تاریخ و گسترش هنر در ایران (بخش اول)

ایران یکی از ثروتمندترین هنرهای تاریخی جهان را داراست و رشته‌های بسیاری از جمله معماری، نقاشی، بافندگی، سفالگری، خوشنویسی، فلزکاری و سنگ تراشی را شامل می‌‌شود. فلات ایران، بسیاری از فرهنگ‌ها را به خود دیده است و همه آنها ویژگی‌های متمایزی به سبک‌های مختلف هنر و معماری ایرانی اضافه کرده اند. گرچه تمدن‌های قدیم شناخته شده هستند اما اولین آثار تاریخی که اهمیت هنری دارند، سرامیک فوق العاده ای از سویا و پرسپولیس است که به 3500 سال پیش باز می‌‌گردد.

بخش عمده هنرهای هزاره چهارم ایران به شدت تحت تاثیر بین النهرین قرار داشته است. هنر هزاره سوم ایلام، که در سیلک و سوسا یافت می‌‌شود، همچنین به سبک‌های بین النهرین نگاه می‌‌کند و این روند در هنرهای مشهور ایلام و اورارتو در هزاره دوم نیز ادامه دارد.

در طول دوره هخامنشی (550-330) یک سبک متحد ظاهر می‌‌شود. هخامنشیان سبک برجسته ای ایجاد کرده اند که در آن مجسمه سازی به عنوان مجتمع‌های عظیم معماری مورد استفاده قرار می‌‌گیرد. باقی مانده‌هایی از طرح کاخ‌های بزرگ، عظمت ایران و هنرمندان آن را در طول تاریخ نشان می‌‌دهد. هنرهای دوره ساسانی بسیار مهم هستند. آنها با اقتباس و گسترش سبک‌ها و تکنیک‌های هنری قبلی، پایتخت پتری را بازسازی کردند. آنها با ساخت یک قصر بزرگ که از سنگ آهک و آجر ساخته شده است، هنر معماری ایران را به اوج زیبایی خود رساندند. معماری ساسانی با سنگ‌های قیمتی مصنوعی تزئین شده و همچنین موزاییک‌های سنگی رنگی هنرهای بسیار زیبا و خاصی را پدید آورده اند.

اساسا ایران دارای صنایع دستی متنوعی در هر شهر و روستا است، اما مردم هر منطقه دارای یک مهارت در ساخت یک یا دو نوع از صنایع دستی بوده و توریست‌هایی که از کشورهای مختلف به ایران می‌‌آیند، انواع مختلف کالاهای دست ساز ایرانی را پیدا می‌‌کنند که برایشان بسیار جالب و دلپذیر است.

با این حال، نوع کالاهای ارائه شده در بازار‌های سنتی در حال حاضر مجموعه ای واقعی از صنایع دستی ایران را معرفی نمی کند. برخی از این محصولات منسوخ شده یا مانند پارچه‌های ابریشمی دستباف بسیار نادر و ارزشمند هستند. پارچه‌های ابریشمی تنها در یک یا دو کارگاه خاص تولید می‌‌شوند؛ به طوری که این مقدار تولید فقط برای موزه‌ها و نمایشگاه‌های بین المللی کافی است. با این وجود می‌‌توان گفت که صنایع دستی ایران هنوز هم توسط افرادی که علاقه مند هستند انجام می‌‌شود اما امروزه به سبب مشکلاتی که ممکن است وجود داشته باشد، هنرمندان این عرصه‌ها کمتر درخشیده می‌‌شوند.

موزه ملی ایران که شامل موزه باستان شناسی است، همراه با مجموعه باشکوه موزه اسلامی، مجموعه ای جذاب از هنر ایرانی را که پیش از حدود 7 هزار سال پیش ساخته شده اند را به مردمان جهان ارائه می‌‌دهد. موزه ابگیه یک نمایش فوق العاده از ظریف شیشه و سرامیک در یک ساختمان زیبا در اوایل قرن بیستم می‌‌باشد.

موزه‌های فرش نیز مشهور در سراسر جهان از قالی بافی فارسی حمایت کرده و با نمایش فرش‌های زیبا و جدید که در کارگاه‌های کرمان، قم، تبریز، اصفهان و کاشان بافته شده اند از هنرهای ایرانی یاد می‌‌کنند. همچنین هنر مینیاتوری ایرانی و خوشنویسی دو هنر دیگر است که در آنها ایرانیان ازسایر مردم برترند و نمونه‌هایی از آنها در موزه رضا عباسی دیده می‌‌شود. موزه‌ها فقط یک انتخاب کوچک از مجموعه‌های افسانه ای و هنری ایران هستند که بیشتر آنها در تهران مورد بازدید قرار می‌‌گیرند.

فرش فارسی

هنر قالی بافی در ایران ریشه در فرهنگ و آداب و رسوم مردم و احساسات غریزی آنها دارد. بافندگان الگوهای زیبا را با تعداد زیادی رنگ ترکیب می‌‌کند و فرش‌هایی شبیه به باغ‌های ایرانی که پر از گیاهان و جانوران حیرت انگیز هستند، می‌‌سازند.

رنگ‌های استفاده شده در این فرش‌ها معمولا از گل‌هایی با رنگ‌های گرم و طبیعی ساخته می‌‌شوند و غنی از رنگ‌هایی مانند قرمز، آبی و زرد هستند. پروتئین موجود در اغلب پشم‌های مورد استفاده در این فرش‌ها باعث نرم و لطیف‌تر به نظر رسیدن بافت فرش می‌‌شوند. بسته به نوع فرش ساخته شده، الگوها و طرح‌های آنها متفاوت است. بعضی از فرش ها، مانند گبه و گلیم، دارای تغییرات در بافت و تعداد گره‌ها نیز هستند.

هنر نقاشی و مینیاتور در استان لرستان ایران نمایش تصاویر حیوانات و صحنه‌های شکار را به خوبی نمایش می‌‌دهد. بعضی از آنها مانند استان فارس و سیلک حداقل 5000 سال قدمت دارند. تصور می‌‌شود که نقاشی در ایران در طول دوره‌های بسیاری به اوج خود رسیده است و این زمانی است که استادان برجسته مانند کمال الدین بهزاد، یک سبک جدید نقاشی را به دنیای هنر ایران معرفی کردند. نقاشی‌های دوره قاجار ترکیبی از تأثیرات اروپایی و مدارس مینیاتوری و نقاشی در دوران صفوی است که. شخصی مانند کمال الملک، نفوذ اروپا در ایران را با هنر خود تحت تأثیر قرار داد. این تاثیرپذیری اروپاییان در دوران قاجار نیز ادامه یافت و در آن زمان "نقاشی قهوه خانه ها" ظاهر شد. آثار این سبک غالبا به لحاظ مذهبی صحنه‌هایی از حماسه‌های شیعه ای مانند گلدان و سرامیک را نشان می‌‌دهند.

از هزاران آثار باستان شناسی و خرابه‌های تاریخی ایران، تقریبا هر یک از آنها می‌‌توانست در بعضی مواقع با سنگ‌های قیمتی با کیفیت استثنایی پر شده باشد و حرف‌های بسیاری از آن دوران را به مخاطب خود برسانند.

موسیقی

در طی دوره‌های بسیار ثبت شده ایران، موسیقی متمایز و منحصر به فرد، همراه با ابزارهای متعدد موسیقی، که چند نمونه از آنها اولین نمونه‌های آلات موسیقی در ایران و یا حتی در بخش‌هایی از جهان بودند، ایجاد شد. اولین ارجاعات به نوازندگان در ایران در سوزا و ایلام در هزاره سوم قبل از میلاد یافت می‌‌شود. برجسته سازی، مجسمه‌ها و موزاییک‌ها که در زمان‌های بسیار دور مورد ساخت قرار می‌‌گرفته اند، یک فرهنگ موسیقی پر جنب و جوش را نشان می‌‌دهند.

موسیقی سنتی ایرانی به شکل معاصر خود در دوره ناصری آغاز شده است، که در آن زمان دستور دادند تا "خانه صنایع دستی" را باز کرده و در آنجا تمام هنرمندان معروف برای طراحی ابزار و تمرین هنر خود گرد هم بیایند.