شکستگی استخوان مچ پا در همه سنین و در افراد مختلف از قبیل افراد عادی و ورزشکاران رخ می‌دهد. افرادی که در فعالیت‌های مختلف ورزشی از قبیل بسکتبال، والیبال، فوتبال و سایر انواع تمرینات ورزشی حضور دارند به علت فشاری که به مچ پای آنها وارد می‌شود در معرض خطر شکستگی مچ پا قرار دارند. شکستگی مچ پا می‌تواند به علت سر خوردن روی پیاده روی یخ زده، سقوط از ارتفاع یا تحت فشار قرار گرفتن مچ پا در تصادفات خودرویی یا تصادف با موتورسیکلت رخ دهد. آسیب دیدگی مچ پا به علت فشار بسیار زیاد و بیرون زدگی استخوان از پوست و قرار گرفتن آن در معرض هوا بسیار خطرناک است. باز بودن زخم باعث می‌‌شود که باکتری‌ها به درون استخوان شکسته نفوذ کنند و ریسک بروز عفونت را افزایش دهند. اگر فقط یکی از قوزک‌های پای شما شکسته باشد و سایر اجزای استخوان در کنار هم قرار داشته باشند معمولاً پزشک با بستن مچ پا و جلوگیری از حرکت آن به مدت ۶ تا ۸ هفته به درمان آن خواهد پرداخت. پزشک پس از آنکه گچ پای شما را باز کرد برای بهبود دامنه حرکات مفصل مچ پا، انجام جلسات فیزیوتراپی را توصیه می‌کند. در صورتی که میزان آسیب دیدگی مچ پای شما شدید باشد یا آنکه اجزای استخوان شکسته از هم جدا شده باشند پزشک انجام عمل جراحی و کاشت پلاتین را برای ترمیم مچ شکسته تجویز می‌‌کند. پزشک برای جلوگیری از بروز عفونت در پوست موضع مورد نظر استفاده از آنتی بیوتیک را به صورت وریدی تجویز خواهد کرد.

شکستگی مچ پا

شکستگی مچ پا به شکستگی یک یا چند استخوان در مچ گفته می‌شود. شکستگی مچ می‌تواند به صورت زیر رخ دهد:

• شکستگی نسبی که استخوان این ناحیه به طور نسبی ترک برداشته است.
• شکستگی کامل که مچ پا به طور کامل جدا شده و به دو قسمت تبدیل شده است.
• شکستگی که در یک یا هر دو طرف مچ پا ایجاد شده است.

علل شایع شکستگی مچ پا شامل چه مواردی است؟

شکستگی مچ پا صرف نظر از سن، معمولا به علت تصادفات خودرویی یا موتور سیکلت، سقوط از ارتفاع یا آسیب دیدگی در فعالیت ورزشی رخ می‌دهد اما این عارضه در میان بزرگسالان به ویژه افرادی که فعالیت بسیار زیادی دارند شیوع بیشتری دارد. برخی از علل شایع شکستگی مچ پا عبارتند از:

• چرخش، خم شدن، و پیچ خوردن مچ پا
• تحت فشار قرار گرفتن مچ به علت سقوط از ارتفاع یا زمین خوردن
• پیچ خوردن مچ پا و آسیب دیدگی رباط‌هایی که به حفظ ثبات مچ کمک می‌کنند.
• تحت فشار قرار گرفتن مچ پا در تصادفات خودرویی

علائم و نشانه‌های شکستگی مچ پا شامل چه مواردی است؟

علائم اولیه ناشی از شکستگی مچ پا به سرعت خود را به صورت درد شدید نشان می‌دهند و ممکن است سایر علائم مربوطه بعدا به وجود بیایند یا اصلا ایجاد نشوند. در بخش زیر به برخی از علائم و نشانه‌های شایع شکستگی مچ پا اشاره می‌کنیم:

• درد شدید و فوری در محل شکستگی
• درد انتشار دهند
• ه تورم در محل مچ پا یا ساق
• کبودی در محل شکستگی یا ساق
• بروز التهاب و حساسیت
• مشکل در راه رفتن یا قرار دادن پا روی زمین
• تاول زدن در محل شکستگی
• بیرون زدگی استخوان از پوست در برخی موارد حاد

تشخیص

همه افرادی که دچار آسیب دیدگی مچ پا شده‌اند به انجام عکسبرداری با اشعه ایکس نیاز ندارند. به لحاظ بالینی ممکن است تمایز گذاشتن بین شکستگی مچ و دررفتگی آن بدون عکسبرداری کار بسیار دشواری باشد و فقط زمانی امکان تشخیص آن وجود دارد که مچ پای بیمار ناپایدار باشد و شکستگی استخوان کاملاً مشاهده شود. در موارد زیر انجام عکسبرداری از مچ پا ضروری است:

• بیمارانی که فورا پس از آسیب دیدگی پا در هنگام معاینه توسط پزشک نمی‌توانند راه بروند و وزن‌شان را به پای خود منتقل کنند.
• بیمارانی که در لبه خلفی یا تحتانی استخوان جانبی دچار حساسیت و درد استخوان شده‌اند.
• افرادی که در لبه خلفی یا تحتانی استخوان میانی دچار حساسیت و درد استخوان شده‌اند.

تشخیص شکستگی استخوان مچ با عکس برداری

در عکسبرداری توسط اشعه ایکس از زوایای مختلف از مچ پای بیمار عکس گرفته می‌شود. متخصص رادیولوژی پای بیمار را حدود ۱۵ درجه به سمت داخل می‌چرخاند تا تصویری تهیه شده کاملاً دقیق باشد و نمای مناسبی را از وضعیت پای بیمار ارائه دهد. در صورتی که پزشک در عکس تهیه شده متوجه یک نوع آسیب دیدگی و شکستگی شود به دنبال یافتن شکستگی دوم نیز خواهد بود. در برخی موارد پزشک برای تشخیص شکستگی و ارزیابی آسیب دیدگی استخوان یا رباط انجام سی تی اسکن و اسکن ام ‌آر آی را درخواست می‌کند. گاهی اوقات در موارد زیر انجام اسکن ام آر آی یا سی تی اسکن ضروری خواهد بود:

• شناسایی شکستگی‌های کوچک استخوان مچ که مشاهده آنها در عکسبرداری ساده توسط اشعه ایکس دشوار است.
• ارزیابی آسیب دیدگی رباط یا قسمت‌های داخلی استخوان که تشخیص آن در عکسبرداری ساده توسط اشعه ایکس دشوار است.

درمان

در صورتی که علائم مربوط به شکستگی استخوان مچ را تجربه می‌کنید و درد بسیار زیادی در مچ پای شما احساس می‌شود باید فورا به پزشک مراجعه نمایید. گاهی اوقات درد شدید می‌‌تواند نشانه پیچ خوردگی آن باشد بنابراین تشخیص و تفکیک شکستگی و پیچ خوردگی مچ اهمیت بسیار زیادی دارد. قرار دادن پا و مچ بالاتر از سطح بدن و استفاده از کمپرس یخ از روش‌های درمانی اولیه برای کاهش درد، کاهش تورم، و جلوگیری از آسیب دیدگی بیشتر محسوب می‌‌شوند. روش‌های درمانی رایج برای شکستگی استخوان مچ به شرح زیر می‌باشند:

• استفاده از اسپلینت یا بریس
• گچ گرفتن یا آتل بستن پا
• انجام عمل جراحی

استفاده از بریس

پزشک بر اساس شدت آسیب دیدگی استفاده از وسایل مختلف برای بهبود مچ پای آسیب دیده را تجویز می‌کند. در ابتدا مچ پای شکسته درون اسپلینت قرار داده می‌شود تا از آن محافظت شود و از میزان تورم مچ کاسته شود. سپس پزشک با بیمار را درون گچ یا بریس متحرک قرار می‌دهد. حتی پس از آن که شکستگی مچ پا بهبود یافت ممکن است پزشک پیشنهاد دهد که بیمار به مدت چند ماه و در هنگام انجام دادن فعالیت‌های ورزشی از بریس استفاده کند.

گچ گرفتن مچ پا

برای گچ گرفتن پا، پزشک پا، مچ، و ساق پای بیمار را تا زیر زانو گچ می‌گیرد فقط انگشتان بیمار بیرون خواهد بود تا بتوانند حرکت کنند، معمولاً گچ مورد استفاده از لایه‌های فایبرگلاس و گچ ساخته شده است. معمولاً پزشک یک جوراب نازک و ارتجاعی را روی پوست قرار می‌دهد سپس پای بیمار را با باند می‌بندد. در مرحله بعد یک لایه خشک از فایبرگلاس را دور پا و ساق بیمار می‌بندد ولایه فایبرگلاس بعدی را خیس می‌کند و روی لایه اول قرار می‌دهد. پس از آنچه که پا ثابت شد باید آن را ثابت کرد به نحوی که فقط انگشتان پا تکان بخورند. بیمار باید در صورتی که دیگر نتوانست پای خود را احساس کند به پزشک اطلاع دهد.

فیزیوتراپی پس از شکستگی مچ پا

پس از آنکه پای بیمار ثابت شد پزشک او را به مرکز فیزیوتراپی انجام می‌دهد تا نحوه استفاده از وسایلی مانند واکر و عصا را یاد بگیرد. متخصص فیزیوتراپی باید نحوه راه رفتن و محدودیت‌های مربوط به تحمل وزن بدن روی پا را به بیمار یاد بدهد. بیمار باید تمرینات سبک مخصوص عضلات زانو و ران را انجام دهد تا در دوران بهبود شکستگی پا از ضعیف شدن عضلاتی که در فرایند راه رفتن نقش دارند جلوگیری شود. اگر پای بیمار درون گچ و آتل قرار دارد به احتمال زیاد نباید تمرینات مخصوص مچ پا را انجام دهد.

تمرینات تقویتی

اگر شما دچار شکستگی مچ شده‌اید پس از آنکه دامنه حرکات شما بهبود یافت، تورم مفصل کنترل شد، و از میزان درد کاسته شد می‌توانید به انجام تمرینات ورزشی تقویتی بپردازید. در بخش زیر به چند نمونه از این تمرینات اشاره می‌کنیم:

• راه رفتن روی پله:به آرامی پای خود را روی پله قرار دهید و سعی کنید بر منقبض کردن عضلات پا، مچ پا و ساق تمرکز کنید. سپس به آرامی پای خود را پایین بیاورید و سعی کنید حداقل روزی ۲۰ بار به انجام این تمرین بپردازید.
• جمع کردن حوله با انگشتان پا:روی یک صندلی بنشینید و کفش خود را در بیاورید. پاشنه پای خود را روی زمین قرار دهید و سعی کنید به کمک انگشتان خود یک حوله را جمع کنید و آن را به طرف خود بیاورید با تکرار در انجام این حرکت حوله را به سمت خود بکشید سپس سعی کنید این حرکت را به شیوه مخالف انجام دهید و حوله را از خود دور کنید.
• تمرینات ایزومتریک:به آرامی یک شیء ثابت را در چهار جهت حرکت مچ – بالا، پایین، به سمت داخل و خارج فشار دهید. حدود ۵ ثانیه این حرکت را انجام دهید و سعی کنید روزی ۱۰ بار به تکرار این تمرین بپردازید.
• بالا بردن انگشتان پا:به آرامی روی پاشنه خود بایستید و پای خود را از سمت سینه بلند کنید و حدود ۳ ثانیه در این حالت بمانید و به آرامی‌ پاشنه پای خود را به نقطه شروع برگردانید. سعی کنید این حرکت را ۲۰ بار در طول روز انجام دهید.
• راه رفتن روی پنجه و پاشنه:حدود ۳۰ ثانیه روی انگشتان خود را بروید سپس به مدت ۳۰ ثانیه روی پاشنه پای خود را بروید. سعی کنید در ابتدا حدود یک دقیقه روی پاشنه و پنجه پا راه بروید سپس زمان انجام این تمرین را به ۵ تا ۱۰ دقیقه برسانید و روزی چند بار به انجام این تمرین بپردازید.

تمرینات ورزشی مربوط به حس عمقی

پس از آنکه توانستید بدون احساس درد به طور کامل وزن خود را به مفصل آسیب ‌دیده مچ منتقل کنید می‌‌توانید برای بهبود حالت تعادل مفصل مچ پا به انجام تمرینات ورزشی مربوط به حس عمقی بپردازید. در بخش زیر به چند مورد از این تمرینات اشاره می‌کنیم:

• قرار گرفتن روی یک پا:سعی کنید به مدت ۱۰ تا ۳۰ ثانیه روی یک پای خود قرار بگیرید. بهتر از چشم‌های خود را به طور کامل ببندید تا بر دشواری این کار افزوده شود.
• حفظ تعادل روی یک صفحه چرخان:در حالی که سعی می‌کنید روی یک صفحه چرخان تعادل خود را حفظ کنید به آرامی با پای خود به آن ضربه بزنید.
• حرکت نیم اسکات روی صفحه چرخان:روی صفحه چرخان به آرامی‌۱۰ بار به انجام حرکت نیم اسکات بپردازید.
• بالا رفتن روی صفحه چرخان:صفحه چرخان را روی یک سطح صاف قرار دهید و یک بالش نرم یا پد نرم را حدود ۶ تا ۸ اینچ بالاتر از نقطه شروع قرار دهید و حدود ده بار روی آن بالا و پایین بروید.
• پایین آمدن از روی صفحه چرخان:صفحه چرخان را روی یک سطح صاف قرار دهید و یک بالش نرم یابد نرم را حدود ۶ تا ۸ اینچ پایین‌تر از نقطه شروع قرار دهید حدود ده بار روی آن بالا و پایین بروید.

انجام عمل جراحی

در صورتی که استخوان از پوست بیرون زده و مچ پا فاقد پایداری باشد پزشک دستور انجام عمل جراحی را خواهد داد. پزشک در حین جراحی قطعات شکسته استخوان را در حالت اصلی و نرمال قرار می‌دهد تا به طور کامل جوش بخورند. پزشکی از پیچ و مهره مخصوص برای متصل کردن سطح خارجی استخوان استفاده می‌کند. در برخی موارد، پیچ و مهره درون استخوان قرار داده می‌‌شوند تا اجزای استخوان به طور کامل پیوند بخورند.

مراقبت‌های پس از عمل جراحی

پزشک از بیمار می‌خواهد که ۷ تا ۱۰ روز پس از جراحی و سپس یک ماه بعد، از مچ پای خود عکس بگیرد تا میزان بهبود مچ پا را ارزیابی کند. پزشک با بیمار در خصوص زمان مناسب برای شروع فعالیت‌های ورزشی و عادی روزانه صحبت می‌کند. اکثر بیماران حداقل پس از ۶ تا ۱۰ هفته به طور کامل بهبود خواهد یافت.

کپی فقط با ذکر منبع و لینک بلامانع است.