بریل قرمز (Red Beryl) یک نوع بسیار نادر از خانواده بریل است که رنگ قرمز خود را مدیون عنصر کم قدار منگنز است.با فرمول شیمیایی سیکلوسیلیکات حاوی بریلیم و آلومینیوم، کریستال های بریل قرمز در سیستم بلوری هگزاگونال تشکیل می شوند.

بریل قرمز در چند نقطه از جمله در یوتا (وایلدورس اسپرینگز، دره توپاز، استارویشن کانیون)، نیومکزیکو و مکزیک یافت شده است. در این مکان‌ها، کریستال‌های بریل قرمز معمولاً فقط چند میلی‌متر طول دارند و خیلی ریز یا ناقص هستند. این گوهر هزار بار کمیابتر از طلا است. طول این کریستال ها به ندرت از دو اینچ بیشتر می شود و بزرگترین بلوری که تا کنون یافت شده 54 قیراط وزن داشته است.

تاریخچه

مینارد بیکسبی (Maynard Bixby) بریل قرمز را در سال 1904 در یوتا کشف کرد. دو سال بعد، آلفرد اپلر به افتخار وی نام آن را بیکسبیت “bixbite” گذاشت.اما در سال 1912، این اصطلاح از بین رفته و اخیراً توسط CIBJO به دلیل خطر اشتباه گرفتن با بیکس‌بایت “bixbyite” (یک اکسید آهن منگنز سیاه کوبیک که توسط بیکسبی در سال 1897 کشف شد) بی‌اعتبار شده است.

این اولین بار نیست که بریل قرمز از اشتباه گرفتن نام ها یا حتی استفاده نادرست از نامگذاری رنج می برد.این سنگ توسط تعدادی از منابع به عنوان “زمرد قرمز” به بازار آمده است – اصطلاحی که باید توسط هر گوهرشناس دارای موقعیت خوب مورد انتقاد قرار گیرد، اما ریشه در تاریخچه این سنگ دارد.

پس از کشف اولیه بیکسبی در سال 1904، دومین کشف بریل قرمز توسط لامار هاجز، یک کاوشگر ناموفق اورانیوم، در معدنی به نام «روبی ویولت» یا «بریل قرمز» در یوتا انجام شد. این تنها محلی در جهان است که به طور قابل اعتماد بریل قرمز با کیفیت جواهر را ارائه می دهد، و تا سال 2003، حدود 60000 قیراط استخراج شده است که تنها 10٪ از آن را می توان به صورت تراش فست تولید کرد.

این معدن که در سال 1976 توسط خانواده هریس خریداری شد (همراه با کریستال های بریل قرمز مرغوب آن) تا سال 1994 در خانواده باقی ماند و در آن زمان آنها قرارداد اجاره ای را با شرکت اکتشاف کنکات به مدت سه سال امضا کردند. کنکات به سرعت یک فرآیند سیستماتیک نقشه برداری و نمونه برداری از منطقه را برای تعیین بازده بالقوه منبع آغاز کرد.

متأسفانه به دلیل تعدیل نیرو، این کار توسط خود کنکات محقق نشد. در عوض، در سال 1997، GMI ( شرکت معدن سنگهای قیمتی) وارد عمل شد و اجاره نامه را برای یک سال دیگر با هزینه 10 میلیون دلار تمدید کرد. GMI همچنین تمام سنگ هایی را که با موفقیت توسط Kennecott استخراج شده بودند به دست آورد. این یافته ها و استخراج های بعدی به یک شرکت مستقر در جبل الطارق به نام Red Emerald Ltd فروخته شد.

برای افزودن وزن اعتبار بیشتر به استفاده از واژه زمرد قرمز، هر دو Red Emerald Ltd و GMI توسط سرمایه گذار کانادایی Red Emerald Resources تامین مالی شدند. این معدن اکنون به مالکیت کامل خانواده هریس بازگشته است.زمرد، بنا به تعریف، سبز (ناشی از عناصر وانادیوم و کرومیوم) است. کمیسیون تجارت فدرال این نوع نام را تایید نمی کند زیرا ممکن است باعث شود برخی افراد فکر کنند که بریل قرمز یک گونه غیرعادی از زمرد است در حالی که این نوع نیست.

چرا بریل قرمز بسیار نادر است؟

برای درک نادر بودن آن، تنها یک بریل قرمز به ازای هر 150000 الماس استخراج می شود (سازمان زمین شناسی یوتا). به گفته انجمن گوهرشناسی بریتانیای کبیر، بریل قرمز 2 قیراطی مانند الماس سفید 40 قیراطی کمیاب است.بریل قرمز یک کانی کمیاب است زیرا تشکیل آن به یک محیط ژئوشیمیایی منحصر به فرد نیاز دارد.ابتدا عنصر بریلیم باید به مقدار کافی برای تشکیل مواد معدنی وجود داشته باشد. دوم اینکه منگنز باید در همان زمان و مکان موجود و در دسترس باشد. سوم، شرایط ژئوشیمیایی صحیح باید برای بریلیم، منگنز، آلومینیوم، سیلیکون و اکسیژن وجود داشته باشد تا به بریل قرمز متبلور شوند. برای تشکیل بیکسبیت با کیفیت گوهری، شکستگی ها و حفره ها نیز باید در دسترس باشند تا به عنوان فضایی برای رشد بلورهای زیبا عمل کنند.

نحوه تشکیل

در حالی که بریل های جواهری معمولاً در پگماتیت ها و سنگ های دگرگونی خاصی یافت می شوند ، بریل قرمز در ریولیت های حامل توپاز رخ می دهند. با متبلور شدن تحت فشار کم و دمای بالا از فاز پنوماتولیتیک در امتداد شکستگی ها یا درون حفره های میارولیتی نزدیک به سطح ریولیت تشکیل می شود. کانی های مرتبط شامل کوارتز، ارتوکلاز، توپاز، اسپسارتین، سودوبرووکیت و هماتیت هستند.

به عنوان یکی از خاص ترین مکان ها در جهان ، در معدن روبی-ویولت، عضو ریولیت توپاز سازند بلاون یک جریان گدازه ای حدود 18 تا 20 میلیون سال پیش از دهانه های آتشفشانی فوران کرده است. با حرکت و سرد شدن جریان گدازه، شکستگی ها و حفره هایی در سنگ ایجاد می شود. این منافذ به آب و گازهای غنی از بریلیوم فوق گرم اجازه ورود به سازند را می داد. این گازها از یک محفظه ماگمایی که زیر آن در حال گاز زدایی بود آزاد می شدند.

در همان زمان، آب های سطحی در حال ورود به شکستگی های بالا و حرکت به سمت پایین بودند. اکسیژن، منگنز، آلومینیوم و سیلیکون شسته شده از سنگ های بالا را حمل می کرد. آب و گازهای فوق گرم شده از پایین با آب های خنک از بالا مواجه شدند که باعث ایجاد تغییر در شرایط ژئوشیمیایی شد که باعث تبلور مواد معدنی در شکستگی ها و حفره های ریولیت توپاز شد. تصور می شود که این تبلور در دمای بین 300 تا 650 درجه سانتیگراد رخ داده است.
ذخایر بریل قرمز در مکان های دیگر در یوتا همزمان با نهشته های روبی-ویولت تشکیل نشدند. آنها در جریان های ریولیتی مختلف با تاریخ فوران متفاوت هستند. کانی سازی در این منطقه از حدود 5 میلیون سال پیش تا حدود 20 میلیون سال پیش متغیر است.

رنگ قرمز بیکسبیت

رنگ بریل قرمز از قرمز تمشکی دلپذیر تا قرمز مایل به ارغوانی به شدت اشباع شده متغیر است. باور بر این است که این رنگ نتیجه جایگزینی اتم‌های آلومینیوم با منگنز سه ظرفیتی (Mn3+) در طول فرآیند رشد کریستال است (بر خلاف پسرعموی کم‌رنگ‌تر آن، مورگانیت، که ناخالصی‌های منگنز دو ظرفیتی اولیه آن پس از تبلور اولیه‌شان در معرض تشعشعات قرار گرفته شده و تغییر حالت ظرفیت خود به سه ظرفیتی دارند).

قیمت بریل قرمز

گفته می شود که بریل قرمز تقریباً به همان قیمت زمرد یا با ارزش تر آن است. اگرچه صد برابر کمیاب تر از زمرد است. نادر بودن آن باعث شده است که محبوبیت کمتری داشته باشد، اما کریستال های بیکسبیت که بیش از 1 قیراط هستند، می توانند به قیمت 20000 دلار آمریکا به فروش برسند.

بزرگترین بلورهای بیکسبیت که در معدن Ruby-Violet یافت شده است حدود 2 سانتی متر عرض و 5 سانتی متر طول دارد. اما بیشتر بلورها با کیفیت گوهری کمتر از 1 سانتی متر طول دارند. این امر اندازه سنگ های تراش خورده فست دار قابل تولید را محدود می کند. راف بریل قرمز به ندرت بزرگتر از یک قیراط وزن دارد و اکثر بریل های قرمز رنگی فقط 0.25 قیراط یا کمتر هستند.

خوشبختانه، اکثر نمونه های بریل قرمز از معدن روبی-ویولت دارای رنگ قرمز اشباع غنی هستند. این به سنگ های ریز تراش خورده اجازه می دهد تا رنگ قرمز واضح و درخشانی را نشان دهند. بریل قرمز 0.2 قیراط یا کمتر گاهی اوقات به عنوان تخمه مخراجی استفاده می شود. سنگهای ریز با رنگ قرمز خوش رنگ و قوی یکسان می تواند بیش از هزار دلار در هر قیراط فروخته شود.نگین های زیبای بالای یک قیراط بسیار کمیاب هستند و قیمت هر قیراط چندین هزار دلار است.

تشخیص بریل قرمز و تفاوت آن با پزوتایت

راف بلورهای بریل قرمز را می توان به راحتی با سیستم های کریستالی هگزاگونال و چندرنگ نمایی متوسط تشخیص داد. بریل قرمز دارای اجزایی مانند فِدر (پَر) و شکستگی است. برخی از اینکلوژنها شامل کوارتز، فلدسپات، هماتیت و بیکس بایت (bixbyite) هستند. پلئوکرویسم متوسط قرمز مایل به ارغوانی تا نارنجی مایل به قرمز ممکن است سبب گمراهی و تشابه با یاقوت سرخ ایجاد کند، اما RI از 1.560 تا 1.676 با دوشکستگی بین 0.005-0.009 باید به راحتی این دو کانی را از هم جدا کند.بریل قرمز نسبت به فلورسانس اشعه ماوراء بنفش بی اثر است، که باید به شناسایی کمک کند. این طیف باندهای جذب قوی را در 500 و 570 نانومتر به همراه باند ضعیف 430 نانومتری نشان می‌دهد.

به تازگی نگین های پزوتایت (Pezzottaite) با رنگهای قرمز تمشکی تا قرمز مایل به نارنجی تا صورتی که با نام “بریل تمشکی” هم معروفند با نام بیکسبیت توسط برخی از فروشندگان در بازار عرضه می شود. از نظر رنگ و برخی ویژگی های کانی شناسی شبیه بیکسبیت است و یکی از اعضای شناخته شده گروه “بریل” است، اما بیکسبیت نیست و تفاوتهایی جزئی در فرمول شیمایی (پزوتایت ؛ سزیوم بریل) آنها وجود دارد.خواص فیزیکی و اپتیکی pezzotaite به طور مشخص متفاوت است و شامل SG بالاتر 2.90-3.14 (بریل قرمز 2.65-2.72) و RI از 1.598 تا 1.620 است.

انجمن بین المللی کانی شناسی (IM) اخیراً پزوتایت را به عنوان یک گونه معدنی جدید (IMA #‌2003-022) از اعضای خانواده کانی های بریل به دلیل این تفاوت ها مجاز کرده است. پزوتایت به تازگی در آمباتوویتا، ماداگاسکار و افغانستان یافت شده است. سنگهای تراش خورده این دو نوع را می توان از تفاوت آنها در ضریب شکست متمایز کرد.

بهسازی

مانند هم خانواده خود زمرد، بریل قرمز اغلب دارای ناپاکی و ترک است. این سنگ ها اغلب با رزین آغشته می شوند تا شکستگی ها را پر کنند، نگین را تثبیت کنند و دوام و ظاهر را بهبود بخشند. بهسازی های مشابهی به طور منظم برای زمرد انجام می‌شود و در صورت افشا شدن برای خریداران قابل قبول است. همچنین ممکن است برخی از بریل ها به روش کوتینگ ، یک لایه قرمز روی خود داشته باشند که براحتی در یک آزمایشگاه گوهرشناسی قابل تشخیص است.

بریل قرمز سنتتیک

بریل قرمز تولید شده در لابراتوار برای اولین بار در روسیه (کمپانی Emcom Ltd) با فرآیند هیدروترمال در اواسط دهه 1990 تولید شد. از ژانویه 2016، این لابراتوار دیگر بریل قرمز تولید نمی کرد. بریل قرمز تولید شده در آزمایشگاه دارای همان ترکیب و خواص فیزیکی بریل قرمز طبیعی است. گوهرشناسانی که با این مواد آشنا هستند قادرند بریل قرمز طبیعی را که در لابراتوار ایجاد شده است را بر اساس شکل کریستالی، اینکلوژنهای و طیف های جذبی تشخیص دهند. بریل قرمز سنتتیک به صورت سنگ های فست تراش شده است، که با قیمتی جزئی و پایین تر از قیمت نمونه های طبیعی به فروش می رسد.

آیا بریل قرمز یک سنگ خوب برای استفاده در جواهرات است؟

بریل قرمز به طور گسترده در بازار جواهرات بالا دیده نمی شود. این موضوع تا حدی به دلیل نادر بودن و اندازه نسبتا کوچک سنگهای فست خورده آن است. با این حال، در سال 2017، کاراتل جواهرساز مستقر در سنگاپور، مجموعه ای از جواهرات عالی را گرد هم آورد که شامل شش قطعه (چهار حلقه و دو جفت گوشواره) با بریل های قرمز بود. بزرگ‌ترین این سنگ‌ها یک مجموعه بریل قرمز با تراش امرالد 2.20 قیراطی با 2.32 قیراط الماس در حلقه «Sun Ray» بود.

مانند بیشتر بریل ها، بریل قرمز نیز سنگ جواهری عالی است. با این حال، بیشتر نمونه‌های بلوری خوب با معمولا توسط کلکسیونرها جمع آوری می شوند و مورد تراش قرار نمی گیرند. تعداد کمی از کریستال ها حتی به کیفیت گوهری نزدیک هستند. گوهرتراشان کمتر از 10000 سنگ را در سال تراش می دهند که بیش از 95 درصد آنها سنگهای ریز مخراجی هستند، که عمدتاً در درجه های پایین تر هستند.

با هر بریل قرمزی که در جواهرات ست شده است، با احتیاط مشابه زمرد، نوع دیگری از بریل، رفتار کنید. اگرچه بریل های قرمز دارای سختی استثنایی 7.5 تا 8 هستند، اما ممکن است دارای اینکلوژنهای زیادی باشند. در نتیجه، شکستگی های قطعات بسیار نادر فست شده ممکن است با روغن پر شده باشند . این جواهرات در رکاب نیاز به دور محافظ دارند، به خصوص اگر به عنوان سنگ انگشتر پوشیده شوند. با این حال، به احتمال زیاد با این سنگ ها در یک کلکسیونی معدنی مواجه خواهید شد تا یک مجموعه جواهرات.

بهترین بیکسبیت های فست شده دارای رنگ صورتی تمشکی تا قرمز کمی ارغوانی هستند و اندکی ناپاکی دارند. قاعده افزایش تصاعدی قیمت با افزایش وزن قیراط قطعاً در مورد این جواهر صدق می کند، بنابراین اغلب در اندازه های زیر یک قیراط یافت می شود. گوهرتراش سعی خواهد کرد تا گوهر فست شده نهایی در بزرگترین حالت وزنی ممکن از راف اولیه تراش دهد. در نتیجه اکثر این سنگ ها دارای پنجره و نسبت های تقارنی ضعیفی هستند.

برای تمیز کردن و نگهداری، با بریل های قرمز مانند زمرد رفتار کنید. هرگز از روش های تمیز کردن مکانیکی مانند سیستم های بخار یا اولتراسونیک استفاده نکنید. آنها ممکن است باعث ترکیدن اینکلوژنها یا از بین رفتن روغن مورد بهسازی شوند که می تواند سنگ های قیمتی شما را خرد کند. در عوض، فقط از آب گرم، مواد شوینده و یک برس نرم برای تمیز کردن استفاده کنید.