بسیاری افراد فراماسونری (Freemasonry) را با واژه‌هایی مانند مرموزبودن، دسیسه‌چینی و توطئه‌ توصیف می‌کنند؛ بااین‌حال، فراماسونری در اصل نوعی انجمن برادری بسیار قدیمی است که از قرن‌ها پیش تلاش کرده است افراد را بر مبنای ارزش‌های نیک بشری گرد هم جمع کند. اگرچه بسیاری افراد دیدی منفی و شکاکانه به عقاید فراماسون‌ها دارند، بد نیست با اهداف اصلی این نهاد بیشتر آشنا شویم تا بتوانیم با دیدی روشن‌تر نکات مثبت و منفی عقاید فراماسونری را ارزیابی کنیم. در ادامه این مقاله، نگاهی به مفهوم فراماسون به زبان ساده می‌اندازیم و می‌خوانیم فراماسونری یعنی چه. همچنین بررسی می‌کنیم که فراماسون ها چه کار می کنند و نمادهایی مانند انگشتر فراماسونری به چه معناست. اگر این اصطلاح و رویکرد فکری توجه و کنجکاوی شما را هم برانگیخته است، پیشنهاد می‌کنیم در ادامه این مقاله با ما همراه باشید.

فراماسونری چیست؟

فراماسونری یکی از قدیمی‌ترین انجمن‌های برادری جهان است که قرن‌ها به حیات خود ادامه داده. این نهاد می‌کوشد افراد مختلف با پیشینه‌های مذهبی، قومی و اجتماعی متفاوت را با اعتقاد به نیرویی برتر و برادری نوع بشر با اهداف خیرخواهانه دور هم جمع کند. فراماسونری بر مبنای بهبود شخصیت انسان‌ها شکل گرفته است و این ارتقای شخصیت را از طریق سیستمی از درجه‌ها، نمادها و فرصت‌های مشارکت و همکاری نشان می‌دهد.

عقاید فراماسون‌ها در اصل بر رشد اجتماعی، اخلاقی، فکری و رفاه اجتماعی استوار است و تلاش می‌کنند ابزارهای لازم برای خودسازی، روشنگری و زندگی بهتر را در اختیار افراد مختلف قرار دهند. بر اساس عقاید فراماسونری، ماسون‌ها می‌کوشند به نسخه‌های بهتری از خود تبدیل شوند و به برادران ماسون خود هم در راستای بهبود شخصیت و زندگی کمک کنند.

این نهاد نه‌تنها قدیمی‌ترین، بلکه بزرگ‌ترین جمعیت گردآمده با ارزش‌های مشترک است. گفته می‌شود بیش از ۶میلیون فراماسون در سرتاسر جهان وجود دارند. بسیاری از سیاستمداران، مهندسان، دانشمندان، نویسندگان، مخترعان و فیلسوفان، به‌ویژه در قرن‌های گذشته، عضو انجمن‌های فراماسونری بوده‌اند. همچنین بسیاری از این اعضا مانند سیمون بولیوار، آزادی‌خواه معروف آمریکای جنوبی، در رویدادهای تاریخی مانندانقلاب‌ها، جنگ‌ها و جنبش‌های فکری نقش پررنگی داشته‌اند.

برخی از فراماسون های معروف عبارت‌اند از:

• ولتر (فیلسوف فرانسوی)؛
• گوته (شاعر و نویسنده آلمانی)؛
• ولفگانگ موتزارت (آهنگساز آلمانی)؛
• بنجامین فرانکلین و جورج واشنگتن (دولتمردان مشهور آمریکا).

بسیاری دیگر از بنیان‌گذاران مکاتب فکری، اجتماعی و سیاسی نیز عضو این انجمن بوده‌اند. عقاید فراماسونری حس رفاقت را در میان اعضای خود پرورش می‌دهد و هدفش ترویج آزادی، برابری و عدالت است.

تاریخچه فراماسونری

خاستگاه دقیق فراماسونری همچنان مشخص نیست، زیرا ظاهرا در دوران باستان آغاز شده است. گفته می‌شود اولین جمعیت فراماسونری مدرن در سال ۱۷۱۷ میلادی در انگلستان تأسیس شد. بااین‌حال، اولین فراماسون‌ها سنگ‌تراش‌های قرون‌وسطایی قرن ۱۳ بودند که کلیساها و قلعه‌های بزرگ اروپا را می‌ساختند. گفتنی است ماسون (mason) در لغت به‌معنای سنگ‌تراش است.

فراماسون‌ها در مکان‌های ویژه‌ای به‌نام لُژهای فراماسونری برای هم‌فکری و همکاری گرد هم می‌آمدند. امروزه نیز اعضای این انجمن در لژهای مخصوص با یکدیگر دیدار می‌کنند. این لژها فضایی برای جلسه، گفت‌وگو و فعالیت‌های اجتماعی فراهم می‌کنند.

در اولین انجمن‌های فراماسونری، سنگ‌تراش‌ها می‌توانستند با افزایش مهارت‌های خود ارتقای درجه یابند. پس از اینکه استادکار مهارت‌های لازم هر صنعتگر را بررسی می‌کرد، درجه شغلی جدید او اعلام می‌شد. امروزه نیز فراماسونری بر مبنای همین سیستم پیش می‌رود و طی تشریفات خاصی رشد اعضا را اعلام می‌کند، با این تفاوت که ملاک رتبه و جایگاه از شکل‌دادن به ساختمان‌ها به شکل‌دادن شخصیت افراد تغییر یافته است.

با گذشت زمان، اصناف سنگ‌تراش شروع به پذیرش افراد دیگری کردند که مستقیما در حرفه ساختمان‌سازی درگیر نبودند. این گذار منجر به تولد نظریه‌های فراماسونری شد و هدف سازمان به آموزش اخلاق و فلسفه فراماسونری تغییر پیدا کرد. تاریخ دقیق این دگرگونی نیز مشخص نیست، اما اولین شواهد ثبت‌شده به یک گروه اسکاتلندی در سال ۱۵۹۹ برمی‌گردد.

آموزه‌های اخلاقی و فلسفی فراماسونری مدرن بر ارزش‌های بنیادین این مکتب فکری تکیه دارد. در ادامه، برخی از مهم‌ترین ارزش‌ها و عقاید در این نهاد را بررسی می‌کنیم.

ارزش‌های فراماسونری

فراماسونری بر مبنای سیستمی از ارزش‌های اخلاقی شکل گرفته است که اغلب از طریق نمادها و تمثیل‌ها بیان می‌شوند. این نهاد بر ۳ ارزش بنیادین استوار است:

• عشق برادرانهو مراقبت از اعضای جامعه؛
• تکیه‌گاهبرای کمک‌گرفتن و کمک‌دادن در مواقع نیاز؛
• حقیقتو دانش و درک برای بهبود خود، خانواده و جامعه.

مفهوم برادری در فراماسونری طیف وسیعی از افراد با پیشینه‌های مختلف از جمله ادیان، نژادها و عقاید مختلف را در بر می‌گیرد. عشق برادرانه نشان‌دهنده پیوند فراماسون‌ها و اشتراک منابع است که از تقسیمات اجتماعی فراتر می‌رود. فارغ از موقعیت اجتماعی، ثروت یا شغل، اعضا تشویق می‌شوند که با مهربانی، احترام و شفقت با یکدیگر رفتار کنند. این اصل حس اتحاد و حمایت در میان ماسون‌ها را تقویت می‌کند.

تکیه‌گاه به‌معنای تعهد برادرانه به کمک، امور خیریه و بشردوستی است. فراماسونری تأکید زیادی بر کمک به نیازمندان، هم در سازمان و هم در کل جامعه، دارد. هدف فراماسون‌ها از ایجاد خیریه‌ها کاهش رنج، ترویج آموزش و بهبود رفاه کل جامعه است.

حقیقت هم نشان‌دهنده تلاش برای بهبود دانش، درک و رشد شخصی است. فراماسون‌ها به‌دنبال حقیقت، روشنگری و خِردند و معتقدند که دانش باید در اختیار همه قرار بگیرد. تشریفات، آداب و نمادگرایی فراماسونری هم ابزارهایی هستند که برای تسهیل، تشویق و برجسته‌کردناهمیت درون‌نگریدر جامعه مدرن به‌ کار گرفته می‌شوند.

این ارزش‌ها سبب شدند فراماسونری ارتباط نزدیکی با اصول روشنگری قرن ۱۸ مانند جنبش‌های ضدسلطنتی، جمهوری‌خواهی، شایسته‌سالاری و حکومت مشروطه داشته باشد. رویدادهای فراماسونی هم که بر اساس این ارزش‌ها شکل می‌گیرند، اغلب شامل جمع‌آوری کمک‌های خیریه، سخنرانی‌های آموزشی و گردهمایی‌های خانوادگی می‌شوند.

درجات فراماسونری

فراماسونری ۳ درجه اصلی دارد: کارآموز یا مبتدی (Apprentice)، رفیق یا همکار (Fellow Craft) و استاد ماسون (Master Mason). این ۳ درجه که نمادی از درجات صنعتگران قرون‌وسطایی‌اند، نشان‌دهنده ۳ مرحله رشد انسانی نیز هستند یعنی جوانی (خامی)، مردانگی (پختگی) و جاافتادگی (سن و تجربه).

هر درجه میزان رشد و خودسازی عضو نهاد را مشخص می‌کند و از عنوان «برادر» تا «استاد» ادامه پیدا می‌کند. استاد ماسون از تمام حقوق و مسئولیت‌های عضویت در نهادهای فراماسونری برخوردار می‌شود.

تشریفات و نمادهای فراماسونری

فراماسونری از تشریفات و مراسم نیز همچون وسیله‌ای برای انتقال آموزه‌های اخلاقی و فلسفی استفاده می‌کند. این تشریفات اغلب شامل حرکات نمادین، کلمات و امتیازات ویژه هستند که برای انتقال معانی عمیق‌تر طراحی شده‌اند.

اگر انگشتر فراماسونری را دیده باشید، متوجه نماد خاص روی آن شده‌اید. نمادها در عقاید فراماسون‌ها اهمیت زیادی دارند و برای نشان‌دادن درس‌ها و مفاهیم اخلاقی استفاده می‌شوند.

مثلا مربع و قطب‌نما نماد اخلاق، خویشتن‌داری، تعادل و همچنین اهمیت رفتار صادقانه و منصفانه‌اند. حرف «G» هم نشان‌دهنده خدا (God) و هم هندسه (geometry) است و بر ارتباط بین علم ومعنویتتأکید می‌کند.

نمادهای دیگری همچون پیش‌بند ماسونی،‌ دو ستون نمادین و ستاره فروزان هم در این مکتب فکری وجود دارند. پیش‌بند نماد خلوص کار و اهمیت انضباط شخصی است؛ ستون‌ها نشان‌دهنده استحکام و ثبات قدم در مسیر خودسازی هستند و ستاره فروزان هم نماد هدایت الهی و نور حقیقت و معرفت در نظر گرفته می‌شود.

نمادهای فراماسون به افراد مواردی همچون تفسیر و شکل‌دادن نظرات خود، تعهدات و مسئولیت‌ها، اخلاق و صداقت و سایر ارزش‌های گروه‌های فراماسون را یادآور می‌شوند. بااین‌حال، تفاسیر متعددی از نمادهای فراماسونری وجود دارند و از آنجا که فراماسون‌ها ادعا می‌کنند در تفسیر نمادها تعصب ندارند، بسیاری از تفاسیر این نمادها اعتبار عقاید فراماسونری را هم خدشه‌دار می‌کنند.

مثلا یکی از نمادهای بحث‌برانگیز فراماسونری چشم جهان‌بین (چشمی داخل یک مثلث) است. اگرچه این نماد در اصل نشان‌دهنده هوشیاری، خِرد و جست‌وجوی حقیقت است، در بسیاری متون و نظریات به نمادی ازتئوری توطئهتعبیر می‌شود.

انتقادها و مخالفت‌ها با فراماسونری

در باور عموم، فراماسونری معمولا سازمانی مخفی تعریف می‌شود و افراد تصور می‌کنند که این سازمان مخفیانه و پشت پرده، بسیاری از امور جهان را در دست دارد. بااین‌حال، فراماسون‌ها اغلب این مسئله را رد می‌کنند و به‌ویژه در قرن ۲۱، بر آموزه‌های اخلاقی و فلسفی فراماسونری تأکید دارند.

علاوه‌بر این، بسیاری از حاکمیت‌های دینی، از کلیسای کاتولیک روم تاکنون، عموما فراماسونری را با تئوری توطئه و نیروهای شیطانی هم‌راستا دانسته‌اند. بااین‌حال، فراماسون‌ها ادعا می‌کنند که عقاید دگماتیک ندارند و از عضویت همه اقشار جامعه، صرف‌نظر از پیشینه مذهبی، قومی یا اجتماعی استقبال می‌کنند. فراماسون‌ها مدعی‌اند که برادری در این گروه بین وابستگی‌ها و اعتقادات مذهبی خاص تبعیض قائل نمی‌شود و اعضا تشویق می‌شوند تا ضمن احترام به ایمان دیگران، عقاید مذهبی فردی خود را حفظ کنند.

فراماسونری در ایران

تاریخچه فراماسونری در ایران به دوران قاجار بازمی‌گردد، زمانی‌ که ارزش‌های برادری، برابری و روشنگری سبب شد بسیاری از افراد تأثیرگذار و روشنفکر در ایران به اصلاحات سیاسی و اجتماعی گرایش پیدا کنند. بااین‌حال، انجمن‌های فراماسونری در ایران پس از برخی دگرگونی‌های سیاسی مانند انقلاب مشروطه سرکوب و مجبور شدند بسیاری از فعالیت‌های خود را به حالت تعلیق درآورند.

کلام آخر

فراماسونری نهادی مخفی و مرموز است و به همین دلیل برای بسیاری کنجکاوی‌برانگیز بوده است. بااین‌همه، اساس آن را می‌توان ارزش‌های اخلاقی ساده و بنیادینی همچون عشق، برابری و برادری دانست که در طول قرون و اعصار تأثیر قابل‌ملاحظه و انکارناپذیری بر تحولات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی داشته‌اند. در این مقاله، مطالبی درباره خاستگاه و اصول و عقاید فراماسونری خواندیم تا دید روشن‌تری به این نهاد پیدا کنیم.

شما درباره عقاید فراماسون‌ها چه شنیده‌اید و چه می‌دانید؟ نظرات خود درباره این گروه مرموز را در بخش دیدگاه‌های این مقاله با ما به اشتراک بگذارید.