چطور |
2 سال پیش

پروپرانول از نحوه مصرف تا عوارض جانبی همراه با پاسخ به سوالات رایج چطور

پروپرانول یا پروپرانولول (Propranolol) با نام تجاری ایندرال و همانژیول نوعی مسدودکننده بتا و داروی تجویزی است که روی تکانه‌های عصبی نواحی خاصی از بدن مثل قلب و جریان خون سرخرگ‌ها و سیاهرگ‌ها اثر می‌گذارد. در نتیجه، قلب با آهستگی و ثبات بیشتری می‌تپد و مقدار مناسبی از خون و اکسیژن به نواحی مختلف بدن پمپ می‌شود. در این مقاله، بیشتر با کاربرد پروپرانول، نحوه مصرف و عوارض جانبی این داروی مهم آشنا می‌شوید. تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

پروپرانول برای چیست؟

پروپرانول در موارد زیر تجویز می‌شود:

  • اختلال پانیک؛
  • درمان تومورها؛
  • فشار خون بالا؛
  • لرزش اساسی؛
  • همانژیوم نوزادی؛
  • آنژین (درد سینه)؛
  • رفتارهای پرخاشگرانه؛
  • درمان و پیشگیری ازحمله قلبی؛
  • کاهش شدت و تناوبسردردهای میگرنی؛
  • فئوکروموسیتوم، نوعی تومور غده فوق کلیه؛
  • بی‌قراری ناشی از داروهای ضدروان‌پریشی؛
  • آریتمی سوپرونتریکولار‌ (نوعی ریتم غیرطبیعی در حفره‌های فوقانی قلب).

ممکن است پروپرانول برای موارد دیگری هم استفاده شود. همچنین، پروپرانول به‌صورت قرص، کپسول، محلول خوراکی (همانژیول) و محلول تزریقی نیز موجود است. همانژیول (شربت خوراکی پروپرانولول) برای درمان نوعی بیماری ژنتیکی به‌نام همانژیوم نوزادی در نوزادانی با حداقل ۴ هفته سن تجویز می‌شود. همانژیوم طی اتصال عروق با روشی غیرمعمول ایجاد می‌شود و می‌تواند به‌صورت زخم یا نشانه‌های قرمز روی پوست رشد کند. همچنین ممکن است در اندام‌هایی مثل کبد، مغز یاسیستم گوارشیعوارض جدی به‌ همراه داشته باشد.

نباید از محلول همانژیول برای کودکان زیر ۲٫۵ کیلوگرم استفاده کرد.

نکات مهم قبل از مصرف پروپرانول

در موارد زیر نباید از پروپرانول استفاده کنید:

  • آسم؛
  • حساسیت به دارو؛
  • ضربان قلببسیار ضعیف که ممکن است موجب غش شود؛
  • مشکلات قلبی جدی (مثل سندرم سینوس بیمار یا انسداد ای.وی (AV)).

در موارد زیر قبل از مصرف قرص پروپرانول با پزشک مشورت کنید:

  • افسردگی؛
  • اختلال عضلانی؛
  • اختلالات تیروئید؛
  • بیماری کبدی یا کلیوی؛
  • قند خون پایین یادیابت؛
  • نارسایی قلبی مادرزادی؛
  • ضربان قلب یافشار خون پایین؛
  • فئوکروموسیتوم (تومور غده فوق کلیه)؛
  • برونشیت، آمفیزم و سایر اختلالات تنفسی؛
  • مشکلات مربوط به گردش خون (مثل سندرم رینود).

مشخص نیست پروپرانول در بارداری و روی جنین اثر منفی دارد یا خیر. اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، با پزشک مشورت کنید. پروپرانول ازشیر مادرعبور می‌کند و ممکن است روی نوزاد شیرخوار اثر منفی داشته باشد. اگر به نوزاد خود شیر مادر می‌دهید، حتما به پزشک اطلاع دهید.

نحوه مصرف پروپرانول

برای مصرف پروپرانول از دستورالعمل روی دارو و نسخه پزشک پیروی کنید. ممکن است پزشک برای کسب نتیجه بهتر دوز دارو را تغییر دهد. از مصرف مقدار بیشتر یا کمتر یا مدت طولانی‌تر دارو خودداری کنید.

  • محلول را با پیمانه‌های مخصوص اندازه بگیرید؛
  • مقدار مصرف پروپرانول در افراد مختلف متفاوت است؛
  • لازم است در دوره مصرف داروفشار خونشما بررسی شود؛
  • چند روز تا چند هفته زمان می‌برد تا دارو اثر مناسب خود را داشته باشد؛
  • معمولا کپسول پروپرانول دوره اثر طولانی‌تری دارد و روزانه یک عدد مصرف می‌شود؛
  • پروپرانول معمولا به‌تنهایی یا در کنار سایر داروها برای درمان فشار خون بالا تجویز می‌شود؛
  • اگر جراحی در پیش دارید، به جراح اطلاع دهید تا برای مدتی مصرف پراپانول را متوقف کنید؛
  • می‌توانید پروپرانولول را همراه یا بدون غذا مصرف کنید، اما هر بار در همان زمان به همان شیوه از دارو استفاده کنید؛
  • از خردکردن، جویدن، شکستن و بازکردن کپسول‌های رهایش طولانی‌مدت خودداری کنید و آن را به‌طور کامل قورت دهید؛
  • ممکن است این دارو در آزمایش‌های پزشکی خاص نتایج غیرمعمولی ایجاد کند. پزشک را در جریان مصرف دارو قرار دهید؛
  • پروپرانول فقط بخشی از برنامه درمان فشار خون بالاست و در کنار آن لازم است موارد دیگری مثلرژیم غذایی،ورزشو کنترل وزن را انجام دهید؛
  • دوزهای دارو را فراموش نکنید و نیز مصرف پروپرانول را به‌طور ناگهانی متوقف نکنید. قطع ناگهانی دارو ممکن است شرایط شما را بدتر کند. درمورد کاهش دوز دارو از دستور پزشک پیروی کنید؛
  • اگر از پروپرانول برای فشار خون بالا استفاده می‌کنید، در زمان بهبودی هم به مصرف دارو ادامه دهید. فشار خون بالا اغلب هیچ علامتی ندارد. شاید لازم باشد برای همیشه ازداروی فشار خوناستفاده کنید؛
  • همانژیول باید در حین شیردهی یا بلافاصله بعد از آن به نوزاد داده شود. دوزها حداقل باید ۹ ساعت باهم فاصله داشته باشند. مطمئن شوید کودک در طول مصرف دارو به‌طور منظم تغذیه می‌شود. هر تغییری در وزن کودک یاحالت تهوعاو را به پزشک اطلاع دهید. دوز مصرفی همانژیول برای کودکان بر اساس وزن است و با هر تغییری در وزن کودک دوز دارو تغییر می‌کند.

فراموش‌کردن دوز مصرفی پروپرانول

  • برای پروپرانول با اثر کوتاه‌مدت:به‌محض یادآوری، دوز فراموش‌شده را مصرف کنید. اگر کمتر از ۴ ساعت به دوز مصرفی بعدی باقی مانده است، از دوز فراموش‌شده صرف‌نظر کنید؛
  • برای پروپرانول رهایش طولانی‌مدت:به‌محض به‌خاطرآوردن، دوز فراموش‌شده را مصرف کنید. اگر کمتر از ۸ ساعت به دوز مصرفی بعدی باقی مانده بود، از مصرف دوز فراموش‌شده صرف‌نظر کنید؛
  • ازمصرف دوز اضافیدارو برای جبران دوز فراموش‌شده خودداری کنید.

سوءمصرف پروپرانول

در صورت سوء‌مصرف دارو با اورژانس (۱۱۵) تماس بگیرید. از عوارض زیاد خوردن پروپرانول می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • ضربان قلب آهسته یا نامنظم؛
  • سرگیجه؛
  • ضعف؛
  • غش.

عوارض جانبی پروپرانول

عوارض جانبی پروپرانول

اگر هر نوع علائم واکنش حساسیتی به پروپرانول از جملهکهیر؛ مشکل تنفس؛ورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو را داشتید، بلافاصله به اورژانس مراجعه کنید. بعضی علائم دارو خفیف است و بعد از گذشت چند هفته، که بدن به دارو عادت کرد، از بین می‌روند. هر نوع علائم شدید یا هر علامتی که با گذشت زمان از بین نرفت، باید به پزشک گزارش داده شود. ممکن است فرد مقدار زیادی دارو مصرف کرده باشد یا بدن او به‌خوبی به دارو پاسخ نداده باشد.

در موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:

  • تپش قلبآرام یا نامنظم؛
  • افسردگی، گیجی، توهم؛
  • مشکلات خواب یاکابوس شبانه؛
  • احساس سردی در دست‌ها و پاها؛
  • خس‌خس سینهیا مشکل در تنفس؛
  • احساس سبکی سر یا احساس غش‌کردن؛
  • نفس‌تنگی (حتی با کمی تقلا)، ورم، افزایش وزن سریع؛
  • ضعف ناگهانی، مشکلات بینایی یا ازدست‌دادن تعادل (به‌خصوص در کودک مبتلا به همانژیوم در صورت و سر)؛
  • کاهش قند خونشاملسردرد، گرسنگی، ضعف، تعریق، گیجی، کج خلقی، سرگیجه، ضربان قلب سریع یا احساس عصبانیت؛
  • مشکلات کبدی شامل حالت تهوع، درد بالای معده، خارش، احساس خستگی،کاهش اشتها، تیره‌شدن ادرار، مدفوع خاکستری‌رنگ، یرقان؛
  • واکنش پوستی شدید شاملتب،گلودرد، ورم صورت یا زبان،سوزش چشم‌ها، درد پوستی همراه با جوش‌های قرمز یا بنفشی که به‌خصوص در صورت و بالای بدن منتشر می‌شود و موجب تاول یا پوسته‌پوسته‌شدن می‌شود؛
  • کاهش قند خون در کودک شامل پوست رنگ‌پریده، پوست آبی یا کبود، تعریق، سروصدا، گریه‌کردن، نخوردن غذا، احساس سرما،خواب‌آلودگی، تنفس ضعیف یا سطحی (احتمال قطع تنفس برای مدت کوتاه)، تشنج، کاهش آگاهی.

عوارض جانبی رایج پروپرانول

عوارض جانبی رایج پروپرانول شامل موارد زیر است:

  • حالت تهوع، استفراغ، اسهال،یبوست، گرفتگی معده؛
  • کاهش میل جنسی، ناتوانی یا سختی در ارگاسم؛
  • مشکلات خواب (بی‌خوابی)؛
  • احساس خستگی؛
  • علائم برونشیت؛
  • خشکی چشم؛
  • خواب‌آلودگی؛
  • ریزش مو.

این موارد شایع‌ترین عوارض جانبی دارو هستند و تمام عوارض نیستند.

تداخل دارویی پروپرانول

جابه‌جایی از سایر داروهای کاهش فشار خون مثل کلونیدین به پروپرانول باید به‌آهستگی انجام شود و طی چند روز با کاهش دوز داروی قبل دوز داروی پروپرانول افزایش یابد. پروپرانول نوعی مسدودکننده بتا است و نباید با سایر داروهای این خانواده مصرف شود. ترکیب این داروها باهم ممکن است ضربان قلب را به کمترین حد برساند. همچنین، نباید پروپرانول را با مسدودکننده‌های آ. سی. ای (ACE)، مسدودکننده کانال کلسیمی و مسدودکننده‌های آلفایی که عملکرد مشابه دارند استفاده کرد.

در مورد تمام داروهای مصرفی و داروهایی که مصرف آن را همراه با پروپرانول شروع یا متوقف کردید با پزشک صحبت کنید. از داروهای مهم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • داروهای استروئیدی (مثل پریدنیزون)؛
  • رقیق‌کننده خون (مثل وارفارین، کامودین و جانتوون)؛
  • داروی ضدافسردگی(مثل آمی‌تریپتیلین، کلومیپرامین، ایمی‌پرامین)؛
  • داروی قلب یا فشار خون (مثل آمیودارون، دیلتیازم، پروپافنون، کوئینیدین، وراپامیل)؛
  • داروی درمان فشار خون بالا یا اختلال پروستات (مثل دگزازوسین، پرازوسین، ترازوسین)؛
  • داروهای غیراستروئیدی ضدالتهابی (مثلآسپرین،ایبوپروفن، ناپروکسن،سلکوکسیب،دیکلوفناک، ایندومتاسین، ملوکسیکام).

این موارد فهرست کاملی از داروها نیستند. سایر داروهای تجویزی، بدون نسخه، ویتامین‌ها و محصولات گیاهی ممکن است با پروپرانول تداخل داشته باشند.

جایگزین‌های پروپرانول

به‌دلیل عوارض جانبی و خطرات مربوط به پروپرانول، بسیاری از افراد از داروهای جایگزین استفاده می‌کنند تا از شر علائم خلاص شوند.

  • متوپرولول به‌عنوان مسدودکننده بتای انتخابی با عوارض تنفسی کمتر، می‌تواند در افراد دارای مشکلات قلبی ـ عروقی که نگران سلامت سیستم تنفسی‌شان هستند استفاده شود.
  • از آنجا که پروپرانول برای جلوگیری از لرزش و میگرن کاربرد دارد. ارائه جایگزین‌هایی که برای هر بار استفاده مناسب باشد سخت است. بهتر است بیماران با پزشک مشورت کنند تا جایگزین مناسب به آنها معرفی شود.

نکات مهم

  • داروهایتان را با دیگران سهیم نشوید؛
  • داروها را از دسترس کودکان دور نگه دارید؛
  • از مصرف الکل خودداری کنید. الکل ممکن است میزان پروپرانول خون شما را افزایش دهد؛
  • دارو را در دمای اتاق دور از رطوبت و گرما نگهداری کنید. از انجماد داروی محلول خودداری کنید. بعد از گذشت ۲ ماه از بازکردن همانژیول آن را دور بریزید؛
  • به‌سرعت از حالت نشسته یا درازکش یا زمانی که احساس سرگیجه دارید بلند نشوید. برای جلوگیری از افتادن به‌آرامی بلند شوید و خودتان را نگه دارید.

اسامی تجاری پروپرانول در ایران

در ادامه بعضی از اسامی تجاری پروپرانول در ایران آورده شده است:

  • آمپول پرانول ۱ میلی‌گرم ساخت داروسازی تولید دارو؛
  • قرص پروپراتود ۴۰ میلی‌گرم ساخت داروسازی تهران دارو؛
  • قرص پروپرانولول-عبیدی ۲۰ میلی‌گرم ساخت داروسازی عبیدی؛
  • قرص پرانول ۱۰، ۲۰، ۴۰ و ۸۰ میلی‌گرم ساخت داروسازی تولید دارو.

پاسخ به سؤالات رایج درمورد پروپرانول

– آیا پروپرانول به درمان اختلالات روانی کمک می‌کند؟

احساسات منفی نقش مهمی دراختلالات روانیمانند اختلالاسترس بعد از سانحهدارند. در پژوهشی جدید، مشخص شد پروپرانولول می‌تواند داروی مناسبی برای کمک به افراد دارای اختلالات روانی و اضطرابی باشد. اگر این دارو قبل از یادآوری یک اتفاق مصرف شود، می‌تواند مانع تقویت خاطرات احساسی شود و به‌نوعی حافظه احساسی را تضعیف می‌کند؛ بنابراین، وابستگی احساسی فرد به احساسات منفی ممکن است چندان قوی نباشد و به فرد کمک می‌کند از احساسات منفی یا رخداد وحشتناک عبور کند. پژوهشی دیگر نشان داد این گروه از افراد با مصرف پروپرانولول توانایی بهتری برای فکرکردن دارند.

– آیا می‌توان پروپرانولول را به‌صورت آزاد و بدون نسخه پزشک تهیه کرد؟

خیر. پروپرانولول نوعی داروی تجویزی است و باید با نسخه پزشک تهیه شود.

– چقدر طول می‌کشد پروپرانول اثر کند؟

حدود ۳۰ تا ۶۰ دقیقه زمان می‌برد تا دارو اثر بگذارد. بیشتر افراد ۱ ساعت قبل از هر رخداد استرس‌زایی از پروپرانول استفاده می‌کنند.

– در موقعیت استرس باید چه مقدار پروپرانول مصرف کرد؟

پروپرانول به‌صورت قرص‌های ۱۰، ۴۰، ۸۰ و ۱۶۰ میلی‌گرمی موجود است. دوز استاندارد برای موقعیت‌هایاضطراب۱۰ تا ۸۰ میلی‌گرم است. البته مانند هر داروی دیگری دوز دارو را پزشک بر اساس علائم، وزن بدن و پاسخ به دارو تعیین می‌کند.

– آیا می‌توان از پروپرانول فقط در موارد موردنیاز استفاده کرد؟

بله. بسیاری از افراد قبل از رخدادی مهم،سخنرانیعمومی، جلسه و سایر موقعیت‌های استراس‌زا از پروپرانولول استفاده می‌کنند. منتها اگر برای بیماری خاصی از این دارو استفاده می‌کنید، حتما از دستور پزشک پیروی کنید.

– آیا پروپرانول اعتیادآور است؟

پروپرانول جزءداروهای اعتیادآورنیست، اما ممکن است به احساس آرامش ناشی از آن عادت کنید؛ به‌خصوص اگر زیاد در موقعیت استرس قرار می‌گیرید.

شما بگویید

شما چه اندازه با قرص پرانول آشنایی دارید و برای چه مواردی از این دارو استفاده می‌کنید؟ در صورت تمایل، می‌توانید تجربه و نظرتان را در قسمت ارسال دیدگاه با ما در میان بگذارید. همچنین، می‌توانید این مطلب را از طریق شبکه‌های اجتماعی برای دوستانتان ارسال کنید تا بیشتر با پروپرانول آشنا شوند.



#‌روانشناسی منبع: چطور

بیشتر...


تبلیغات

تبلیغات

مطالب مرتبط

کتاب خودیاری برای درمان پانیک کتابی است به زبان ساده درباره حملات پانیک. در این کتاب در ابتدا خواننده با ساختار پانیک و دلایل ایجاد آن آشنا می شود

5 ماه پیش

خانواده اولین و مهم‌ترین بافت اجتماعی را برای رشد فرد فراهم می‌سازد. روش‌هایی كه والدین در تربیت فرزندان خود به كار می‌گیرند، نقشی اساسی در تأمین سلامت روانی فرزندان آنها خواهد داشت به‌طوریکه اکثر مشکلات رفتاری کودکان منعکس کننده‌ی رفتارهای است.

5 ماه پیش

ترس از مجازات، آبرو و یا مورد بازخواست قرار گرفتن باعث می شود تا کودک و نوجوان از گفتن حقایق سر باز زند و گرایش به دروغگویی در آن ها شدت می یابد.

5 ماه پیش

آگورافوبیا یک وضعیت روانشناختی است که باعث ترس بیش از حد از موقعیت های خاص می شود. برخی از افراد حتی ممکن است از ترک خانه خود اجتناب کنند. آگورافوبیا با درمان قابل کنترل است که شامل دارو درمانی، درمان شناختی رفتاری و تغییر سبک زندگی است. هر چه زودتر تشخیص و درمان را دریافت […]

4 ماه پیش

اضطراب جدایی چیست؟ طبیعی است که فرزند خردسال شما هنگام جدایی از شما احساس اضطراب کند. در اوایل کودکی، گریه کردن، عصبانیت، یا چسبیدن (همه نشانه‌های اضطراب جدایی) واکنش‌های سالم به جدایی و مرحله طبیعی رشد هستند. ممکن است از تولد کودک شروع شود و ممکن است تا سن چهار سالگی دوباره تکرار شود. در […]

5 ماه پیش

این یک باور کلیشه ای است که بزرگترین مشکلات در ازدواج حول محور پول و رابطه جنسی می چرخد. اما این ها تنها مشکلاتی نیستند که می توانند یک رابطه طولانی مدت را ایجاد یا از بین ببرند. مجموعه ای از…

5 ماه پیش

فرزندپروری مبتنی بر ترس می تواند بر رشد، سلامت روان و رابطه شما با فرزند شما تأثیر بگذارد.

5 ماه پیش

اختلال دوقطبی یک اختلال خلقی مزمن است که باعث تغییرات شدید در خلق و خو، سطح انرژی و رفتار می شود. دوره‌های شیدایی و هیپومانیک نشانه اصلی این بیماری هستند و اکثر افراد مبتلا به اختلال دوقطبی دوره‌های افسردگی نیز دارند. این بیماری با داروها، رواندرمانی، تغییر شیوه زندگی و سایر درمان ها قابل کنترل […]

5 ماه پیش

کتاب خودیاری برای درمان وسواس فکری عملی به زبان ساده توسط دکتر کامیار سنایی مرداد ماه سال ۱۳۹۹ نگاشته‌شد. بهنرین کتاب برای کمک به درمان وسواس فکری عملی...

5 ماه پیش

بیشتر...