راههای پیشگیری از ایدز،جلوگیری از ایدز

بیماری ایدز چیست؟

ایدزدرواقع مخفف »سندرم نقص ایمنی اکتسابی« به زبان انگلیسی می باشد. و توسط یک ویروس به نام اچ-آی-وی ایجاد می شود. این ویروس با ورود به بدن ، باعث ازبین رفتن سلولهای دفاعی بدن انسان وکاهش تدریجی قدرت ایمنی بدن می شود وبیمار را در مقابل انواع عفونتها و سرطانها بی دفاع می کند وباعث مرگ وی می شود
از زمان عفونت اولیه یعنی ورود ویروس به بدن تا بروز بیماری ایدز حدود 10 تا 12 سال طول می کشد ودر واقع بیماری ایدز مرحله پایانی عفونت با ویروس اچ- آی -وی می باشد فرد در این مدت اگرچه در ظاهر بیمار نیست ، اما ناقل ویروس ایدز است ومی تواند افراد دیگر را آلوده کند.

یک یا چند علامت از علائم زیر ممکن است مربوط به بیماری ایدز باشد هرچند که این علائم ممکن است درافرادی که به بیماری ایدز مبتلا نیستند نیز یافت شود. این علائم در واقع ما را مشکوک به ابتلا به این بیماری می کند تشخیص قطعی ایدز با انجام آزمایش خون امکان پذیراست وتشخیص درواقع بر عهده پزشک می باشد.

این علائم عبارتند از : تب طولانی مدت ، کاهش وزن بیش از 10 درصداز وزن بدن درمدت یک ماه ، اسهال مزمن وطولا نی مدت ، عرق شبانه فراوان ، هرگونه بثورات پوستی مشکوک غیرقابل درمان ، عفونتهای قارچی شدید دردهان وگلو ، تب خالهای وسیع وزونا شدید ، تورم غدد لنفاوی ، زخمهای دهانی شدید ، سرفه مداوم وشدید وطولا نی بیش از یک ماه ، هرگونه عفونتهای میکروبی و ویروسی شدید ومقاوم به درمان

آموزش همگاني در مورد چگونگی آلودگي به ویروس ايدز وراههای انتقال آن و رفتارهاي پرخطر مرتبط با آن موجب تامين سلامت افراد جامعه وجلوگیری ازانتشار این بیماری مهلک غیرقابل درمان مي‌شود

مهم‌ترين موضوع ، آگاهی دادن به افراد جامعه درمورد راههای انتقال ویروس ایدز می باشد که این راهها عبارتند از:

1-ازطریق انتقال خون وفراورده های خونی آلوده

2- تماس جنسی حفاظت نشده (بدون استفاده ازکاندوم) با افراد آلوده

3- ازطریق استفاده مشترک ازوسائل تزریقی ، تیغ ، ابزارهای دندانپزشکی وپزشکی ، سوزن های خالکوبی وطب سوزنی

4- ازطریق مادر مبتلا به جنین ونوزاد درهنگام زایمان

موضوع مهم دیگر آموزش چگونگی پرهیز از رفتارهاي پرخطرمی باشد.اگر فردي از رفتارهاي پرخطر آگاهي داشته باشد بهتر مي‌تواند در خصوص سلامت خود يا شريك جنسي خود قضاوت كند.رفتارهاي پرخطر احتمال آلودگي به ویروس ایدز و ساير عفونت‌هاي‌ آميزشي را بيشتر مي‌كند.

رفتارهای پر خطر عبارتند از:

1- مصرف الکل ، مواد مخدر ، مواد روانگردان مثل -قرص اکس ، شیشه ، که با مختل کردن قدرت تشخیص وتضعیف اراده ، فرد قادر به تصمیم گیری درست ومناسب نمی باشد

2- اعتیاد به مواد مخدر تزریقی که به دلیل امکان استفاده مشترک ازسرنگ وسرسوزن

3- تماس جنسی محافظت نشده (عدم استفاده از كاندوم)وداشتن شرکای جنسی متعدد و تماس‌هاي جنسي نامعمول (تماس مقعدي و دهاني) و متوسل شدن به خشونت در زمان تماس جنسي

با توجه به اینکه اعتیاد تزریقی و تماس جنسی ، شایع ترین راههای انتقال بیماری در کشورمان هستند وبیشتر بیماران مبتلا به این ویروس درسنین 24 تا 35 سالگی هستند. بنابراين براي پيشگيري از ابتلا به ايدز در جامعه بايد چگونگی پرهیز از رفتارهاي پرخطرو نیزچگونگی رفتارهاي جنسي نا سالم را به افراد به ويژه نوجوانان و جوانان آموزش داد

هرگونه تماس جنسي که در آن فرد از سلامت خود يا شريک جنسي خود آگاه نباشد را رفتار جنسي ناسالم مي‌گويند

بعضي از افراد و گروه‌ها مانند معتادان تزريقي، كاركنان خدمات بهداشت و درمان، نوزادان متولد شده از مادران مبتلا، مبتلايان به عفونت‌هاي آميزشي و افراد با رفتارهاي جنسي پرخطر در معرض خطر بالاي آلودگي به ویروس ایدز قرار دارند. بنابراين بايد توجه بيشتري به اين افراد که گروههای در معرض خطر محسوب می شوند مبذول داشت.

گروههای در معرض خطر ابتلا به ویروس ایدز عبارتند از:ا
الف- کاركنان خدمات بهداشت و درمان يكي از گروههاي در معرض خطر آلودگي به ویروس ایدز هستند. بنابراين دستورالعمل‌هايي تحت عنوان احتياطات استاندارد» تدوين شده است كه تمامي كاركنان بهداشتي درماني بايد آنها را به كار ببندند تا خطر انتقال بیماری در آنها به« حداقل برسد

ب -زنان مبتلابه ویروس ایدز بايد تا حد امكان از باردار شدن خود جلوگيري كنند. بنابراين توصيه مي‌شود كه در اين افراد از دو روش پيشگيري از بارداري به طور همزمان استفاده شود تا احتمال بارداري به حداقل برسد. با اين حال اگر خانم مبتلا باردار شود با تجويز داروهاي ضد ويروسي در زمان بارداري سعي مي‌شود از انتقال بیماری به جنين وي جلوگيري شود. البته تجويز اين داروها در زمان حاملگي همراه با خطراتي مي‌باشد، ضمن آنكه اين داروها بسيار گران و كمياب مي‌باشند. همچنين در نوزدان متولد شده از مادران مبتلا به ویروس ایدز مي‌توان از داروهاي ضد ويروسي استفاده كرد.

ج-يكي ديگر از گروه‌هاي پرخطر، معتادان تزريقي مي‌باشند كه به دليل استفاده مشترك از سرنگ و سوزن و کارهاي پرخطر ديگر، منبع مهم آلودگي به به شمار مي‌روند. اقدامات پيشگيرانه در اين گروه شامل تشويق و ترغيب معتادان به ترك، تغيير اعتياد تزريقي به روش‌هاي كم‌خطرتر و در نهايت توزيع سرنگ، سوزن و كاندوم رايگان در ميان آنها مي‌باشد. از اين اقدامات به عنوان راهكارهاي «كاهش آسيب» ياد مي‌شود.

د- ابتلا به عفونت‌هاي آميزشي مانند سوزاك، سيفيلس و... خطر انتقال ویروس ایدز را به دنبال دارد. از طرف ديگر درمان عفونت‌هاي آميزشي، خطر احتمال آلودگي به ویروس را كم مي‌كند. بنابراين تشخيص و درمان كامل عفونت‌هاي آميزشي در مبتلايان به آنها يكي از مهم‌ترين اقدامات پيشگيري از ايدز به شمار مي‌رود.

افرادي كه رفتارهاي پرخطر به ويژه رفتارهاي پرخطر جنسي دارند لازم است كه تحت مشاوره قرار گيرند تا از خطرات آلودگي به ویروس ایدز آگاه شوند و در صورت لزوم آزمايش‌هاي تشخيصي به‌طور داوطلبانه از آنها به عمل آيد.

آزمایش های تشخیصی ایدز:

۱- آزمون غربالگری: همان تست HIV مرسوم می باشد. که اگر منفی باشد درصورتی که فرد دارای رفتارهای پرخطر باشد این تست باید یکبار دیگر درعرض دوماه تکرار شود.

درصورت مثبت بودن این تست نباید آن را به اطلاع بیمار رساند مگر تا زمانی که آزمون وسترن بلات انجام شود و نتیجه قطعی شود.

۲- آزمون وسترن بلات: این آزمایش در صورت مثبت بودن تستHIVباید انجام شود این آزمایش با وجود حداقل دو باند از باندهایp24 -gp41-gp120/160مثبت درنظرگرفته می شود.

درصورت مثبت بودن تستHIV بهمراه مثبت شدن آزمون وسترن بلات نتیجه قطعی می شود.

نحوه پیشگیری اورژانسی از ایدز

پیشگیری بعد از مواجه، عبارت از اقداماتی است که فرد بلافاصله پس از مواجه با ویروس اچ آی وی آن را انجام می‌دهد تا خطر ابتلا به بیماری را کاهش دهد. این اقدام‌ها شامل مصرف برخی داروها است که از تکثیر ویروس و منتشر شدن آن در بدن جلوگیری می‌کند.

با اشاره به این مساله گفت:‌«برای اینکه پیشگیری بعد از مواجه مؤثر واقع شود باید حتماً ظرف 72 ساعت پس از مواجه باشد چون در این مدت ویروس به اندازه کافی نمی‌تواند تکثیر یابد.»

وی در ادامه توضیح داد: «گاهی فرد به واسطه ماهیت شغلی در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارد مثلاً افرادی که بنا به ماهیت کارشان (مثل پرسنل بهداشتی درمانی) ممکن است به خاطر فرو رفتن سوزن آلوده به دست یا بریده شدن دست توسط چاقو و... در معرض ویروس اچ‌آی‌وی قرار گیرند. در مواردی هم ممکن است فرد خارج از محل کار به واسطه رابطه جنسی، تجاوز جنسی توسط فرد آلوده، استفاده از سرنگ‌های مشترک جهت تزریق و... در معرض این ویروس قرار بگیرد.»


این استاد دانشگاه با تأکید مجدد بر اینکه پیشگیری بعد از مواجه باید حتماً ظرف 72 ساعت پس از مواجه باشد، گفت: «برای مؤثر بودن پیشگیری، فرد باید هرچه زودتر و حتماً ظرف 72 ساعت پس از مواجه درمانش شروع شود. وقتی فرد در معرض احتمالی ویروس قرار گرفت، لازم است پس از شروع درمان، 6 هفته، 3 و 6 ماه پس از مواجه از نظر وجود ویروس اچ‌آی‌وی در بدن چک شود. پیشگیری بعد از مواجه شامل مصرف 3-2 داروی ضدویروس اچ‌آی‌وی است که باید به مدت 28 روز مصرف شوند و این پزشک است که مشخص می‌کند چه نوع درمانی برای فرد شروع شود. درمان با توجه به چگونگی در معرض قرار گرفتن فرد با این ویروس تعیین می‌شود هرچند مصرف این داروها بدون خطر بوده ولی ممکن است در برخی افراد باعث ایجاد عوارضی مثل تهوع شود.»


به گفته این اورولوژیست اگر فردی که لازم است درمان پیشگیری پس از مواجه دریافت کند یک خانم باردار یا شیرده باشد در این شرایط هم خطر ابتلا برای مادر مطرح است و هم خطر ابتلا برای جنین، به خصوص اینکه انتقال ویروس به جنین در مرحله عفونت حاد بالاست. با این حال برای خانم‌های باردار نیز داروهای مؤثر وجود دارند که توسط پزشک متخصص در این زمینه تجویز می‌شوند.
صفری‌نژاد در پایان عنوان کرد: «باید به خاطر داشته باشیم که پیشگیری بعد از مواجه برای موارد ناخواسته و غیر مترقبه است و فرد نمی‌تواند بدون کاندوم رابطه جنسی برقرار کند به امید اینکه از پیشگیری بعد از مواجه استفاده خواهد کرد. چون پیشگیری بعد از مواجه صددرصد مؤثر نیست، بنابراین فرد در مدت زمانی که تحت درمان است باید تمام احتیاطات لازم برای جلوگیری از ابتلا به ویروس اچ‌آی‌وی را انجام دهد.»

منابع : وب سایت: سلامانه / وبلاگ : پزشک خانواده