل را فراهم کنید تا پاجوش‌ها ریشه بزنند و در خاک محکم شوند.

نگهداری از گل یخ

۱. نور

گل یخ گیاهی نوردوست و عاشق نور خورشید است. اگر می‌خواهید شکوفه‌های جذابش را زودتر ببینید، گلدان را در محلی کاملا آفتاب‌گیر مثل بالکن پرنور خانه قرار دهید. اگر نور نباشد، رشد گیاه کند و علفی می‌شود.

۲. خاک

این گل زیبا در خاک مرطوب و حاصلخیز با زهکشی خوب، عالی رشد می‌کند. به pH خاک حساسیت چندانی ندارد، اما بهتر است خاک کمی اسیدی باشد. می‌توانید از مخلوط خاک لومی، ماسه و خاک برگ استفاده کنید.

۳. آب

نیاز این گل شگفت‌انگیز به آب بسیار کم است و رشدش در خاک بی‌آب متوقف نمی‌شود، چراکه آب را در برگ‌هایش ذخیره می‌کند و اتفاقا پرآبی را دوست ندارد. رعایت حد اعتدال جلوی پوسیدگی ریشه و تشنگی بیش از حد گیاه را می‌گیرد.

۴. دما و رطوبت

گلدان ناز یخی را جایی گرم بگذارید، چون برخلاف اسمش عاشق گرمی و خشکی است. بهترین گزینه اتاقی با دمای ۱۸ تا ۲۴ درجه سانتی‌گراد است.

۵. کود

گل یخ نیاز چندانی به کوددهی ندارد، اما برای تقویت گل‌دهی می‌توان ۱ بار در فصل بهار و ۱ بار در فصل تابستان کود مایع پای این گل زیبا ریخت.

۶. هرس

لازم نیست هر روز قیچی‌به‌دست شاخ‌و‌برگ‌های اضافه را قیچی کنید؛ فقط ساقه‌های بلند را تا وسط کوتاه کنید. بعضی‌ها برای تحریک گل‌دهی، انتهای ساقه‌های اصلی را قیچی می‌کنند. اما اگر گیاه را در خاک باغچه کاشته‌اید، هر زمستان پس از ریزش شکوفه‌ها، قدیمی‌ترین ساقه درخت گل یخ را تا نزدیکی سطح زمین ببرید تا سال بعد رشد سالم داشته باشد.

۷. حفاظت

برای حفاظت بهتر از ناز یخی، آن را در محیطی بکارید که در معرض بادهای شدید نباشد. می‌توانید اطرافش را با گیاهان زمستانی پر کنید، به‌خصوص گیاه جوانی را که در برابر سرمای زمستان به محافظت بیشتری نیاز دارد. ۲ تا ۳ سال اول یک لایه ضخیم خاک‌پوش (مالچ) روی ریشه بریزید و دور گیاه پارچه کیسه‌ای بکشید.

۸. تعویض گلدان

گل یخ معمولا در باغچه کاشته می‌شود البته به‌جز سال‌های اول که گیاه هنوز به بلوغ نرسیده و آسیب‌پذیر است. گلدانی بزرگ با زهکشی عالی پر از مخلوط استاندارد انتخاب کنید و تا پایان زمستان آن را در مکانی سرپوشیده نگه دارید. از آنجا که این گل آهسته رشد می‌کند، می‌توانید هر چند سال یک بار که ریشه تمام گلدان را پر کرد، گلدان را تعویض کنید.

گل‌دهی بهتر گیاه گل یخ

بسته به دما و نور محل نگهداری، زمان شکوفه‌دهی ناز یخی متفاوت است. بنابراین برای تشویق هرچه بیشتر این گیاه به گل‌دهی، از تغذیه و آبیاری کافی مطمئن شوید، نور لازم را فراهم کنید و هر سال دستی به شاخ‌و‌برگ‌های گیاه بکشید. به‌ خاطر داشته باشید که سرمازدگی نابهنگام می‌تواند جوانه‌های گل را از بین ببرد و قدرت شکوفایی را تضعیف کند. البته درخت زیبای شما بهبود پیدا می‌کند و در سال بعد به رشد طبیعی خود ادامه می‌دهد.

مشکلات و آفت‌های گل یخ

۱. پژمردگی و سوختگی برگ‌ها

گاهی اوقات برگ‌های گل ناز یخی دچار سوختگی می‌شود که می‌تواند ناشی از آبیاری فراوان و پوسیدگی ریشه، کم‌آبی یا وجود آفات باشد.

روش درمان

روش درمان گل یخ سوخته و پژمرده به علتسوختگی گیاهبستگی دارد. اگر ریشه گیاه از آبیاری فراوان پوسیده است، آن را با قیچی ببرید و آبیاری را متعادل کنید. البته بعد از این مرحله بهتر است خاک گلدان هم عوض شود. اگر مشکل کم‌آبی است، آب کافی به گیاه برسانید و اگر علت سوختگی برگ‌ها وجود آفات است، بعد از جداکردن برگ‌های مرده و آسیب‌دیده، با آفت‌کش‌های صنعتی به جنگ آفت‌ها بروید.

۲. آفت شپشک

اگر روی برگ‌های گل یخ توده‌های سفید و پنبه‌مانند مشاهده می‌کنید، گیاه شما آلوده به شپشک آرد‌آلود است. این آفت خطرناک می‌تواند به‌تنهایی باعث ضعف و ازبین‌رفتن گیاه شود.

روش درمان

برای ازبین‌بردن شپشک‌ها باید از سموم تماسی استفاده کنید. در فضای باز مخلوطی از گوزاتیون، دیازنیونو مالاتیون، مایع ظرف‌شویی و آب را روی شاخ‌و‌برگ‌های آلوده گیاه اسپری کنید. اگر بی‌تأثیر بود، از حشره‌کش‌های نفوذی مثل متاسیستوکس، اتیون، کونفیدور استفاده کنید و جلوی تغذیه آفت از شیره گیاه را بگیرید.

۳. حشره زنجره

زنجره یا جیرجیرک دشتی یکی از آفت‌های زمستانی گیاه گل یخ است. این آفت می‌تواند شیره گیاه را بنوشد و باعث مرگ شاخه‌ها شود.

روش درمان

برای درمان گیاه آلوده به زنجره، چاره‌ای نیست جز پیداکردن و کشتن این آفت‌ها! می‌توانید با دود این آفت را روی زمین بریزید و بعد بکشید یا خمیری چسبناک به شاخه‌ها بچسبانید تا دامی برای زنجره‌های بالغ باشد.

شما بگویید

شما چقدر درباره گل یخ می‌دانید؟ نکاتی می‌دانید که به رشد بهتر و گل‌دهی سریع‌تر این گیاه کمک کند؟ می‌توانید نظرات‌تان را در انتهای همین صفحه با ما در میان بگذارید.