کلماتی رمزی با قدرتِ ماورایی

حرز و تفاوتش با تعویذ و عوذه
حِرْز، ذکر یا دعایی است که فرد همواره با خود حمل می‌کند تا از چشم‌‌زخم، جن، بلا، دشمن، موجودات شریر و بیماری‌ها در امان بماند. مفاد حرز اگر فقط دعا باشد، تعویذ گفته می‌شود. همین‌طور به کار دعانویسی و آویختن آن بر گردن دیگری، هم «تعویذ» می‌گویند؛ چنانکه حافظ می‌گوید: ای دوست، دستِ حافظ تعویذ چشم‌زخم است/ یا رب ببینم آن را در گردنت حمایل. ضمناً به چیز یا کسی که به آن پناه برده می‌شود «عوذه» گفته می‌شود. اگر جایی، کلمات دیگری مثل معاذه، تَمیمه، نُفرة، رُقْیَه، عَزیمه و افسون شنیدید، به همین معناست.

اسلام با حرزنویسی و تعویذ، کنار آمده؟
با اینکه استفاده از روش‌های جادویی در اسلام نهی شده اما ظاهراً شریعت درباره تعویذ و بلاگردان با این شرط که مشتمل بر آیات و اسماء الهی باشد، مخالفتی ندارد. به طور کلی، آیات، ادعیه، اذکار و اورادی که برای این‌گونه استفاده‌ها توصیه شده، ذیل عناوین تحریمی مثل سحر و طلسم و تمیمه و... نیامده، بلکه با عنوان ادعیه، مُعَوَّذات یا أحْراز طبقه‌بندی شده‌اند؛ مثلاً در بحارالانوار، بابی به «عوذات و أحْرُز» منسوب به پیامبراکرم (ص)، همسران ایشان، حضرت فاطمه (س) و امامان شیعه (ع) اختصاص داده شده است.

چگونه می‌نویسند؟
در بسیاری از تعویذ‌ها، از الفبای رمزی خاصی استفاده شده که به نظر می‌رسد صورتِ تبدیل‌یافتۀ اسامی عبری یا سُریانی است .در گذشته، افرادی بودند که در رُقْیه‌نویسی و حِرزخوانی تخصص داشتند ولی امروزه این کارها به دست فراموشی سپرده شده و به خاطر سوء استفاده شیّادان، خرافی تلقی می‌شود درحالی‌که خاستگاه قرآنی دارد. (مُعوَّذَتَین،‌ و قیامه:27). نوشتن حرز آدابی دارد: حتما باید با طهارت و رو به قبله باشید. اعداد و حروف، باید صحیح نوشته شود؛ مثلا ًحرف نون باید کاملاً دایره‌‌وار -و نه کشیده- نوشته شود. در رُقعه‌خوانی‌ هم باید حتما به صورت إنشاء خوانده شود نه إخبار.

مشهورترین و مُجَرَّب‌ترین حِرز تاریخ
از بین حرزهای نقل‌شده، حرز یَمانی (دعای سَیفی) منسوب به امام علی (ع)، حرز أبی‌دَجانَه انصاری، ‌رقْعةالجیب امام رضا (ع) و حرز جوادالائمه شهرت بیشتری دارند. مشهورتر از همه اما حرز امام جواد (ع) است. به گفته دهخدا این حرز در میان شیعیان و ایرانیان آنقدر متداول بوده که به صورت ضرب‌المثل درآمده مثلاً وقتی می‌خواستند بگویند دو نفر همیشه با‌هم‌اند می‌گفتند: فلانی، حرز جواد اوست.

این حرزها چقدر معتبرند؟
غیر از حرز ابی‌دجانه که حدیث‌شناسان آن را برساخته می‌دانند، بقیه حرزهای پیش‌گفته، سندیت دارند. حرز جوادی اما با همه شهرتی که دارد، سندش اطمینان‌آور نیست! با اینکه فقیه وارسته‌‌ای مانند سید بن طاووس آن را در مهج الدعوات آورده اما حضور برخی راویان ناشناس در سند این حرز، بر آن سایه تردید انداخته است. با این حال، تجربه‌زیستۀ عمل‌کنندگان و سیره عملی بزرگان می‌تواند جبران‌کننده ضعف سند باشد، چنان‌که این حرز جزو ختومات و دستورات مکرّر آیت الله قاضی و بهجت بوده است.

شرطی مهم در تاثیر حرز
حرز امام جواد (ع) حتما باید با نوشت‌افزار مسلمانی نوشته شود. یعنی اگر با خودکار، خودنویس و مدادهای گرافیتی نوشته بشود، بی‌اثر خواهد بود؛ چون فلز نوک خودکارهای موجود در بازار و همینطور مغز درون مدادها، اغلب ساخت کفّار است. متاسفانه کاغذهای سفید موجود در بازار هم وارداتی است. برخی گفته‌اند: «شرطش این است که روی پوست آهوی مخصوص (آهوی شش‌ماهه تِهامه) بنویسند.» (در محضر بهجت، ج۱، ص۲۶۱) ولی برخی دیگر، این شرط را لازم نمی‌دانند. معمولاً این شرایط به‌ندرت فراهم می‌شود لذا می‌توانید چوب کبریتی را در آب زغفران بزنید و بنویسید. حتی دیده شده حرز را به‌صورت فرضی و بدون مرکب به پیشانی بچه‌ها می‌نویسند.

عقیده وهابیت درباره حرز الجواد
وهابی‌ها کتاب‌های فراوانی با عنوان «الرُّقیهُ و التَّمائِم» دارند. و جالب اینجاست که تمام آنها را شرک می‌دانند! عجیب‌تر اینکه می‌گویند حرز یمانی و حرز جوادی، شرک نیست بلکه عین توحید است! حرز امام جواد (ع) دو نسخه دارد: نسخه بلند که عمل به آن آدابی خاص دارد با خط‌هایی رمزآلود که ناظر به اسامی خدا یا فرشتگان است و علامه مجلسی، شکل صحیح آن را در بحارالانوار آورده است. و یک نسخه کوتاه که چنین است: «یَا نُورُ یَا بُرْهَانُ یَا مُبِینُ یَا مُنِیرُ یَا رَبِّ اکْفِنِی الشُّرُورَ وَ آفَاتِ الدُّهُورِ وَ أَسْأَلُکَ النَّجَاهَ یَوْمَ یُنْفَخُ فِی الصُّور».