3 سال پیش
سلنیوم چیست چه فوایدی دارد منابع، مکمل ها عوارض مصرف زیاد آن چطور
سلنیوم یکی از ترکیبات معدنی است که وجودش برای بدن لازم و ضروری است. فقط یکی از فواید سلنیومبهبود کارکرد سیستم ایمنیبدن است. در ادامه مطلب حاضر، بیشتر راجعبه سلنیوم خواهید خواند. اینکه چه فوایدی دارد، بیشتر در کدام مواد خوراکی یافت میشود، مصرف بیشازحد آن چه پیامدها و عوارضی دارد و نیز سؤالهای دیگری که درباره سلنیوم در ذهن دارید همگی پاسخ داده خواهند شد. همراه ما بمانید.
سلنیوم چیست؟|موارد مصرف سلنیوم|نحوه مصرف سلنیوم|عوارض و پیامدهای کمبود سلنیوم در بدن|مسمومیت سلنیم|جدول مواد غذایی و خوراکی حاوی سلنیوم|نامهای تجاری مکملهای سلنیوم در ایران
سلنیوم چیست؟
سلنیوم (Selenium) یکی از ترکیبات معدنی متعلق به گروه خردکانیها (Trace Minerals) است. خردکانیها آن دسته از ترکیبات معدنیاند که بدن در طول روز به میزان اندکی از آنها نیاز دارد (کمتر از ۱۰۰ میلیگرم).
سلنیوم یکی از ترکیبات اصلی «سلنوپروتئینها» است (گروهی از پروتئینها و آنزیمها در بدن). وظیفه سلنوپروتئینها کمک به ساختن دی. ان. ای (DNA) و محافظت از سلولها در برابر آسیب و عفونتهاست. این گروه خاص از پروتئینها در تکثیر وسوختوساز(دگرگشت/ متابولیسم) هورمونهای تیروئید هم نقش دارند.
موارد مصرف سلنیوم
سلنوپروتئینها و آنزیمها، که سلنیم یکی از ترکیبات تشکیلدهندهشان است، خواص آنتیاکسیدانی دارند. وظیفه این مواد تجزیه و انحلال پراکسایدهاست که ممکن است به بافتهای بدن آسیب برسانند یا در کارکرد و شکل طبیعی دی. ان. ای خلل وارد کنند. چنین ناراحتیهایی در بلندمدت با پیامدهایی مثل التهاب و بیماریهای دیگر همراه میشوند.
۱. پیشگیری از سرطان
طبق نتایج فراتحلیلی که دراینباره صورت گرفته است، دریافت میزان کافی از سلنیوم در طول روز درپیشگیری از سرطانمؤثر است.
۲. حفظ کارکرد طبیعی و سالم غده تیروئید
غده تیروئید محل حضور چند آنزیمِ حاویِ سلنیوم است که در حفظ کارکرد طبیعی و سالم غده تیروئید نقش اساسی دارند. دریافتنکردن میزان کافی از سلنیم در طول روز در بلندمدت به بروز اختلالهای خودایمنی تیروئید (Autoimmune Thyroid Conditions) مثل هاشیموتو (Hashimoto’s Disease) و بیماری گریوز (Graves’ Disease) منجر میشود. هر دوی این بیماریها باعث تولید پادتنهایی میشوند که به غده تیروئید هجوم میبرند؛ مسئلهای که باعث کمکاری یاپرکاری تیروئیدخواهد شد.
۳. پیشگیری از بیماریهای قلبی ـ عروقی
از دیگر وظایف سلنوپروتئینها محافظت از غشاهای سلولی در برابر رادیکالهای آزاد و لختههای خون است. وجود هر دوی اینها در بدن در بلندمدت سبب بروز ناراحتیهای قلبی ـ عروقی خواهد شد. با دریافت میزان کافی از سلنیوم در طول روز، میتوان از کارکرد صحیح سلنوپروتئینها دراینباره اطمینان حاصل کرد.
۴. کمک به اثربخشی بهتر آنتیاکسیدانها
اگر در طول روز میزان کافی از سلنیوم جذب بدن شود، کارکرد و اثربخشیآنتیاکسیدانها، درمبارزه با التهابو رادیکالهای آزاد موجود در بدن تقویت خواهد شد.
دز مصرفی مکمل سلنیوم
- میزان توصیهشده (RDA):۵۵ میکروگرم سلنیوم در طول روز برای زنان و مردان ۱۹ سال به بالا کافی است و نتایج موردنظر را خواهد داشت.
- حداکثر میزان مصرفی (UL):میزان سلنیم دریافتی در طول روز نباید فراتر از ۴۰۰ میکروگرم رود. در غیر این صورت، خطرمسمومیتبا این ترکیب معدنی و پیامدهای دیگر وجود خواهد داشت.
جدول میزان سلنیم لازم برای سنین مختلف
سن | میزان سلنیم روزانه توصیهشده (میکروگرم) |
تولد تا ۶ماهگی | ۱۵ |
۷ماهگی تا ۳سالگی | ۲۰ |
۴سالگی تا ۸سالگی | ۳۰ |
۹سالگی تا ۱۳سالگی | ۴۰ |
۱۴سالگی بهبعد | ۵۵ |
عوارض و پیامدهای کمبود سلنیوم در بدن
ترکیب معدنی سلنیم بهطور طبیعی در خاک یافت میشود. گیاه ترکیب را جذب خود میکند و بعدها حیوانات از این گیاهان تغذیه میکنند. به این ترتیب است که سلنیم سر سفرههای ما راه پیدا میکند. منتها باید بررسی کرد که خاک منطقه تا چه حد از حیث وجود این ترکیب معدنی غنی است. اگر خاک منطقه چنین ویژگیای نداشته باشد، باید با دریافت مکمل خطر کمبود سلنیوم را از سر باز کرد. در غیر این صورت، در بلندمدت خطر بروز دو بیماری زیر وجود خواهد داشت:
- بیماری کشان (Keshan Disease) که نوعی كارديوميوپاتی (بیماری عضله قلب) است؛
- بیماری کاشین – بک (Kashin-Beck ِisease) که نوعیآرتروزاست.
علائم
- کما.
- سردرد؛
- حملاتصرع؛
- حالت تهوع،استفراغ؛
- تغییر افکار و ذهنیات (حالت ذهنی)، گیجی؛
- لتارژی (Lethargy) (بی صبر و حوصله بودن و زود عصبانیشدن از نشانههای لتارژیاند).
چه کسانی بیشتر در معرض خطر کمبود سلنیوم هستند؟
سه گروه زیر بیشتر از بقیه در معرض خطر کمبود سلنیوم هستند:
- مبتلایان بهایدز(اسهال، جذبنشدن میزان کافی از ترکیبات معدنی وکاهش اشتهاهمگی از عوارض این بیماری ویروسی هستند)؛
- کسانی که بنا به دلایلی میزان کافی از این ترکیب معدنی را در طول روز دریافت نمیکنند (مثلا خاک کشورهایی مثل چین، روسیه و بسیاری از کشورهای اروپایی از حیث وجود سلنیوم غنی نیست و این مسئله مشکلاتی را برای مردم چنین کشورهایی پدید میآورد)؛
- کسانی که بهخاطر نارسایی کلیوی دیالیز میشوند (فیلترشدن خون که طی فرایند دیالیز صورت میگیرد بخشی از سلنیوم موجود را از بین میبرد. محدودیتهایرژیم غذاییکه بهخاطر نارسایی کلیوی وضع میشوند از دیگر دلایل جذب ناکافی این ترکیب معدنی در مبتلایان به این عارضههاست).
عوارض و پیامدهای جذب بیشازحد سلنیوم؛ مسمومیت سلنیم
مصرف بیشازحد خوراکیها و مکملهای حاوی سلنیوم ممکن است با عوارض و پیامدهایی همراه شود: از عارضههایی چونریزش مو، ناراحتی معده و احساس سرسبکی گرفته تا بیماریهای مزمن و خطرناک چون نارسایی قلبی، اختلال دستگاه تنفسی یا نارسایی کلیه.
باید مراقب بود تا در مصرف خوراکیها و مکملهای حاوی سلنیم زیادهروی نشود؛ برای مثال، بادام برزیلی یکی از خوراکیهای غنی از این ماده معدنی است. میزان سلنیوم موجود در هر دانه بادام برزیلی از میزان توصیهشده روزانه (RDA) بیشتر است. زیادهروی در خوردن این بادامها ممکن است احتمال مسمومیت سلنیم را در پی داشته باشد.
علائم اولیه مسمومیت سلنیوم
- ریزش مو؛
- خستگی؛
- ضعف عضلانی؛
- حالت تهوع، اسهال؛
- زخم وناراحتی پوستی؛
- قرمزی و التهاب پوست؛
- تحریکپذیری (Irritability)؛
- طعم فلز در دهان،بوی بد دهان؛
- تغییر رنگ یا شکنندهشدن ناخنها.
سایر خطرهای مصرف بیشازحد سلنیوم
مصرف مکمل یا خوراکیهای حاوی سلنیوم برای کسانی که مبتلا بهبیماری های خودایمنیهستند چندان خوب نیست. سلنیوم با تحریک دستگاه ایمنی وضعیت بیماری را وخیمتر میکند. پیامد دیگر جذب زیاد این ترکیب معدنی احتمال تحتتأثیر قرارگرفتن باروری مردان است، چون سلنیوم حرکت اسپرمها را کندتر میکند؛ البته اگر میزان زیادی از آن در بدن باشد.
دو ترکیب معدنی سلنیوم و ید (Iodine) در کنار یکدیگر اثربخشی بهتر و بیشتری پیدا میکنند. این اثربخشی بهویژه برای حفظ سلامت غده تیروئید مفید خواهد بود. ید یکی از ترکیبات هورمون تیروئید است و سلنیم نوعی سلنوپروتئین است که به فعالشدن هورمون تیروئید کمک میکند. وجود میزان کافی از این دو ترکیب معدنی در کنار یکدیگر سلامت غده تیروئید را تضمین خواهد کرد. به خاطر داشته باشید که زیادشدن میزان یکی از این دو ترکیب معدنی در بدن، بهمعنی کمبود دیگری خواهد بود.
منابع غذایی و خوراکیهای حاوی سلنیوم
ماده غذایی یا خوراکی | میزان سلنیم موجود در یک فنجان(بهجز مواردی که واحد دیگری ذکر شده است) |
بادام برزیلی | ۵۴۴ میکروگرم (mcg) در هر یک اونس (۶ تا ۸ دانه بادام) |
ماهی | بسته به نوع ماهی بین ۴۰ تا ۹۲ mcg در هر ۳ اونس (حدود ۸۵ گرم) |
مواد خوراکی غنیشده مثل نان یا ماکارونی از غلات کامل | از ۴۰ mcg به بالا |
گوشت گاو | ۱۸ تا ۳۳ mcg (برای مثال، جگر گاو ۲۸ mcg سلنیوم دارد) |
گوشت بوقلمون | ۳۱ mcg در هر ۳ اونس |
مرغ | ۲۲ تا ۲۵ mcg در هر ۳ اونس |
پنیرکوتاژ (کاتیج/ پنیر کلبه/ Cottage Cheese) | ۲۰ mcg |
تخممرغ | ۲۰ mcg در ۱ عدد تخممرغ پختهشده (اگر تخممرغ را سرخ کنید هم سلنیوم دریافت خواهید کرد و نباید حتما پختهشده باشد) |
برنج قهوهای | ۱۹ mcg |
تخمه آفتابگردان | ۱۹ mcg در یکچهارم فنجان |
لوبیای پختهشده | ۱۳ mcg |
قارچ | ۱۲ mcg در هر ۱۰۰ گرم قارچ |
بلغور جو دو سر | ۱۳ mcg |
اسفناج | ۱۱ mcg |
شیر و ماست | ۸ mcg |
عدس | ۶ mcg |
بادامهندی | ۳ mcg در هر ۱ اونس |
موز | ۲ mcg |
نام تجاری مکملهای سلنیوم در ایران
نام تجاری | کشور تولیدکننده |
ویال سلناز (سلنیز) ۵۰ میکروگرم | آلمان |
آمپول سلناز ۵۰ میکروگرم | آلمان |
کپسول یورو ویتال سلن پلاس | آلمان |
سافت ژل سلن پلاس آپوویتال | آلمان |
کپسول سلنیوم ۲۰۰ میکروگرم سنتری | آمریکا |
کپسول سلنیوم ۲۰۰ میکروگرم آلفا ویتامینز | آمریکا |
در پایان
سلنیوم یکی از ترکیبات معدنی مهم در بدن است و جذب میزان کافی از آن در طول روز اهمیت ویژهای دارد؛ اهمیتی که بهویژه خود را در حفظ سلامت غده تیروئید و پیشگیری از ناراحتیهای مرتبط با آن نشان میدهد. البته صرف آنکه ماده معدنی مفیدی است، دلیل بر زیادهروی در مصرف آن نمیشود؛ چون این کار هم خطرات و پیامدهای دیگری خواهد داشت و خطر مسمومیت با این ترکیب معدنی وجود دارد و باید جدی گرفته شود.
شرکتهای فروش مکملها بعضا با وعدهها و تبلیغاتی مثل «تضمین سلامت دستگاه ایمنی» یا نظایر آن مکملهای حاوی سلنیوم را به مصرفکنندگان میفروشند. واقعیت این است که این وعدهها هنوز پایه و اساس علمی استواری ندارد و بیشتر به هدف افزایش فروش است. بهتر است بیشتر متکی بر مواد خوراکی حاوی این ترکیب معدنی باشید و برای تأمینش از همینها استفاده کنید.
شما بگویید
اگر تجربهای درباره این موضوع دارید یا میتوانید اطلاعاتی به آنچه گفته شد اضافه کنید، حتما در قسمت «ارسال دیدگاه» مطرح کنید. اگر هم نکته، پیشنهاد یا انتقادی دارید، مشتاق خواندن آن هستیم. از نظرات شما برای بهبود کیفیت مطالب بهره خواهیم برد.
#معرفی_کتاب منبع: چطور
بیشتر...
تبلیغات
تبلیغات
مطالب مرتبط
چرخه احساسات از بهترین ابزارهاست برای آگاهی از احساس فعلیتان، اینکه این حس حاصل چه احساسات دیگری است و چقدر بر رفتار شما اثر گذاشته.
7 ماه پیش
اندیشیدن به سخنان بزرگان در مورد شخصیت نقش بسزایی در بهبود رفتار و شخصیت دارد. از مریل استریپ تا اریک فروم، ببینید بزرگان چه میگویند.
8 ماه پیش
آن دسته از ویژگیهای شخصیت کاردینال به شمار میروند که غالبترین ویژگیها هستند، اما نادرترین آنها نیز به شمار میروند.
7 ماه پیش
جک کرواک از نویسندههای پیشرو و رادیکال دهه ۵۰ میلادی آمریکا بود که تأثیر زیادی بر نویسندهای نسل خود و نسل بعد از آن داشت. زندگی کوتاه و پرفرازونشیب او پر
8 ماه پیش
حافظه شنیداری صداها را به مدت ۲ تا ۴ ثانیه ذخیره میکند که بعدا به حافظه کوتاه یا بلند مدت منتقل میشوند. حاظفه شنیداری چطور معجزه میکند؟
7 ماه پیش
زبان چینی از زبانهایی است که ظاهر ترسناکی دارند و بسیاری از زبانآموزان سراغش نمیروند. آیا این زبان واقعا بهاندازه ظاهرش ترسناک است؟
8 ماه پیش
رابطهای که در محیط کار با همکاران ایجاد میکنیم، بخش ضروری و مهمی از کار ماست. بدون این رابطه کارکردن و انجامدادن وظایف شغلی برای ما ممکن نیست، چراکه
7 ماه پیش
از رمان و داستانهای تأثیرگذار تا کتابهای خودیاری، بهترین کتاب هایی که درس زندگی میدهند را به شما معرفی میکنیم.
7 ماه پیش
بعضی از زبانها همچون زبان کرهای در واقع آساناند و فقط ظاهری گولزننده دارند، زبان ژاپنی چطور؟ آیا واقعا سخت است؟
7 ماه پیش
بیشتر...