تینا مزدکی- ایالات متحده آمریکا در طول نیم قرن، ده‌ها میلیارد دلار برای توسعه سلاح‌های انرژی هدایت‌شده سرمایه‌گذاری کرده است. به گفته‌ داگ بوش، رئیس اکتشافات ارتش ایالات متحده، سلاح‌های لیزری حتی امتحان خود را پس داده‌اند و به نظر می‌رسد که در برخی موارد موثر واقع شده‌اند.

به گزارشخبرگزاریخبرآنلاین، اگرچه اطلاعاتی از جزئیات این سلاح‌ها در دسترس نیست اما به نظر می‌رسد یکی از آن‌ها سیستمی به نام P-HEL باشد. این سلاح، پرتو لیزر ۲۰ کیلوواتی نسبتا کم‌توان را طوری ‌می‌تاباند که نقطه بحرانی پهپاد را در چند ثانیه ذوب کند و باعث سقوط آن شود. این سلاح برای اولین بار در نوامبر ۲۰۲۲ در خارج از ایالات متحده استفاده شد. دومین واحد آن نیز در سال جاری مستقر شد و آن را به اولین سیستم بزرگ سلاح لیرزی عملیاتی تبدیل کرده است.

شرح عکس: سیستم ۸ میلیون دلاری P-HEL با لیزر کم‌توان ۲۰ کیلووات

موشک‌های پدافند هوایی آمریکا تقریبا دو برابر موشک‌های تهاجمی هزینه دارند و این اختلاف هزینه با پهپادهای ارزان‌قیمت دیگر کشورها، مشکل‌ساز است. به عنوان مثال در دریای سرخ، کشتی‌های جنگی ایالات متحده که از کشتی‌های باری دفاع می‌کنند، از موشک‌های ۲ میلیون دلاری برای سرنگونی پهپادهای ۲۰۰۰ دلاری استفاده کرده‌اند. به همین دلیل، استفاده از سلاح لیزری را می‌توان نقطه عطفی برای پنتاگون در نبرد با هزینه‌های گزاف جنگ هوایی با پهپادها دانست.

جنگ قیمت

سلاح‌های به اصطلاح انرژی هدایت‌شده مانند لیزرها و سیستم‌های مایکروویو پرقدرت که از تابش الکترومغناطیسی ریزموج برای از بین بردن اجزای الکتریکی و الکترونیکی اهداف خود استفاده می‌کنند، بسیار ارزان‌ترند. براساس گزارش GAO در سال ۲۰۲۳، هر شلیک این تسلیحات لیزری و مایکروویو چیزی بین ۱ تا ۱۰ دلار، آن هم برای سوخت دیزل موردنیاز تولید برق هزینه دارد. البته یکی دیگر از مزایای سلاح‌های لیزری، پنهان‌کاری است؛ گفته شده است که پرتوهای این سلاح‌ها معمولا نامرئی و بی‌صدا هستند.

با این حال، ساخت سیستم‌های تسلیحات لیزری هزینه بسیار زیادی دارد. خبر می‌رسد که اولین نمونه‌های P-HEL حدود ۸ میلیون دلار قیمت داشتند. نمونه‌های اولیه یک سیستم مبتنی بر لیزر قوی‌تر ۵۰ کیلوواتی به نام DE M-SHORAD (تصویر زیر) چیزی حدود ۷۳ میلیون دلار هزینه داشته است. در واقع با توجه به برنامه‌های نوسازی و بودجه ۸۲۵ میلیارد دلاری پنتاگون، این سرمایه‌گذاری گرانی است. بوش در این باره می‌گوید:« برای ارتش واقعاً سخت است که یک سیستم انرژی هدایت شده با هزینه‌ای معادل یک فروند جنگنده نسل پنجم اف-۳۵ تولید کند.»

شرح عکس: سیستم ۷۳ میلیون دلاری DE M-SHORAD با لیزر ۵۰ کیلوواتی، نصب‌شده روی زره‌پوش

لیزر با طوفان، شن، باران، مه و دود مختل می‌شود. حتی در روزهای صاف هم تلاطم هوا می‌تواند آن‌ها را از بین ببرد یا ضعیف کند. این سلاح‌ها باید برای چند ثانیه روی نقطه‌ای از هدف متمرکز بمانند و با این اوصاف، این سؤال مطرح می‌شود که آیا یک سلاح لیزری می‌تواند با انبوهی از پهپادها مقابله کند یا خیر. با این حال مدافعان این طرح می‌گویند که سیستم های لیزری ضد پهپاد لازم نیست در همه شرایط کار کنند تا ارزشمند باشند. بوش گفت که لیزرها تنها بخشی از یک سیستم چندلایه ضد UAS شامل رهگیرهای جنبشی مانند موشک یا پهپاد کامیکازه کایوت RTX (با هر پاپ ۱۲۰۰۰۰ دلار) و سلاح‌هایی مانند C-RAM خواهند بود.

رؤیای جنگ ستارگان

وعده تسلیحات انرژی هدایت‌شده از دهه ۱۹۶۰ پنتاگون را مجذوب خود کرده بود، اما تاحدودی با پروژه‌های بیش از حد جاه‌طلبانه مانند ابتکار دفاع استراتژیک دوران ریگان، برای چندین دهه ناکام ماند. این پروژه که به عنوان جنگ ستارگان مورد تمسخر قرار گرفت (تصویر زیر)، تا زمان لغو در سال ۱۹۹۳، تقریباً ۳۰ میلیارد دلار برای توسعه سیستمی هزینه کرد که شامل لیزرهای فضایی برای منفجر کردن موشک‌های بالستیک شوروی از هزاران کیلومتر دورتر بود.

شرح عکس: نمایی کلی از طرح جاه‌طلبانه جنگ ستارگان

ایده دیگر، برنامه ۵ میلیارد دلاری لیزر هوابرد بود که قرار بود به عنوان اولین شمشیر نوری (لایت‌سیبر) آمریکا علیه موشک‌های بالستیک میان‌قاره‌ای عمل کند و در سال ۲۰۱۲ تعطیل شد. سال ۲۰۱۰، تحقیقات روی اهداف کمتر جاه‌طلبانه، مثلا اصابت به اهداف کوچکتری مانند گلوله‌های توپخانه و تهدید پهپادهای کندحرکت از چند کیلومتر دورتر یا کمتر متمرکز شد. به گفته کارشناسان، این فناوری مجبور نیست در این سطح بسیار استرس‌زا عمل کند و به قدرت و دقت زیادی نیاز ندارد. بر اساس گزارش GAO، پنتاگون از سال ۲۰۲۰ تقریباً یک میلیارد دلار در سال برای تحقیقات انرژی هزینه می‌کند.

گفته می‌شود که در دهه جاری، تعدادی سیستم‌ با واحدهای نظامی برای آزمایش میدانی مستقر شده‌اند و برای استفاده فرماندهان در دسترسند. این سیستم شامل چهار DE M-SHORAD است که از لیزر RTX روی زره‌پوش Stryker استفاده می‌کند. این سیستم‌ها در سال جاری برای آزمایش‌های میدانی اعزام شدند و بخشی از تمرکزها بر این است که متوجه شوند لیزرها در حین حرکت و در برابر شوک و ارتعاش چقدر ایستادگی دارند.

شرح عکس: طرحی از لیزر قدرتمند ۶۰ کیلوواتی HELIOS

نیروی دریایی از سال ۲۰۱۹، لیزر کم‌مصرف ODIN را روی هشت ناوشکن نصب کرده است که برای ایجاد اختلال در حسگرهای نوری یا فروسرخ در پهپادهای کشورهای حریف طراحی شده است. در سال ۲۰۲۲ نیروی دریایی ایالات متحده یک دستگاه لیزر ۶۰ کیلوواتی ساخت لاکهیدمارتین را به نام HELIOS روی ناوشکن Preble نصب کرد که قادر به نابود کردن پهپادها و موتورهای بیرونی قایق‌های کوچک است. اما از نظر فرمانده نیروی دریایی آمریکا این سلاح در جایی که می‌توانست موثر باشد، حضور نداشت. بنابراین از نظر او پیشرفته آهسته میدان دادن به سلاح‌های لیزری، ناامیدکننده بود.

مایکروویو در برابر لیزر

از سوی دیگر، سلاح‌های مایکروویو پرقدرت تحت تأثیر آب‌وهوا قرار نمی‌گیرند، اما معمولا برد کمتری دارند. استارت‌آپ اپیروس در کالیفرنیای جنوبی چهار نمونه اولیه از سیستم لئونیداس خود را تحت قراردادی ۶۶ میلیون دلاری به ارتش ایالات متحده تحویل داده است. به گفته مدیرعامل اپیروس، این سلاح می‌تواند چندین پهپاد را به‌طور هم‌زمان سرنگون کند و به عنوان آخرین خط در یک دفاع هوایی لایه‌ای عمل کند. او امیدوار است که لئونیداس به زودی به استقرار میدانی در خارج از کشور برسد و تا سال ۲۰۲۷ اپیروس بتواند رتبه اول سازندگان تسلیحات را به دست آورد.

شرح عکس: سیستم مایکروویو لئونیداس

این هدف می‌تواند با جدول زمانی ارتش در مورد سلاح‌های انرژی هدایت‌شده ردیابی شود. بوش می‌گوید که این سرویس در حال حاضر در حال آماده‌سازی برنامه‌های بودجه برای بازه زمانی ۲۰۲۶ تا ۲۰۳۰ است و آن‌ها در حال بررسی این موضوع هستند که چگونه می‌توانند واقعاً به این هدف برسند. در همین حال، وزارت دفاع ایالات متحده در حال سرمایه‌گذاری بر لیزرهای قدرتمندتر، از جمله سیستم‌های ۳۰۰ کیلوواتی شرکت‌هایی مانند لاکهید مارتین، جنرال اتمیکس و nLight است که می‌توانند اهداف بزرگ‌تر و سریع‌تری مانند موشک‌های کروز را هدف قرار دهند.

اگر پنتاگون تصمیم بگیرد هر یک از نمونه‌های اولیه لیزر فعلی را در مقیاس صنعتی تولید کند، ممکن است مدتی طول بکشد تا پیمانکاران دفاعی به تولید انبوه برسند. همچنین مؤسسه فناوری‌های نوظهور و اندیشکده انجمن صنایع دفاعی هشدار داده‌اند که تنها تعداد کمی از شرکت‌ها قطعات کلیدی مانند اپتیک را تولید می‌کنند که البته به گفته بوش، این مسئله بیشتر مربوط به بودجه محدود کنگره و اولویت‌های متعدد است.

منبع: Forbes

۵۴۳۲۳