ویژگی های شیعیان واقعی از زبان امام باقر علیه السلام

یک. حدیث نخست خطاب به جابر بن جعفی

«قال لى: یا جابرا یکتفى من ینتحل التشیع ان یقول بحبنا اهل البیت؟ فوالله ما شیعتنا الا من اتقى الله و اطاعه و ما کانوا یعرفون الا بالتواضع و التخشع و الامانه و کثره ذکر الله و الصلاه و الصوم و البر بالوالدین و التعهد للجیران من الفقراء و اهل المسکنه و الغارمین و الایتام و صدق الحدیث و تلاوه القرآن و کف الالسن عن الناس الا من خیر و کانوا امناء عشایرهم فى الاشیاء.
فقلت: یا ابن رسول الله ما نعرف الیوم احدا بهذه الصفه!
فقال (علیه‌السلام): یا جابر لا تذهبن بک المذاهب، حسب الرجل ان یقول احب علیا و اتولاه ثم لا یکون مع ذلک فعالا؟ فلو قال: انى احب رسول الله – فرسول الله خیر من علی – ثم لا یتبع سیرته و لا یعمل بسنته ما نفعه حبه ایاه شیئا، فاتقوا الله و اعملوا لما عند الله، لیس بین الله و بین احد قرابه، احب العباد الى الله عز و جل اتقاهم و اعملهم بطاعته، یا جابر فوالله ما یتقرب الى الله تبارک و تعالى الا بالطاعه، و ما معنا براءه من النار و لا على الله لاحد من حجه، من کان لله مطیعا فهو لنا ولى، و من کان لله عاصیا فهو لنا عدو، لا تنال ولایتنا الا بالعمل و الورع» (1)

ترجمه:

جابر بن جعفی، می‌گوید: حضرت امام محمد باقر (علیه‌السلام) به من فرمود: اى جابر آیا براى تشیع همین بس است که کسى ادعا کند محبت ما اهل بیت را؟ سوگند به خدا که شیعیان ما نیستند مگر افرادى که تقواى خدا پیشه گیرند و او را اطاعت کنند.

شیعیان ما شناخته نمى شوند مگر به تواضع و خشوع دل، و نگاهدارى امانت، و به زیاد یاد خدا کردن، و به زیاد روزه گرفتن، و نماز خواندن، و احسان به پدر و مادر نمودن، و مراعات فقراى از همسایگان را نمودن، و از حال آنها با خبر بودن، و از حال مسکینان و قرض داران و یتیمان با اطلاع بودن، و به آنها رسیدگى کردن، و در گفتار از راستى تجاوز نکردن، و تلاوت قرآن کردن و زبان را از گفتگوى با مردم مگر چیزهائى که راجع به خیر آنها است بازداشتن، و افراد امین و مورد اعتماد اقوام خود بودن در همه چیزها.
جابر گوید:عرض کردم اى فرزند رسول خدا ما امروز کسى را به این صفت که بیان مى فرمائى نمى‌شناسیم.

حضرت فرمود:اى جابر آراء و مذاهب فکر تو را خراب نکند و تو را در شک در نیاورد. آیا براى انسان همین قدر کافى است که بگوید: من على را دوست دارم و ولایت امر او را قبول دارم و در عین حال عمل به دستورات او نکند؟ و اگر کسى بگوید: من رسول خدا را دوست دارم – با آنکه معلوم است که رسول خدا از على بهتر است – در صورتى که عمل به سنت رسول خدا نکند این محبت و دوستى براى او فائده‌ اى ندارد.

بنابراین تقواى خدا را پیشه سازید، و به آنچه خدا فرموده عمل بنمائید. بین خدا و کسى قرابت و خویشاوندى نیست، محبوبترین بندگان در نزد خدا پرهیزکارترین آنهاست، و عامل ترین آنها به دستورات خدا.

اى جابر سوگند به خدا بنده‌ اى نمى‌‍تواند به خدا نزدیک گردد مگر به فرمانبردارى از اوامر او، و با ما چنین قدرت و اختیارى نیست که کسى را از آتش برى سازیم، و هیچ بنده‌ اى بر خدا نمى تواند حجتى اقامه کند.

کسى که مطیع خدا باشد او دوست ماست، و کسى که گناه کند او دشمن ماست، و کسى را قدرتى نیست که به ولایت ما برسد مگر به عمل صالح و اجتناب از افعال ناپسند.

دو. حدیث دوم، خطاب به میسر بن عبدالعزیز (2)

یَا مُیَسِّرُ أَلاَ اُخْبِرُکَ بِشِیعَتِنَا؟ قُلْتُ: بَلی جُعِلْتُ فِداکَ قَالَ: إِنَّهُمْ حُصُونٌ حَصِینَةٌ و صُدُورٌ أمِیْنَةٌ وَ أَحْلاَمٌ وَزِیْنَةٌ لَیْسُوا بالمَذِیعِ البَذِرِ وَلاَ بِالجُفَاتِ المُرَاعِیْنَ رُهْبَانٌ بِالْلَیلِ اُسُدٌ بِالْنَهارِ (3)

ترجمه:

ای میسّر، آیا شیعیانمان را به تو معرّفی کنم؟ میسّر گفت: فدایت شوم بفرمایید. حضرت فرمودند: آنها دژهای محکم و سینه‌های امانتدار و صاحبان عقل‌های وزین و متین هستند، شایعه پراکنی نمی‌کنند و اَسرار را فاش نمی‌کنند و آدمی خشک و خشن و ریاکار هم نیستند، راهبان شب و شب زنده داران و شیران روزند.

پی‌نوشت‌ها:
1. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۷۴
2. میّسِر از صحابۀ مشهور و برجستۀ امام باقر علیه السلام است. حضرت، او را در جمله‎ای اینگونه توصیف می‌کنند: ای میسّر چند بار مرگ تو فرارسیده و خداوند اجل تو را به تأخیر انداخت، برای این که صله رحم بجا آوردی و مشکلات آنان را حل کردی (به نقل از: مشکات هدایت، مسعود مکارم و محمدرضا حامدی)
3. بحار الأنوار، ج 65، ص 180.

---