نرمی کشکک زانو (کندرومالاسی پتلا) عبارت است از نرم شدن غضروف واقع در زیر کشکک زانو (پتلا). این عارضه یکی از علل درد در جلوی زانو (درد قدامی زانو) می‌باشد. نرمی کشکک زانو یکی از شایع‌ترین علت‌های درد مزمن زانو است. نرمی کشکک زانو هنگامی رخ می‌دهد که غضروف زیر آن به خاطر قرارگیری نامناسب کشکک زانو در زمان لغزیدگی روی قسمت پایینی استخوان ران (فمور) تحلیل و فرسوده شود. این فرایند را در برخی موارد، سندروم پتلا فمورال (کشکک- فمور) می‌نامند.

واقعیت‌هایی درباره‌ی نرمی کشکک زانو

• نرمی غضروف زانو یا کندرومالسی کشکک زانو، شایع‌ترین علت درد مزمن زانو می‌باشد.
• در مواردی، نرمی کشکک زانو را سندروم پتلا فمورال (کشکک-فمور) نیز نامیده‌اند.
• درد ناشی از نرمی کشکک زانو یا فعالیت یا نشستن طولانی‌مدت با زانوهای خم شده تشدید می‌شود.
• راه رفتن غیر نرمال باعث می‌شود تا کشکک زانو روی قسمت انتهایی استخوان ران (فمور) بلغزد و در نتیجه منجر به التهاب و دردی مزمن در زانو گردد.
• درمان این عارضه شامل بهبود وضعیت قرارگیری کشکک در هنگام انقباض عضله‌ی ران می‌باشد.

علل بروز نرمی کشکک زانو

کشکک زانو (پتلا) به‌طور عادی در یک خط مستقیم روی قسمت انتهایی استخوان فمور، توسط عضلات چهار سر ران کشیده می‌شود. در بیماران مبتلا به نرمی کشکک زانو، کشکک مکرراً و به طور غیرعادی به‌طرف کناره‌ (خارجی) فمور جهت‌گیری می‌شود. این مسیر حرکت نسبتاً نامیزان باعث می‌شود تا قسمت زیر کشکک در امتداد استخوان فمور ساییده شود و منجر به التهاب و درد شود. برخی افراد بیشتر مستعد ابتلا به نرمی کشکک زانو هستند: زنان، افرادی که پای ضربدری دارند یا دوندگانی که صافی کف پا دارند یا کسانی که دارای سطح زیر کشکک غیرعادی دارند.

علائم و نشانه‌ها

به‌طورکلی علائم و نشانه‌ نرمی غضروف زانو شامل دردی مبهم در جلوی زانو می‌باشد که با فعالیت کردن (دویدن، پریدن، کوه‌نوردی یا بالا رفتن از پله‌ها) یا با نشستن طولانی‌مدت با زانوهای خم‌شده تشدید می‌شود و یا دردی که در هنگام بلند شدن از روی صندلی یا پشت میز مطالعه بیشتر می‌شود. برخی بیماران ممکن است همچنین یک احساس مبهم گرفتگی یا سنگینی در ناحیه‌ی زانو داشته باشند. در برخی موارد، اگر علائم مزمن این عارضه نادیده گرفته شوند، قدرت و کشش عضله‌ی چهار سر ممکن است کاهش یابد و در نتیجه باعث سستی و خالی کردن زانو شود. علاوه بر کاهش چشمگیری در حجم و توده‌ی عضله‌ی چهار سر، ممکن است کمی ورم در ناحیه‌ی زانو به وجود بیاید.

نرمی کشکک زانو چگونه تشخیص داده می‌شود؟

فردی که دچار درد جلویزانومی‌باشد، مشکوک به ابتلا به نرمی کشکک زانو است، خصوصاً خانم‌های نوجوان یا جوانان. با یک فشار دست به روی کشکک زانو درحالی‌که عضلات چهار سر سفت و گرفته‌شده‌اند، فرد دچار درد می‌شود. این نشانه را به‌عنوان نشانه‌ انقباض مثبت نیز اشاره می‌کنند. به‌طورکلی، این عارضه خود منجر به ورم زانو (آب انداختن زانو) نمی‌شود. برای تائید وجود التهاب در قسمت جلوی کشکک زانو، ممکن است عکس‌برداری رادیولوژی یا ام آر آی انجام شود.

چه کسانی بیشتر در خطر ابتلا به نرمی کشکک زانو هستند؟

عوامل متعددی وجود دارند که می‌توانند خطر نرمی کشکک زانو را در شما افزایش دهند، این عوامل عبارت‌اند از:

سن

نوجوانان و جوانان بیشتر در خطر ابتلا به این عارضه هستند. در دوران بلوغ، عضلات و استخوان‌ها به سرعت رشد می‌کنند و این امر می‌تواند باعث عدم تعادل عضلانی موقتی شود.

جنسیت

زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به نرمی غضروف زانو (زانوی دوندگان) قرار دارند زیرا آن‌ها به‌طورمعمول دارای توده عضلانی کمتری نسبت به مردان هستند. این امر می‌تواند موجب وضعیت غیرطبیعی زانو و همچنین فشار جانبی بیشتر بر کشکک زانو می‌شود. درد کشکک زانو در زنان خیلی بیشتر از مردان بروز می‌کند و در کسانی که کجی پا (به سمت داخل) دارند. لگن زنان پهن‌تر از لگن مردان است و استخوان ران در آن‌ها با زانوهایشان زاویه می‌سازد. این زاویه، خطی را بین محل‌های اتصال بالا و پایین این عضلات ایجاد می‌کند که تا لبه‌ی بیرونی شیار فمورال گذر میکند. کشکک زانو در بین تاندون‌های این عضلات واقع‌شده است و وقتی این عضلات منقبض می‌شوند، این تمایل طبیعی برای کشکک وجود دارد که در بین خط شیار خود حرکت کند. در افرادی که پای کج (تمایل رو به داخل) دارند، نه تنها کف پاهایشان دچار مشکل است بلکه همچنین استخوان ساق پایشان رو به داخل پیچیده می‌شود _مانند زانوی ضربدری) که اتصال عضلات را با خود درگیر می‌سازد –یعنی خط عضله زاویه‌ی بیشتر ایجاد می‌کند. این همان تأثیری را که در بالا برای زنان گفتیم خواهد داشت. به این معنا که مردان نیز ممکن است دچار این عوارض شوند، البته در زنانی که پای کج دارند این عارضه تأثیر بدتری خواهد داشت.

صافی کف پا

داشتن کف پای صاف ممکن است فشار بیشتری بر مفاصل زانو وارد شود تا افرادی که کف پای آن‌ها دارای قوس بیشتری است.

آسیب قبلی

آسیب قبلی در زانو، مانند دررفتگی، می‌تواند خطر ابتلا به نرمی کشکک زانو را افزایش دهد.

سطح فعالیت بالا

اگر فعالیت بسیار زیادی دارید و در تمرینات مکرری شرکت دارید که باعث اعمال فشار بر مفاصل زانو می‌شود، ممکن است خطر ابتلا به مشکلات زانو و نرمی کشکک زانو در شما بالاتر رود.

آرتروز

نرمی کشکک زانو (زانوی دوندگان) همچنین می‌تواند نشانه‌ای از آرتروز باشد، یک بیماری که باعث التهاب مفاصل و بافت زانو می‌شود. این التهاب می‌تواند مانع از عملکرد صحیح زانو شود.

درمان‌های نرمی کشکک زانو

معمولاً برای درمان این مشکل ، روش‌های غیر جراحی بکار گرفته می‌شود. اولین گام برای درمان، کنترل درد و التهاب است. اهداف کلی برنامه‌ی توان‌بخشی شامل بهبود عملکرد ماهیچه و انعطاف‌پذیری و همچنین تسکین درد و یا کنترل التهاب می‌شود. پزشک متخصص، استراحت و استفاده از داروهای ضدالتهابی مانند آسپرین یا ایبوپروفن را برای شما تجویز خواهد کرد. خصوصاً زمانی که این مشکل از استفاده بیش‌ازحد زانو ناشی شده باشد. اگر به هر دلیلی قادر به مصرف داروهای ضدالتهاب نیستید، می‌تواند از داروی استامینوفن برای کاهش درد استفاده کنید. تغییر و اصلاحاتی در نوع فعالیت، انعطاف‌پذیری و تقویت عضله ازجمله موارد کلیدی در برنامه‌ی توان‌بخشی می‌باشند.

بریس

استفاده از بریس (زانوبند) یا نوار چسب طبی روی کشکک زانو می‌تواند به شما کمک کند تا در هنگام ورزش و فعالیت درد کمتری داشته باشید. اکثر بریس‌های مخصوص مشکلات کشکک زانو از بافت نرمی مانند پارچه یا نئوپرن (لاستیک مصنوعی مقاوم در برابر گرما و روغن و نور) ساخته می‌شوند. این زانوبندها را می‌توانید مانند جوراب بپوشید و تا زانو بالا بکشید. یک شکاف کوچک در ناحیه‌ی اطراف کشکک زانو بروی این زانوبند قرار دارد که کشکک را هم راستا با شیار فمور نگه می‌دارد. روشی دیگر که می‌توان بجای زانوبند استفاده کرد، قرار دادن نوارچسب طبی روی کشکک است. متخصص و پزشک مربوطه این نوار را روی زانویتان قرار داده و تنظیم می‌کند تا به ثابت و قرارگیری آن در وضعیت مناسب کمک کند. این کار به کشیدگی عضلات چهار سر کمک می‌کند تا درنتیجه‌ی آن کشکک بتواند در امتداد شیار فمور باقی بماند. با استفاده از این نوع درمان‌ها، بیمار درد کمتری احساس می‌کند و عملکرد بهتری خواهد داشت.

فیزیوتراپی

بعد از کاهش درد و کنترل التهاب، پزشک متخصص برای بهبود انعطاف‌پذیری، استقامت و تعادل عضلانی در زانو، چند جلسه با شما کار می‌کند. تمرینات تقویت‌کننده عضلات چهار سر برای رفع نقایص زانو در هنگام کشش و صاف کردن آن شامل تمرینات یک مفصل بدون وزنه (مانند کشش زانو) و تمرینات چند مفصل با وزنه (مانند پرس پای نشسته) می‌شوند. تمرینات بدون وزنه، تحت عنوان تمرینات زنجیره‌ای حرکتی باز و تمرینات با وزنه تحت عنوان تمرینات زنجیره‌ای حرکتی بسته شناخته می‌شوند. تمرینات زنجیره‌ای حرکتی بسته، فشار کمتری را روی مفصل بین کشکک و فمور وارد می‌کنند و می‌توان از آن‌ها ابتدا برای بهبودی عملکرد پیش از انجام تمرینات زنجیره‌ای حرکتی باز استفاده کرد. مطالعات نشان می‌دهند تمرینات زنجیره‌ای حرکتی بسته می‌تواند تأثیر بهتری روی فعالیت الکتریکی عضلات پهن داخلی مایل (VMO) داشته باشند. همچنین تمرینات زنجیره‌ای حرکتی بسته در حینی که نقایص عضله‌ی زانو را برطرف می‌کنند، روی ضعف عضلات باسن کار می‌کنند. متخصص کاردرمانی، برنامه‌ی توان‌بخشی را برای شما طراحی می‌کند تا روش‌های مؤثری را برای کاهش درد و درمان این عارضه را ارائه دهند. یک برنامه‌ی توان‌بخشی کلی شامل یک برنامه‌ی ورزش خانگی از جمله حرکات کششی، تمرینات چالاکی، تمرینات تعادلی تمرینات استقامتی می‌شود که می‌توان به بازگرداندن شما به قبل و هنگامی‌که در تمرینات دردی احساس نمی‌کردید، کمک کنند.

اوزون درمانی

اوزون درمانیبرای درمان کندرومالاسی در بیش از نود درصد مواقع مؤثر واقع می‌شود چون اکسیژن‌رسانی به بافت را تقویت کرده و باعث تسریع بهبودی و رفع درد و التهاب می‌شود. تزریق اوزون هر یک الی دو هفته انجام می‌شد و بیماران معمولاً بعد از دو جلسه شاهد ازبین رفتن درد و علائم بیماری می‌شوند.

تزریق PRP

پی ار پیپلاسمای غنی شده از پلاکت است که یکی از روش‌های درمانی مؤثر در درمان نرمی کشکک زانو می‌باشد. در این روش با استفاده از خون بیمار، پلاکت‌های تغلیظ شده به دست می‌آیند. به دلیل اینکه پلاسمای غنی از پلاکت، حاوی فاکتورهای رشد است، باعث تسریع در روند بهبودی می‌شوند. هدف از تزریق پی آر پی درمان آسیب‌دیدگی توسط بدن می‌باشد، این روش نه‌تنها منجر به رفع علائم بیماری ازجمله درمان درد زانو می‌شود، بلکه باعث بهبودی بیمار در طولانی‌مدت می‌شود. تأثیر این روش تا حدی است که گاهی لزوم استفاده از دارو و جراحی را برای بیمار از بین می‌رود. این روش برای درمان درد زانو ناشی از آسیب‌دیدگی‌های تاندون، رباط، غضروف و استخوان‌های زانو و همچنین در موارد ابتلا به آرتروز مورداستفاده قرار می‌گیرد.

رادیوفرکوئنسی

سیگنال درد توسط سیستم عصبی و از طریق عصب‌های ژنیکولار زانو از زانو به مغز ارسال می‌شود. در این روش با استفاده از امواج رادیویی از انتقال پیام درد از زانو به مغز جلوگیری می‌شود. قبل از انجام درمان داروهای خواب‌آور به شما داده می‌شود. سوزن‌های مخصوصی در محل و در امتداد مسیر عصب در بالا و پایین زانو قرار داده می‌شود. این سوزن‌ها برای گرم کردن عصب به‌کاربرده می‌شوند و از عبور سیگنال‌های درد جلوگیری می‌کنند.

جراحی برای نرمی کشکک زانو

معمولاً برای درمان نرمی کشکک زانو نیازی به انجام عمل جراحی نیست، اما اگر درمان‌های دیگر تأثیری نداشته باشند، مکن است آخرین گزینه‌ی درمان باشد. عمل جراحی برای این عارضه معمولاً با استفاده از آرتروسکوپ انجام می‌گیرد. این جراحی، یک عمل کم تهاجم است که شامل برداشتن غضروف آسیب‌دیده یا برش برخی از رباط‌ها برای افزایش دامنه حرکتی زانو و برطرف کردن فشار روی آن می‌شود. در مواردی نادر، ممکن است عمل‌های جراحی دیگری مانند برداشتن کشکک لازم باشند. میزان موفقیت عمل جراحی برای بیماری کندرومالسی یا نرمی کشکک زانو بسیار متغیر است و به میزان شدت عارضه و نوع روش جراحی بستگی دارد، اما برخی متخصصان، این میزان موفقیت را بین 60 تا 80 درصد تخمین می‌زنند.

ورزش‌هایی برای نرمی کشکک زانو

یک برنامه‌ی ورزشی (ازجمله ورزش‌های ایزومتریک که شامل انقباض و آزادسازی عضلات می‌باشند) می‌تواند به بهبود وضعیت قرارگیری کشکک زانو و تعادل عضله‌ی زانو کمک کند. این تمرینات مخصوص نرمی کشکک زانو را طبق دستورالعمل یک متخصص طب فیزیکی انجام دهید.

انقباض استاتیک عضلات چهار سر

در حالت نیمه نشسته، کف پایتان را به سمت بالا بکشید. زانویتان را روبه پایین فشار دهید.(تصور کنید که یک توپ را در زیر زانویتان فشار می‌دهید). این حالت را برای 5 ثانیه نگه دارید، آزاد کنید و این حرکت را تکرار کنید.

تمرین صدفی پا

به پهلو دراز بکشید، درحالی‌که زانوها روی هم و خمیده هستند. زانوی بالایی را تا جایی که امکان دارد بالا ببرید. آن را برای 2 ثانیه نگه دارید، سپس پایین بیاورید و این حرکت را مجدداً انجام دهید

کشش عضلات همسترینگ

در موارد نرمی کشکک زانو، کشش همسترینگ می‌تواند بسیار مفید واقع شود. با انجام این کشش در حالت نشسته می‌توانید عضلات همسترینگ را به آرامی بکشید تا بهتر بتوانند کشکک را نگه دارند.

کشش عضله‌ی نزدیک کننده دراز

با انجام این حرکت می‌توانید عضلات باسن را انعطاف‌پذیرتر و تعادل عضلانی را بهتر کنید. روی زمین بنشینید، درحالی‌که پاهایتان را کاملاً کشیده‌اید و به سمت جلو خم شوید تا وقتی‌که در ناحیه سرین احساس کشش کنید. این حالت را برای 20 ثانیه نگه‌دارید و دوباره تکرار کنید.

کشش عضله‌ی نزدیک کننده کوتاه

این حرکت، تمرینی برای داخل ران‌ها می‌باشد. روی زمین بنشیند درحالی‌که کف هر دو پا روی‌هم قرار داده و فشار می‌دهید. آرنجتان را روی قسمت داخل ران‌ها فشار دهید تا وقتی‌که کششی احساس کنید. این حالت برای 20 ثانیه نگه‌دارید و سپس تکرار کنید.