درجه پاکی الماس (Diamond Clarity) یک معیار کیفی است که ظاهر دیداری هر الماس درجه بندی می کند.هرچه تعداد اینکلوژن‌ها و لکه های کمتری داشته باشد ، درجه پاکی آن بهتر است.در حالی که پاکی می تواند به میزان قابل توجهی بر ارزش الماس تأثیر بگذارد (یکی از مهمترین قوانین چهارگانه ارزش گذاری الماس 4Cs است) ، عیب ها را معمولاً نمی توان با چشم غیر مسلح تشخیص داد.

الماسهای طبیعی در عمق بین 80 تا 120 مایل در لایه گوشته زمین تشکیل می شوند و تا 2200 درجه فارنهایت با گرمای شدید روبرو می شوند. در حالی که رشد آنها بین یک میلیارد تا سه میلیارد سال طول می کشد ، اما فقط نادرترین این الماس ها در شرایط عالی ظاهر می شوند. اغلب آنها دارای عیوب و نامرغوبی و حاوی مقادیر مختلفی از اینکلوژن های داخلی و لکه های سطحی هستند.

مقیاس درجه بندی پاکی توسط GIA

GIA پاکی را از IF یعنی از درون پاک تا I3 (ناپاک) درجه بندی کرده است که این مقیاس توسط جواهرشناس و تحت لوپ با بزرگنمایی 10X تعیین میگردد.

(IF/ FL (Internally Flawless / Flawless

یکالماسبا درجه پاکی FL به معنی بدون نقص داخلی و خارجی است. این بالاترین درجه پاکی است و این نوع الماس ها به شدت کمیاب هستند. از طرف دیگر الماس با درجه پاکی IF بدین معنی است که از درون و تحت بزرگنمایی میکروسکوپی نیز عیوب و ناخالصی دیده نمی شود ولی میتواند اندکی شامل لکه هایی سطحی باشد.

(VVS1 (Very Very Slightly Included – 1st Degree

تشخیص مقدار خیلی خیلی کمی از اینکلوژنهای ریز تحت بزرگنمایی 10 برابر توسط جواهر شناس آموزش دیده بسیار دشوار است. در الماسی با درجه پاکی VVS1 نقاط ریز (Pinpoints) تنها تحت میکروسکوپ قابل مشاهده می باشند. اندازه این اینکلوژنها آنقدر ریز است که یک عکاس جهت نمایش آنها زیر بزرگنمایی نیازمند متمرکز کردن روی یک عدد در یک سطح عمق الماس است.

(VVS2 (Very Slightly Included – 2nd Degree

همانند VVS1 که درجه قبلی خود است به طور کلی ، برای شناسایی اینکلوژن های VVS2 به میکروسکوپ گوهرشناسی نیاز دارید زیرا غالباً ، الگوی اینکلوژن یک خال بزرگ نیست ، بلکه تعداد اندکی از ذراتی به اندازه VVS1 جداگانه است که در مجموع و باهم دیگر معادل درجه پاکی VVS2 می باشند. از آنجا که هر یک از این نقاط منفرد بسیار کوچک هستند و با لوپ گوهر شناسی نیز دیده نمی شوند ، برای شناسایی آنها نیاز به میکروسکوپ است.

(VS1 (Very Slightly Included – 1st Degree

مقدار بسیار کمی از اینکلوژنهای بسیار ریز فقط با بزرگنمایی 10 برابر و به سختی مشاهده می شوند. برخلاف اینکلوژنهای درجه پاکی VVS2 ، برای یافتن این درونگیرها در VS1 هرگز به میکروسکوپ نیاز نیست و با یک لوپ 10x ولی با سختی دیده میشوند.

(VS2 (Very Slightly Included – 2nd Degree

اینکلوژنهای یک الماس با درجه پاکیVS2 تقریباً همیشه با چشم غیر مسلح پاک بنظر میرسد. البته به عنوان مثال، اینکلوژن سیاه (تجمعی) در وسط الماس با پاکی VS2 و تراش زمردی (که ناپاکی را مخفی نمیکند) ممکن است با چشم غیر مسلح به سختی قابل دیدن باشد. توجه کنید که اندازه اینکلوژن با اندازه الماس در ارتباط است. وقتی که یک الماس 4 قیراطی میخرید، اینکلوژن VS2 در آن به احتمال زیاد نسبت به الماس 1 قیراطی بیشتر قابل رویت است .

(SI1 (Slightly Included – 1st Degree

در این حالت مقدار کمی از اینکلوژنها با بزرگنمایی 10 برابر به راحتی تشخیص می دهید. معمولا ناپاکی ها در الماس به صورت تعدادی از نقاط و ابرهای ریزی از اینکلوژنها به صورت تجمعی وجود دارند که البته در این حالت و این درجه پاکی ، به صورت تکی ، الماس با چشم غیر مسلح پاک دیده میشود.

(SI2 (Slightly Included – 2nd Degree

در حالتی که الماس با درجه پاکی SI2 تراش‌هایی مانند امرالد یا آشر داشته باشد، به احتمال زیاد با چشم غیر مسلح قابل مشاهده خواهد بود. این در حالی است که در بیشتر شکل های برلیانی دیگر، اینکلوژنها و یا عیوب در پاکی SI2 با چشم غیر مسلح “معمولا” قابل رویت نیست. بیشتر اوقات در پاکی SI2 نسبت به SI1 ، تجمع تعداد بیشتری از اینکلوژنهای ریز را مشاده می کنیم. در حالی که اگر همین اینکلوژن ها به صورت پخش و “Spready” در کل سنگ باشند، الماس با چشم غیر مسلح پاک بنظر می رسد.

(I1-I3 (Included – 3 Degree

در درجه پاکی I1 تا I3 اینکلوژنها با بزرگنمایی 10 برابر و همچنین برای چشم انسان قابل مشاهده هستند. هرچه به سمت I3 میرویم تعداد و یا میزان نمایان شدن این ناخالصی ها و عیوب در الماس بیشتر میشود و به طبع روی درخشندگی و زیبایی الماس نیز تاثیر می گذارند. این الماس ها نامرغوب و ارزان قیمت هستند و خرید آنها توصیه نمیشود.

الماس هایی با این رنج درجه پاکی در تراش امرالد یا آشر کاملا واضح دیده میشوند هرچند در این حالت هم به ندرت با این تراش ، تولید میشوند.البته اینکه اینکلوژن ها بسته به بزرگیشان به صورت تجمعی و متمرکز (بخصوص در وسط نگین) باشند و یا به صورت پخش در کل سنگ، میتواند به ترتیب بیشتر یا کمتر مورد توجه چشم انسان قرار گیرد.

چگونه درجه‌ پاکی تعیین می‌گردد؟

متخصصان الماس در تعیین درجه بندی پاکی ، سنگ را به صورت رو به بالا و با میکروسکوپ 10x و چشم غیر مسلح اینکلوژنها را بررسی میکنند. با این حال ، برای شناسایی هرگونه اینکلوژن الماس ممکن است از قدرت بالاتری از بزرگنمایی 10 برابر استفاده شود. در غیر این صورت ، ممکن است تعیین آن خیلی دشوار باشد.پنج عامل در تعیین درجه پاکی نقش بسزایی دارند. این پنج نقش در درجه بندی الماس شامل اندازه ، ماهیت ، تعداد ، مکان و برجستگی اینکلوژنها است.

اندازه (Size)

اندازه اینکلوژن مهم است زیرا هرچه بزرگتر باشد ، تأثیر منفی تری بر تعیین نوع درجه پاکی الماس خواهد گذاشت.

ماهیت (Nature)

ماهیت اینکلوژن صرفاً در رابطه با نوع ناخالصی موجود است. همچنین در مورد عمق و هر ویژگی دیگری که می توان درون الماس یافت ، بحث می شود. اگر موردی وجود داشته باشد که فقط در سطح الماس قرار داشته باشد و به الماس نفوذ نکرده باشد ، از آن بعنوان یک لکه (blemish) نامیده می شود تا اینکه یک اینکلوژن درونی.

تعداد (Number)

تعداد اینکلوژن بیشتر به معنای درجه پاکی پایین تر است ، با این حال نوع اینکلوژن و اینکه چقدر دیدن آن آسان است ، تفاوت زیادی ایجاد می کند.

مکان (Location)

مکان ، به جایی که اینکلوژن در الماس قرار دارد ، اشاره دارد.اگر اینکلوژن در مجاورت مرکز پیشخوان (Table) قرار داشته باشد ، درجه پاکی بسیار بیشتر تحت تأثیر قرار می گیرد.اگر اینکلوژن به کمربند الماس نزدیک تر باشد ، درنتیجه فاصله آن از پیشخوان وسط بسیار بیشتر است و ممکن است دشوارتر دیده شود.

اینکلوژن یافت شده در نزدیکی پاویلیون الماس می‌تواند به علت آینه عمل کردن فست ها ، منعکس شود.
گاهی ممکن است در شرایط مساوی یک الماس با قرار گرفتن اینکلوژن در محل مناسب تر، 5٪ گران تر باشد اما انتخاب بسیار بهتری است. البته به طور کلی نوع تراش، تناسبات و آرایش فست ها میتوانند یک اینکلوژن را مبهم و مخفی و گاهی برعکس آن را واضح تر و برجسته‌تر کنند.

برجستگی (Relief)

برجستگی به این نکته اشاره دارد که اینکلوژن درون میزبان الماس میزبان، چقدر قابل توجه و دارای تمایز جلوه است.هرچه برجسته بودن بالاتر باشد ، ممکن است با رنگ تیره‌تری به نظر برسد که می تواند بر درجه بندی پاکی الماس تأثیر بگذارد.یکی از اشتباهات خریداران این است که تصور میکنند هرچه درجه پاکی در مقیاس GIA بالاتر باشد، یک سرمایه گزاری خوب تر است. این درحالی است که مثلا در تراش های پله‌ای (آشر یا امرالد) ، اینکلوژن میتواند راحت تر دیده شود و زیبایی را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین باید به خصوصیات ذکر شده توجه ویژه ای داشت.

انواع مختلف اینکلوژن در الماس

در تعیین پاکی الماس چندین نوع اینکلوژن مختلف وجود دارد که باید در نظر گرفته شوند. تعدادی از آنها را در زیر شرح میدهیم:

• ابر (Cloud):اینکلوژن ابری درواقع به گروهی از نقاط بسیار ریز است که مانند یک ابر مه آلود میتواند روی درخشش الماس (نمایی مبهم / تار) تأثیر منفی بگذارد. اگر اینکلوژنهای ابری بزرگ زیادی در داخل یک الماس وجود داشته باشد ، ما آن را یک الماس ابری (cloudy diamond) می نامیم.
• خطوط رشد نامنظم (Graining):به دلیل رشد نامنظم بلور ، این اینکلوژن باعث نمایان شدن خطوط بافت داخلی، سطحی یا خارجی در الماس می شود که به صورت خطوط سفید ، رنگی یا بازتابنده ظاهر می شود و می تواند ظاهر بسیار مبهمی در الماس ایجاد کند.
• حفره (Cavity):این حفره ها بسته به نوع کانی‌های موجود در بدنه الماس می توانند بی رنگ به نظر برسند. اگر اینکلوژنهای بلوری حفره رنگی باشد ، در ظاهر بسیار واضح تر و به احتمال زیاد با چشم غیر مسلح دیده می شوند.
• پَر (Feather):این یک شکاف کوچک است که در داخل الماس یافت می شود. بسته به زاویه ای که مشاهده شود به نظر می رسد شفاف است ، یا می تواند نور را جذب و ظاهر سفید بیشتری ایجاد کند.

اینها فقط تعداد کمی از اینکلوژنهای احتمالی است که می توانید در یک الماس پیدا کنید. همیشه بهتر است مشاوره تخصصی از یک متخصص را در نظر بگیرید و برای تعیین درجه پاکی دقیق الماس در نتیجه انواع مختلفی از اینکلوژنها و نقایصی که می توان یافت ، به GIA (موسسه گوهرشناسی آمریکا) اعتماد کنید.

نقشه پاکی الماس

نقشه پاکی تصویری است که مکان ها و انواع عیوب یا ناپاکی ها را در یک الماس نشان می دهد. نقص ها توسط یک گریدر ماهر با استفاده از بزرگنمایی 10 برابر مشخص می شود. هنگامی که یک الماس خریداری می کنید و یک شناسنامه GIA یا AGS دریافت می کنید ، گزارش معمولاً دارای نقشه پاکی است ، به خصوص اگر الماس 1 قیراط یا سنگین تر باشد.

مانند اثر انگشت ، هر نقشه متفاوت است و بنابراین میتواند به شما ثابت کند که الماسی که قرار است بخرید دقیقا همان الماسی است که برای آن شناسنامه صادر شده است. این نقشه دقیق از لکه ها و اینکلوژنهای الماس را برای شما فراهم می کند. دیدن نقشه پاکی می تواند به شما کمک کند الماس را بررسی کنید تا ببینید آیا نقص ها با چشم غیر مسلح قابل مشاهده هستند یا خیر.

GIA از چند رنگ در نقشه پاکی برای نشان دادن ناپاکی‌ها استفاده می کند. رنگ قرمز معمولاً اینکلوژن درونی یا نقایص داخل سنگ را مشخص می کند. رنگ سبز معمولاً عیوب سطحی را مشخص می کند. اگرچه بررسی نقشه پاکی می تواند مفید باشد ، اما این تنها ابزاری نیست که باید برای ارزیابی پاکی الماس استفاده کنید. ممکن است همه عیب و نقص ها در نقشه پاکی ذکر نشده باشند (مواردی که تاثیری در ظاهر ندارند معمولاً فقط به عنوان نظرات (comments) ذکر می شوند) و هنوز هم می خواهید الماس را بررسی کنید تا مطمئن شوید که از نظر چشم شما تمیز (Eye Clean) است.

اینکلوژنهای نابرابر

متأسفانه ، همه چیز به همان سادگی نیست که به نظر می رسد. نکته مهمی که باید بخاطر بسپارید این است که همه اینکلوژنها ها برابر نیستند. برخی از آنها درخشان و برخی تقریباً کاملاً واضح هستند. برخی از اینکلوژنها سفید رنگ پریده و برخی حتی سیاه مطلق هستند. برخی از اینکلوژنها مرکز در وسط الماس ساکن شده اند و بعضی دیگر آنقدر به کناره رانده می شوند که مورد توجه قرار نمی گیرند (با این حال خطر لب پریدگی و استحکام دارند). درجه پاکی به طور عمده اندازه و تعداد اینکلوژنها را در نظر می گیرد و بندرت رنگ و اوپک بودن اینکلوژنها آن را در نظر می گیرد.

نکات خرید برای پاکی الماس

قبل از خرید الماس ، باید چند نکته را بخاطر بسپارید تا بهترین ارزش و زیبایی را بدست آورید.

1. بیش از حد پول نپردازید

در بیشتر موارد ، الماسهای VS1 یا VS2 دقیقاً مانند الماس FL پاک بنظر میرسند ، اما قیمت آنها بسیار کمتر است. به جای تمرکز روی درجه پاکی خاصی ، پایین ترین درجه پاکی را که همچنان الماس با چشم شما پاک نشان میدهد را انتخاب کنید.بودجه شما بهتر است صرف عواملی شود که تأثیر بیشتری بر زیبایی الماس دارند ، ماننددرجه تراش الماس.

2. بهترین پاکی الماس را بر اساس تراش هدف قرار دهید

بهترین پاکی الماس به شکل الماس شما بستگی دارد. این توصیه ها را دنبال کنید تا در حین خرید قیمت پایینتر ، خریدی بهتر و هوشندانه تر داشته باشید:

Round Cut Diamonds

برای الماس هایی با تراش گرد (Round Cut) زیر 1 قیراط ، درجه پاکی VS2 یا SI1 به شما یک الماس میدهد که با چشم غیر مسلح پاک دیده میشود یا به عبارتی Eye Clean است (گاهی اوقات حتی SI2 نیز دارای اینکلوژن قابل مشاهده‌ای نیست). برای الماس های Round Cut 1 قیراط یا بیشتر ، یک VS1 یا VS2 یک سنگ تمیز چشم به شما می دهد. هرچه الماس بزرگتر باشد (وزن قیراط می تواند یک عامل باشد) ، به راحتی می توان نتیجه گیری را دید.

Emerald Cuts, Asscher Cuts and Baguettes

الماس هایی با تراش پله‌ای (Step cut) به راحتی عیوب را نشان می دهند. برای بهترین خرید هوشمندانه جهت خرید الماس با این شکل تراش بهتر است درجه پاکی VS2 را انتخاب کنید.

Princess Cut, Cushion Cut, Oval Cut, Radiant Cut, Marquise and Pear Shaped

این اشکال بهتر از تراشهای دیگر اینکلوژنها را مخفی می کنند ، بنابراین برای استفاده بهتر از بودجه خود درجه پاکی SI1 یا SI2 را انتخاب کنید.

Heart Shaped Diamonds

درجه پاکی VS2 یا SI1 را انتخاب کنید ، زیرا تراشهای قلبی بهتر از تراش گرد اینکلوژنها را مخفی می کنند ، اما نه به اندازه اشکالی مانند بیضی (Oval یا Princess).

3. الماس را از نزدیک بررسی کنید

علاوه بر نقشه پاکی و شناسنامه بهتر است الماس را از نزدیک ببینید و یا اینکه اگر آنلاین میخرید باید الماس در تصاویری با زاویه هایی 360 درجه با باکیفیت و حرفه ای ، لکه های سطحی یا اینکلوژنهای درونی نمایان شوند.هدف اصلی این است که یک الماس پیدا کنید که بدون پرداخت هزینه اضافی Eye Clean باشد.

یک مثال خرید الماس و انتخاب پاکی در دنیای واقعی

فرض کنید بین خرید دو الماس با پاکی I1 و VS2 میخواهید یکی را انتخاب کنید. اولین الماسی که می خواهیم بررسی کنیم ، 1.00 قیراط وزن دارد و دارای پاکی I1 است.

در شکل 1 که در بزرگ نمایی 9 برابر است ، به سختی می توانید چیزی را ببینید. اگر من این اینکلوژن را با رنگ قرمز مشخص نمی کردم ، احتمالاً اصلاً متوجه آن نمی شدید. اینکلوژن فقط اندکی اوپک است ، اما بهترین آن این است که کاملاً روی پیرامون الماس باشد. می توانید ببینید چگونه رنگ اینکلوژن میتواند با رنگ طبیعی الماس ترکیب شود.یک جواهر فروش ماهر می تواند به راحتی با یک دندانه چنگ پایه انگشتر روی لبه آن را بپوشاند تا الماس شما کاملاً تمیز جلوه کند.

الماس بعدی که می خواهیم بررسی کنیم یک VS2 با وزن 1.01 قیراط است. همانطور که در شکل 2 مشاهده می کنید ، یک اینکلوژن تقریبا در وسط پیشخوان الماس وجود دارد. متأسفانه ، این اینکلوژن سیاه شدید است. به دلیل ترکیب موقعیت قرارگیری و رنگ آن ، بسیار ممکن است علی رغم داشتن درجه پاکی VS2 با چشم غیر مسلح نیز قابل مشاهده باشد.بنابراین اینکلوژنهای کریستال سفید یا پَر سفید میتوانند از عیوب نوع خوب باشند زیرا کنتراستی با سفیدی الماس ندارند.

مقایسه اینکلوژنها

در شکل 4 ، همان اینکلوژن را مشاهده می کنید ، اما در بزرگ نمایی 18 برابر. اکنون به جدول زیر (شکل 5) خصوصیات مختلف هر دو الماس را نگاهی بیندازید. آنها تقریباً یکسان هستند ، ضمن اینکه سه مزیت جزئی I1 نسبت به VS2 دارد (بدون فلورسانس و پولیش عالی و ابعاد کمی بزرگتر).

حالا سعی کنید قیمت‌های آنها را حدس بزنید.

• VS2؟در لیست سایت JamesAllen با قیمت 5010 دلار.
• I1 ؟هرچند الماس های پاک تر سرمایه گذاری بهتر و بهینه تری هستند اما اگر دنبال یک الماس زیبا از نظر چشم ظاهری با بودجه مناسب هستید باید بدانید این الماس 3290 دلار است.

قیمت این الماس VS2 بیش از 50٪ بیشتر از I1 است!و آیا می دانید که در ازای 1720 دلار اضافی که برای VS2 خرج کردید ، چه چیزی دریافت می کنید؟ نقطه کوچک سیاه تا همیشه به شما یادآوری کند که چه تصمیم بدی گرفتید. اگر شما بودجه VS2 را دارید درنظر داشته باشید که می توانید به راحتی نمونه اول را به وزن 1.25 قیراطی ارتقا دهید و در نهایت کمتر از 5010 دلار هزینه خواهید کرد.