سلامت نیوز: «وقوع یک حادثه ناگوار در کمین تهران، آلودگی هوای تهران وارد مرحله خطرناکی شده است» این بخشی از صحبت‌های رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت است، که از وضعیت آلودگی هوای تهران ابراز نگرانی شدید می‌کند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه آرمان ملی ،امروز که بیست و پنجم دی‌ماه است، تهران۲۱ روز هوای آلوده داشته و روز گذشته رکورد آلودگی ۲۰ سال اخیر را زد و از ۱۰ کلانشهر کشور در میان هزاران تن ذرات معلق و گازهای سمی جز سراب خاکستری‌رنگ چیزی باقی نمانده است. شهروندان تهرانی در روز چهارشنبه (۲۴ دی ماه) با شاخص ۱۷۴، آلوده‌ترین هوای امسال را تنفس کردند و شاخص کیفیت هوای تهران در هشت نقطه از عدد ۲۰۰ عبور کرد.

همچنین هوای شهرهای بندرعباس با شاخص ۱۰۲، اراک ۱۰۳، مشهد ۱۲۶، ارومیه ۱۲۷ و بجنورد ۱۴۸ ناسالم برای گروه‌های حساس و شهرهای تبریز با شاخص‌های ۱۵۳ ، اهواز ۱۵۶، اصفهان ۱۶۵، تهران ۱۷۴ و کرج ۱۷۹ در شرایط ناسالم برای تمام گروه‌ها قرار دارد. این درحالی است که در قانون آمده که اگر شاخص آلودگی هوا از ۱۵۰ فرا‌تر برود، شهر باید تعطیل شود، اما مسئولان در این روزها که مدارس تعطیل هستند، اعتقادی به تعطیل کردن کلانشهری مانند تهران ندارد.

حدود دو هفته پیش نیز کمیته اضطرار آلودگی هوا تشکیل جلسه داد و خروجی آن پیشنهاد تعطیلی دو روزه تهران بود که با مخالفت دولت مواجه شد. رحمانی‌فضلی وزیر کشور نیز درباره احتمال تعطیلی شهر تهران به دلیل آلودگی اعلام کرده بود: «تهران الآن هم تقریبا تعطیل است؛ مدارس تعطیل است و کارکنان با یک سوم توان در ادارات حضور دارند.»در چند روز گذشته تعداد زيادي از شهروندان با دفتر روزنامه «آرمان ملي» تماس گرفته‌اند و خواستار رسيدگي به اين موضوع شدند، يکي از آنها مي‌گويد:

«آلودگي هوا براي تمامي گروه‌هاي سني خطرآفرين است. حالا که به جبر بيماري کرونا به زدن ماسک محکوميم بايد لااقل در منازل يا با حفظ فاصله اجتماعي از هواي پاک بهره‌مند باشيم. اين روزها سرفه‌هاي بي‌امان گوش آسمان را کر کرده. نگذاريم سرفه‌هاي ناشي از آلودگي هوا و تجميع آن با کرونا کار کادر درمان را سخت‌تر کند.» شهروند ديگري نيز مي‌گويد:

«سال‌هاي قبل مي‌گفتيم خودمان ماشين تک‌سرنشين مي‌بريم و هوا آلوده شده اما امسال چطور؟ امسال که هم حجم ترددها و حجم سفرها کمتر شده باز هم ماشين‌هاي مردم مقصر آلودگي هستند؟ بيشترين آلودگي هوا به‌خاطر سوخت کارخانه‌ها و سوخت سيستم حمل‌ونقل عمومي است. کاش به دادمان برسند.»

بازهم مازوت
در اين بين خبري از باد و باران هم نيست. همچنان آنهايي كه از اين وضع انتقاد مي‌كنند انگشت‌شان به سوي سوختن «مازوت» نشانه رفته و آنهايي كه بايد در قبال اين وضعيت پاسخگو باشند نه شفاف‌سازي مي‌كنند و نه دست‌شان به جايي مي‌رسد كه اقدامي كنند. از سوي ديگر مساله‌اي چون «آلودگي‌ هوا» كه ميان‌بخش محسوب مي‌شود مثل همه تجارب ميان‌بخش در كشور ما متولي مشخصي ندارد و هر دستگاهي سعي مي‌كند با توجيه عملكرد خود صرفا از بار مسئوليت شانه خالي كند.

همين شده كه اين روزها بيشتر مي‌شنويم كه مسئولان وزارت نيرو تاكيد دارند در نيروگاه‌هاي اطراف تهران مازوت مصرف نمي‌شود. اگر چنين است پس چرا همچنان هواي تهران آلوده است؟ در اين بين عباس شاهسوني، رئيس گروه سلامت هوا و تغيير اقليم وزارت بهداشت با بيان اينکه منابع انتشار مانند سوزاندن مازوت در نيروگاه‌ها در اين وضعيت بايد مشخص و در عين حال ممنوع شود، گفت:

«در زمينه کاهش مواجهه مردم با آلودگي هوا و انجام اقداماتي مانند کاهش ساعت کاري، تعطيلي و... بايد به صورت عاجل انجام شود. در شرايطي که نفس کشيدن امکان‌پذير نيست و شرايط آلودگي هوا بسيار نامطلوب بوده و در شرايط ناسالم هستيم بايد اقدامات عاجلي در زمينه کاهش منابع انتشار آلودگي و کاهش مواجه مردم انجام شود.» رئيس سازمان حفاظت محيط زيست مي‌گويد هر روز 2 ساعت خاموشي بدهيد بهتر از آن است كه مازوت بسوزانيد و برق توليد كنيد. اما او نيز نمي‌گويد كه اگر در نيروگاه‌هاي اطراف تهران مازوت سوزانده نمي‌شود پس منشا آلودگي چيست؟

در همين حال گفته مي‌شود در نيروگاه شهيد رجايي در نزديكي قزوين مازوت مصرف مي‌شود و بعد مسعود تجريشي، معاون سازمان حفاظت محيط زيست به تاكيد مي‌گويد: پژوهش دانشگاه شهيد بهشتي تهران نشان مي‌دهد مازوت سوختن در نيروگاه شهيد رجايي تاثيري در آلودگي هوا ندارد. كار تعيين مسئوليت و ضمانت اجراي آن در كارهاي ميان‌بخش آن هم نظير مساله آلودگي هوا كه دست‌كم 20 نهاد مجري و مرتبط دارد همين مي‌شود.

در نهايت بايد حق داد كه اينك نبود شفافيت در داده‌هاي موثر در تحليل وضعيت مهم‌ترين نقص در مديريت و كاهش آلودگي هواست. چيزي كه بهاره آروين، عضو شوراي شهر پايتخت خواستار آن شده، همين است. شفاف بگوييد در تهران كدام نهادها و كدام دستگاه‌ها برق و گاز بيشتري مصرف مي‌كنند تا بدانيم تكليف چيست. اما آيا شركت توانير تن به چنين كاري خواهد داد؟

شفافيت گم شده است
اما آنچه عضو شوراي شهر براي مشخص كردن وضعيت خواست، «شفافيت» بود. رئيس كميته شفافيت شوراي شهر اعلام كرد كه به نمايندگي از شهروندان تهراني از وزارتخانه‌هاي نفت و نيرو مي‌خواهم فيش گاز و برق صنايع و ساختمان‌هاي عريض و طويل دولتي را شفاف كنند تا معلوم شود بخش عمده مصرف انرژي كشور در كجاست.

بهاره آروين با اشاره به وضعيت آلودگي هواي تهران با بيان اينكه آلودگي هوا تنها معضل اين شهر است كه مستقيم و بي‌واسطه سلامت و جان شهروندان را هدف مي‌گيرد و هر نوع راه‌حل فردي هم در برابر آن بي‌ثمر است، گفت:

مساله‌اي كه جز از طريق سياستگذاري جامع‌نگر و پيگيرانه قابل حل نخواهد بود. سياستگذاري‌ها و اقدامات شوراي شهر و شهرداري نيز كمك چنداني به حل مساله نمي‌كند اما باز هم شفافيت تنها ريسمان نازك باقيمانده ميان ما و مردم است. شهرداري تهران مي‌تواند تمام اطلاعاتش در باب منابع آلاينده هواي شهر را به صورت شفاف و سيستماتيك در اختيار شهروندان قرار دهد. از تعداد خودروهاي ترددكننده در معابر تا خودروهاي ديزلي كه تردد پرشمارشان در شب غلظت آلاينده‌ها را در ساعات اوليه صبح افزايش مي‌دهد؛ از نتايج آزمايش‌هاي مستمر كيفيت سوخت عرضه‌شده در جايگاه‌ها، از ميزان آلاينده‌هاي مختلف در نقاط مختلف شهر از جمله ميزان آلاينده‌ها در اطراف نيروگاه‌ها و صنايع.

60 نهاد و مرکز بي‌اثر
با اين حال ژما جواهري‌پور، فعال محيط‌زيستي در اين رابطه مي‌گويد: «در بحث آلودگي هواي کلانشهرها ما با بيش از 60نهاد دولتي و غيردولتي سر و کار داريم. سال‌هاست از سوي نهادهاي اندازه‌گير آلودگي هواي تهران و کلانشهرها اعلام مي‌شود که دو سوم آلودگي هوا مربوط به سوخت‌هايي مانند گازوئيل و مازوت است. همچنين آلاينده‌هاي ثانويه ناشي از تردد خودروها هم در جو شهر بازتوليد مي‌شوند و به شکل ذرات معلق به زمين باز مي‌گردند.

ما گروه‌هاي مردم‌نهاد، البته بر اين نکته واقفيم که مشکلات زيرساختي تردد در تهران و شهرهاي بزرگ بايد حل شود تا بتوانيم به مردم بگوييم به جاي خودروي شخصي از حمل‌ونقل عمومي استفاده کنند. فرسودگي در ناوگان ترددي تهران هر روز بيشتر مي‌شود.

در شهرهاي ديگر هم وضع به همين منوال است. البته طي سال‌هاي اخير اراده‌اي در دولتمردان براي نوسازي و تجهيز ناوگان ترددي شهرها نديده‌ايم. فعالان عرصه مبارزه با آلودگي‌هاي زيست‌محيطي هر سال ماه‌ها زودتر از زمان وقوع نسبت به بحران آلودگي هوا و ساير بحران‌هاي محيط‌زيستي هشدار مي‌دهند اما تا اراده‌اي بر افزايش امکانات ترددي نباشد، بهبود کيفيت هوا راه به جايي نمي‌برد.»