ما می‌دانیم که گرم کردن غذا در مایکروویو باعث جنبش مولکولی می‌شود که ساختار شیمیایی آن را تغییر می‌دهد. همچنین مایکروویو می‌تواند ساختار شیمیایی ظرف مورد استفاده را نیز تغییر دهد. بحث‌هایی که پیرامون این مسئله وجود دارد بسیار گسترده بوده و پُر از نظراتی علیه استفاده از مایکروویو می‌باشد. عده‌ای عقیده دارند اگر از پلاستیک مناسب استفاده کنیم و ویژگی‌های غذا را بدانیم، مایکروویو هیچ ضرری ندارد.
در این مطلب به این می‌پردازیم که چه پلاستیک‌هایی مناسب استفاده در مایکروویو هستند و خطرات استفاده از مایکروویو چیست.

چه نوع پلاستیک‌هایی وجود دارد؟

پلاستیک‌ها به دو دسته‌ی طبیعی و مصنوعی تقسیم می‌شوند. پلاستیک‌های مصنوعی شامل ترموپلاستیک‌ها، ترموست‌ها و الاستومرها می‌شوند. کُد گذاری این پلاستیک‌ها به این صورت است که با یک مثلث که با سه فلش ساخته شده و بازیافتی بودن را نشان می‌دهند شناخته می‌شوند.
این یک علامت بین‌المللی برای قابل بازیافت بودن است که در داخل آن عددی از یک تا هفت خواهید دید:
PET – کد 1 (پلی‌اتیلن ترفتالات):ویژگی‌های زیادی دارد مثلاً شفافیت و رنگ‌پذیری. این پلاستیک قوی و سبُک بوده و به راحتی بازیافت می‌شود. خیلی از تولیدکننده‌ها از آن برای بطری‌های نوشیدنی استفاده می‌کنند.
HDPE - کد 2 (پلی‌اتیلن با غلظت بالا):این پلاستیک انعطاف‌پذیر اما تا حدودی خشک است، مقاومت خوبی در برابر مواد شیمیایی و نور و دمای پایین دارد، بی‌رنگ و تقریباً مات است و به راحتی می‌توان روی آن چاپ کرد، رنگ زد یا چسب زد. این پلاستیک معمولاً برای بسته‌بندی مواد غذایی، محصولات شوینده یا روغن موتور استفاده می‌شود.
PVC - کد 3 (پلی‌وینیل کلراید):این پلاستیک بسیار انعطاف‌پذیر و شفاف است که خیلی از کمپانی‌ها از آن برای لوله‌ها، ظروف آزمایشگاهی و یا غذاهای منجمد استفاده می‌کنند. PVC بازیافت شده به عنوان سرعت‌گیر، کفپوش، سطل زباله و لوله به کار می‌رود.
LDPE - کد 4 (پلی‌اتیلن با غلظت پایین):این پلاستیک قابلیت بازیافتی کمی دارد و به دلیل اینکه به راحتی سم آزاد می‌کند خیلی کم در صنایع غذایی به کار می‌رود، در برابر اسیدها مقاوم است و به دلیل سختی که دارد برای لوله‌ها، شاغول، تجهیزات پزشکی، کاورهای خشک‌شویی و ... به کار می‌رود.
PP – کد 5 (پلی‌پروپیلن با غلظت پایین):این نوع پلاستیک در برابر حرارت فوق‌العاده مقاوم بوده و به راحتی رنگ و شکل می‌گیرد، برای در بطری و پوشک بچه مور استفاده قرار می‌گیرد، در برابر مواد شیمیایی، آب جوش و شوینده‌ها مقاوم است. پلاستیک پلی‌پروپیلن با غلظت پایین تنها نوعی است که سازمان بهداشت جهانی آن را در تماس با غذا بی‌خطر می‌داند.
PS – کد 6 (پلی استایرن که به فوم معروف است):ما این نوع پلاستیک راپلاستیک طلقیمی‌دانیم، سخت و سفت بوده و برای مواد غذایی، اسباب‌بازی‌ها و لوازم آزمایشگاهی کاربرد دارد.
دیگر انواع پلاستیک – کد 7 (پلاستیک ترکیبی):محصولی است که به سختی بازیافت می‌شود و از چند ماده تشکیل شده. این نوع پلاستیک ترکیبی در اشیاء و لوازم بی‌شماری به کار می‌رود مثلاً شیشه شیر کودک، فنجان، ظروف پزشکی، اجزای اتومبیل و سی‌دی‌ها.

استفاده از کدام نوع پلاستیک در مایکروویو مجاز است؟

با توجه به کُدهای شناسایی پلاستیک‌ها، ظروفی که می‌توانید آن‌ها را در مایکروویو استفاده کنید دارای کدهای 1، 2 و 5 هستند، یا اینکه روی‌شان ذکر شده «قابل استفاده در مایکروویو». فقط این نوع ظروف پلاستیکی جوری طراحی شده‌اند که می‌توانید از آن‌ها در مایکروویو استفاده کنید بدون اینکه ساختار فیزیکی شیمیایی‌شان تغییر کرده و ذرات سمی آزاد کنند. البته در مورد کدهای 1 و 2 اختلاف نظرهایی هم وجود دارد.
ضمناً باید نسبت به انتخاب شیشه شیر کودک دقیق باشید زیرا دهه‌هاست که سازنده‌ها این بطری‌ها را از پلی کربنات می‌سازند. این ماده در مایکروویو بیسفنول A آزاد می‌کند که مختل‌کننده‌ی غدد درون‌ریز است. البته اخیراً ممنوعیت برای سازنده‌ها ایجاد شده و آن‌ها مجبور شده‌اند این پلاستیک را با پلی‌پروپیلن یا پلی اتر سولفون جایگزین کنند که در برابر گرمای داخل مایکروویو مقاوم هستند.
همان‌طور که می‌بینید انواع گوناگونی از پلاستیک‌ها وجود دارند که ما در خانه بارها از آن‌ها استفاده می‌کنیم. ما عادت کرده‌ایم از ظروف پلاستیکی برای نگهداری غذا یا نوشیدنی‌ها استفاده کنیم در حالی که خیلی از آن‌ها برای این هدف‌ها طراحی نشده‌اند. همچنین تصورمان این است که ظروف پلاستیکی به این دلیل که فقط چند لحظه در مایکروویو قرار می‌گیرند پس خطری ندارند.

خطرات استفاده از ظروف پلاستیکی

بعضی از پلاستیک‌ها هرچند مقاوم‌اند اما وقتی در معرض گرما یا سرما قرار می‌گیرند مواد سمی، سرطان‌زا و دی اکسین‌هایی آزاد می‌کنند که طی یک فرایند شیمیایی به غذای داخل ظرف انتقال داده می‌شوند. هرچند برخی از تجزیه و تحلیل‌ها نشان می‌دهند فرایند انتقال این مواد به غذا بیش از اندازه واقعی تخمین زده شده اما بحث‌هایی علمی وجود دارند که در این مورد هشدارهایی داده‌اند:
. اگر پلاستیک دارای عدد 7 باشد یعنی حاوی بیسفنول است.بیسفنولدر مقادیر زیاد می‌تواند برای بدن مضر باشد. بیسفنول ماده‌ای اگزوژنوس است که می‌تواند منجر به چاقی، تغییراتی در غدد درون‌ریز و بیماری‌های فرسایشی مزمن شود.
. ظروف پلاستیکی دارای کد 3 و عبارت PVC حاوی فتالات هستند.فتالات ترکیبی شیمیایی است که در پلاستی سایزر (نرم‌کننده) به کار رفته و برای سلامتی مضر است.
. هرگز غذا را در ظروف پلاستیکی که دارای کد 3، عبارت PVC، کد 6 و یا عبارت PS هستند در مایکروویو گرم نکنید.
مطالعه‌ای نشان داده که درصد زیادی از افرادی که مکرر از مایکروویو استفاده می‌کنند نمی‌دانند چه نوع پلاستیکی برای این کار مناسب است. و بدتر اینکه آن‌ها غذا را بیش از اندازه گرم می‌کنند. این کار، احتمال انتقال مواد سمی از سطح ظروف به غذا را افزایش می‌دهد.
ضمناً الگوها و عادت‌های مدرن کار و زندگی باعث شده بیشتر از غذاهای پُرچرب استفاده کرده و زیاده از حد آن‌ها را گرم کنیم و همین، خطر را بزرگ‌تر می‌کند. در واقع انتقال سموم به غذا وقتی که از ظروف پلاستیکی نامناسب استفاده می‌کنیم و مدت زمان طولانی غذا را در مایکروویو گرم می‌کنیم بیشتر می‌شود.

انتخاب‌ها دیگر به جای استفاده از ظروف پلاستیکی در مایکروویو

اگر ظرف پلاستیکی مناسب برای استفاده در مایکروویو ندارید می‌توانید از ظرف شیشه‌ای یا سرامیکی استفاده کنید که قادر به تحمل دمای داخل مایکروویو باشد. اگر می‌خواهید غذایی را فقط برای چند ثانیه گرم کنید می‌توانید از یک کاغذ یا مقوای ترجیحاً سفید نیز استفاده کنید.
به طور کل، بهترین انتخاب برای ظرف داخل مایکروویو، ظروف سیلیکونی و پیرکس هستند که می‌توانید آن‌ها را داخل مایکروویو یا همین فرهای معمولی قرار دهید.
هرگز ظروف فلزی را داخل مایکروویو نگذارید. امروزه طبق توصیه‌ی برخی از سازنده‌ها، فویل آلومینیوم برای داخل مایکروویو مناسب است. حتی می‌توانید از ظروف فویل آلومینیوم که قابل استفاده در مایکروویو بوده و در بازار موجودند استفاده کنید.

برای استفاده از ظرف پلاستیکی در مایکروویو، اطلاعات قید شده روی آن را چک کنید

توصیه می‌کنیم از ظروفی برای مایکروویو استفاده کنید که سازنده‌ها ایمن بودن آن‌ها را برای این کاربرد اعلام کرده‌اند. طبق استانداردها، سازنده‌ها باید ویژگی‌های نوع ظروف پلاستیکی را روی آن‌ها قید کنند.
ضمناً اگر نمی‌توانید نوع پلاستیک را شناسایی کنید بهتر است از مایکروویو صرف‌نظر کرده و غذا را در فر داغ کنید یا از ظرف شیشه‌ای یا سرامیکی استفاده کنید.
ضمناً این را هم باید مشخص کنید که قصد پخته شدن غذا را دارید یا فقط می‌خواهید غذا را گرم کنید. غذایی که قرار است گرم شود به مدت زمان کمتری نیاز دارد. بنابراین اینکه از ظرف پلاستیکی استفاده کنید یا شیشه‌ای چندان مهم نیست؛ اما در مورد پختن غذا هرگز از ظرفی که از ایمن بودن آن در مایکروویو مطمئن نیستید استفاده نکنید. ظروفی را که تغییر شکل داده‌اند یا کهنه شده‌اند هرگز به کار نبرید؛ زیرا بیشتر احتمال دارد مواد شیمیایی آزاد کنند.

---