از جمله شخصیت‌های تاریخ اسلام «فاطمه بنت حِزام» مشهور به «اُمّ البَنین» است، او یکی از همسران امیرالمومنین علیه‌السلام بود؛ که چهار فرزند دلیرش به نام‌های: ابوالفضل العباس، عبدالله، جعفر و عثمان، در روز عاشورا در دفاع از امامت و ولایت به شهادت رسیدند. او فرزندان خود را به میدان رزم علیه باطل فرستاد تا اینکه از حریم ولایت و امامت پاسداری و جان‌فشانی کنند و درنهایت به درجه رفیع شهادت نائل آمدند.

چون که مادر چهار پسر بود، به‌ ام‌البنین مشهور شد. پس از واقعه عاشورا، ام‌البنین به‌طوری برای امام حسین علیه‌السلام و فرزندانش سوگواری می‌کرد ‌که دشمنان اهل‌بیت نیز با او همنوا شده و گریه می‌کردند. برای مادر حضرت عباس علیه‌السلام ویژگی‌های ثبت شده که به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.

معرفت نسبت به اهل‌بیت علیهم‌السلام و ولایت‌مدار

یکی از مهم‌ترین و با ارزش‌ترین شاخص‌های برجسته‌ حضرت ام‌البنین ولایت‌مداری و پاسداری از حریم اهل‌بیت علیهم‌السلام بود، حضرت ام‌البنین در جنگ حق علیه باطل این آیه شریف را سرلوحه زندگی خود قرار داد: هیچ مرد و زن باایمانی حق ندارد هنگامی‌که خدا و پیامبرش امرى را لازم بدانند، اختیارى (در برابر فرمان خدا) داشته باشد.(احزاب، 36) پس ایشان در پاسداری از حریم اهل‌بیت و فرمانبری از خدای متعال عزیزترین دارایی خود را فدای حق می‌کنند.

در اوصاف این مادر شهید نقل ‌شده که: وقتی خبر شهادت چهار فرزندش و امام حسین علیه‌السلام را شنید، گفت:‌ «ای کاش فرزندانم و تمامی آنچه در زمین است فدای حسین می‌شد و او زنده می‌ماند.» این سخنِ او را برخی دلیل دلدادگی عمیقش به اهل‌بیت و امام حسین علیهم‌السلام دانسته‌اند. (ریاحین الشریعه، ج۳، ص۲۹۳) محبت و دوستی او نسبت به خاندان عصمت و طهارت زبانزد محققان و اسلام شناسان بوده است. (ستاره درخشان مدینه حضرت ام‌البنین، ص۷) آیت‌الله مامقانی در خصوص ولایت مداری او می‌نویسد: همانا علاقه ام‌البنین به حسین بن علی علیهماالسلام به خاطر امامت حضرت است. (تنقیح المقال، ج3، ص70)

سخنور و شاعر

سخنوری و شاعری در میان اعراب صدر اسلام امتیاز برجسته ای به شمار می‌رفت. در میان قبیله کلاب از شاعران و سخنوران بزرگ بودند. عمر رضا کحّاله در اعلام النساء او را شاعری خوش بیان معرفی می‌کند.(کحّاله، ج4، 40)

سیدمحسن امین نیز در اعیان الشیعه می نویسد. (امین، ج8، 381) او از این سخنوری و شاعری سود می‌برد و مردم را به دور خود در بقیع گرد می‌آورد و با هم نوحه‌سرایی می‌کردند.

شجاع و غیرتمند

این مادر ولایت‌مدار در مواجهه با بی‌رحم‌ترین و شقی‌ترین انسان‌های روی زمین بر همگان ثابت کرد که قله‌های شجاعت و غیرتمندی را فتح کرده به‌طوری‌که کمتر زنی می‌تواند در این میدان به پای او برسد، او در فضایل اخلاقی، غیرتمندی و شجاعت را در خود به حد کمال رسانید و در جنگ با دشمنان اهل‌بیت کمترین ترس و تزلزلی را به قلب خود راه نداد. او از نسلی بود که به شجاعت و دلیرمردی شهرت داشتند، کما اینکه در منابع اسلامی نیز نقل ‌شده است امیرالمومنین علیه‌السلام به عقیل که نسب‌شناس معروفی بود می‌فرماید: زنی را برای من اختیار کن که از نسل دلیرمردان عرب باشد تا با او ازدواج کنم و او برایم پسری شجاع و سوارکار به دنیا آورد. (قمر بنی‌هاشم، عبدالرزاق المقرم، ص 15)

ام البنین علیهاالسلام این صفت خاندانش را به ارث برده بود. پس از شهادت امام حسین علیه‌السلام و یارانش و شهادت عباس و دیگر فرزندانش به همراه عبیدالله فرزند خردسال عباس علیه‌السلام، به بقیع می‌رفت. این روحیه، شهامت و شجاعت او در مقابل باطل نشان می‌دهد. به یقین، در آن فضای خفقان به بقیع آمدن و عزاداری کردن به گونه‌ای که مردم جمع شوند و با او هم ناله گردند، نشانه شجاعت است.(تاریخ طبری، ج6، 296)

بصیرت و آگاهی

«فاطمه بنت حِزام» به‌ خوبی می‌داند که در پاسداری از امامت باید فرزندان خود را فدای کند، از این‌رو وقتی خبر شهادت فرزندانش را به او می‌دهند او دنبال خبر دیگری است: وقتی «بشیر»، خبر شهادت چهار فرزندش را به او داد. وى گفت: اى بشیر! بندهاى دلم را پاره كردى. از حسین برایم خبر بده. فرزندانم و هر آنچه در زیر آسمان است، فداى اباعبداللّه‌‌الحسین‏ باد. بشیر گفت: «خداوند به سبب مصیبت مولایمان امام حسین ‏علیه‌السلام به شما پاداش بزرگ عنایت كند.‌ همچنین، این سخن ‌ام‌البنین‏ علیهاالسلام كه «اگر حسین ‏علیه‌السلام زنده باشد؛ كشته شدن چهار فرزندم اهمیت ندارد»، درجه بلند بصیرت او را آشكار می‌کند.(تنقیح المقال، ج‏2، ص 128)

---