روانشناسی بعد از جدایی

نیاز به رابطه و دلبستگی به دیگران و پذیرفته شدن از سوی آنان همان قدر برای بهزیستی روانشناختی ما لازم است، که آب و غذا برای بهزیستی جسمانی ما!

انسان ها با نیاز به تعامل با یکدیگر به دنیا می آیند (که یک گواه برای آن ترجیح نوزادان در نگاه کردن به چهره ها می باشد) و دلبستگی و تعلق ریشه در تکامل انسان دارد.

نیاکان ما به لطف دلبستگی می توانستند از یکدیگر در برابر خطر محافظت کنند، غذا به دست بیاورند و تولید مثل نمایند، لذا داشتن رابطه و حفظ آن از دیرباز مزیتی مهم به حساب می آمده و ارزش بقا داشته است.

جدایی یکی از وضعیت های پرتنش در زندگی افراد می باشد، که آثار و پیامدهای عمیق اقتصادی، اجتماعی، روانی، قانونی و والدینی برای افراد، فرزندانشان و اجتماع به همراه دارد. بر اساس آمار کشورهای مختلف از جمله ایران میزان جدایی روز به روز در حال افزایش است.

جدایی، بعد از مرگ همسر، بیشترین تغییر برای سازگاری مجدد در افراد را می طلبد. جدایی و طرد شدن با مغز انسان همان کاری را می کند که به هنگام آسیب بدنی اتفاق می افتد و این نشان از اهمیت ماجرا دارد.

روانشناسی بعد از جدایی و عواملی که منجر به جدایی می شود؟

عوامل بسیاری منجر به جدایی می شود،

از جمله: اختلافات مذهبی و اخلاقی، مشکلات اقتصادی، عدم احترام، عدم صداقت، عدم ابراز علاقه، عدم بیان شفاف خواسته ها و ناراحتی ها، اختلال در روابط جنسی، مقایسه، تحقیر، پایین بودن سطح سواد، اعتیاد، بیکاری، شهرنشینی، پایین بودن سن، مشکلات ارتباطی، دخالت خانواده ها، بیماری روانی، اختلاف سنی، ازدواج اجباری، خیانت، انتخاب نادرست اولیه و وابستگی افراطی به خانواده.

روانشناسی بعد از جدایی و مراحل جدایی

جدایی طی سه دوره صورت می گیرد:

1. دوره قبل از طلاق (تصمیم گیری)، که با تجربیات نارضایتی روز افزون نسبت به رابطه آغاز می شود.
2. دوره حین طلاق (بازسازی)، که با احساسات مبهمی مانند طرد، خشم، ترس و تنهایی همراه است.
3. دوره پس از طلاق (بهبودی)، که می تواند با کشف تجربیات و هویت جدید، یا پشیمانی و مقاومت در پذیرش واقعیت همراه باشد.

روانشناسی بعد از جدایی و علائم نشان دهنده آسیب بعد از جدایی

به گفته تحقیقات افراد پس از جدایی دچار علائم آسیب زای بسیاری از جمله افسردگی، گوشه گیری، احساس ناامیدی، یاس و عدم مسئولیت پذیری، ضعف روانی و تمایل به خود سرزنش گری می شوند.

این علائم در صورت شدت می تواند به اختلالات روانی مانند افسردگی، خود بیمار انگاری و اختلال تبدیلی شده و در نتیجه در عملکرد اجتماعی، تحصیلی، یا شغلی فرد اختلال ایجاد کرده یا کیفیت آن را کاهش می دهند.

جدایی به مثابه فرایند سوگواری

سوگواری و واکنش به مرگ طبق نظریه کوبلر راس دارای پنج مرحله است، که این مراحل شامل: انکار، خشم، چانه زنی، افسردگی و در نهایت پذیرش می باشند.

جدایی را نیز می توان نوعی فرایند سوگواری در نظر گرفت، وایزمن معتقد است در فرایند جدایی رشد و بالندگی وجود دارد همان گونه که در فرایند سوگ وجود دارد، پنج مرحله پیشنهادی او برای جدایی عبارتند از:

1. انکار
2. فقدان و افسردگی
3. خشم و دو سو گرایی
4. تغییر سبک زندگی و هویت
5. پذیرش و انسجام

سازگاری با جدایی

سازگاری با جدایی که به معنای ارزیابی مثبت از خود و احساس مدیریت شخصی پس از جدایی می­باشد، فرایندی چند بعدی است، که شامل مولفه های روانشناختی، اجتماعی و مالی می باشد.

سازگاری حکایت از رابطه میان فرد و محیط (اجتماعی) او دارد، که به وی امکان ارضای نیازهایش را می دهد. فرد سازگار قادر است میان خود و محیط رابطه ای سالم برقرار ساخته و به انگیزه های خود بپردازد.

سازگاری مثبت شامل رهایی از نشانه های جسمانی و روانی، توانایی انجام وظایف، بهره وری از اوقات فراغت و رشد استقلال فردی است.

این سازگاری محدود به فقدان نشانه های منفی نیست، بلکه شامل تغییرات مثبت بیانگر آرامش روانی، شادی، زندگی رضایتمند و توان کنار آمدن با مشکلات است.

روانشناسی بعد از جدایی و عوامل موثر در سازگاری بعد از جدایی

حمایت اجتماعی، سبک دلبستگی، ویژگی های شخصیتی، سلامت جسم و روان، نگرش مذهبی، سن و تعداد و جنسیت فرزندان، مدت رابطه، مدت جدایی، سن فرد، وضعیت اجتماعی – اقتصادی، وضعیت اشتغال و مسکن، آغازگر جدایی بودن و بسیاری عوامل دیگر می تواند در میزان سازگاری بعد از جدایی فرد موثر باشد.

چه افرادی سازگاری بهتری با جدایی دارند؟

تسلط، ابراز وجود، اعتماد به نفس، هوش، خلاقیت، جسارت اجتماعی، آزاد اندیشی، خودکفایی و آرامش از ویژگی های افراد سازگار می باشد.

روانشناسی بعد از جدایی و راهکارهایبهبود وضعیت افراد پس از جدایی

در ادامه به تعدادی از راهکارهای مفید جهت بهبود وضعیت افراد پس از جدایی و کاهش پیامد های منفی آن اشاره می شود:

1. پذیرش روانی

پذیرفتن کامل افکار و احساسات مرتبط با جدایی بدون هیچ واکنش درونی یا بیرونی جهت حذف آن ها و کاهش اعمال اجتنابی و کنترلی نامناسب که یا تاثیری بر تجارب ذهنی مذکور ندارد و یا حتی اثر معکوس داشته و موجب تشدید آن ها می شود.

2. ارضای نیاز به تعلق و دلبستگی

ابراز احساسات، کمک گرفتن و ارتباط صمیمانه با خانواده، دوستان و آشنایان یکی از عواملی است که نقشی اساسی در سازگاری پس از جدایی ایفا می کند.

بهره مندی از حمایت خانوادگی به عنوان سرمایه ای اجتماعی به واکنش کارآمدتر به جدایی در افراد کمک می نماید. تنها ماندن در زمان اجداد ما نتیجه ای جز شکار شدن و مرگ نداشته!

3. برون گرایی

هر چه افراد برون گراتر باشند، دوستان بیشتری پیدا خواهند کرد و حمایت عاطفی و مادی بهتری برای حل مشکلات خود به دست می آورند.

4. توجه به سلامت روان

بعد از جدایی احتمال بروز اختلال های روانی از جمله افسردگی افزایش می یابد، لذا توجه به سلامت روان و کمک گرفتن از روان درمانگر در راستای کاهش پیامدهای منفی جدایی و بهبود کارکردهای جسمی و روانی می تواند بسیار کارساز باشد.

5. ورزش

ورزش و فعالیت جسمانی نه تنها سلامت جسمی را افزایش می دهد، بلکه یکی از اساسی ترین فاکتورها در بازیابی سلامت روان می باشد. ورزش با تنظیم هورمون ها کاری تقریبا شبیه به معجزه با جسم و روان می کند.

6. قطع کامل ارتباط و دوری از تمام یاد آورها

یکی از مهم ترین مسائل قاطعیت در تصمیم و قطع کامل رابطه می باشد، جهت دستیابی به این قاطعیت حذف تمام یادآورهای رابطه چه در فضای حقیقی (مانند کادو، مکان های خاص، و هر چیز دیگری که رابطه را در ذهن تداعی کند) و چه در فضای مجازی (فضاهای مجازی، چت، ایمیل و تلفن) اهمیت به سزایی دارد.

7. راهبردهای دینی – معنوی

اعتقادات و باورهای معنوی، انجام مناسک مذهبی و عضویت در تشکل های مذهبی برای افراد معتقد یکی دیگر از عوامل موثر در سازگاری بعد از جدایی است، که افراد را از هیجان های منفی دور کرده، نشانه های افسردگی را کاهش می دهد و منجر به آرامش می شود.

8. افزایش تاب آوری

تاب آوری یا انعطاف پذیری همان سازگاری مثبت علی رغم مشکلات زندگی است، که به افزایش توانایی فرد جهت برخورد با مشکلات می انجامد.

افراد تاب آور توانش اجتماعی بالا (شامل همدلی، انعطاف پذیری فرهنگی، تفاهم، مهربانی، مهارت های ارتباطی و شوخ طبعی)، مهارت های حل مساله (شامل برنامه ریزی، یاری جویی، تفکر انتقادی و خلاق) و خودگردانی بیشتر (شامل احساس هویت، خود کار آمدی، خود آگاهی، تسلط بر وظایف، کناره گیری سازگارانه از شرایط منفی، احساس هدفمندی و باور به آینده ای روشن) دارند.

9. تفریح

نیاز به تفریح یکی از نیازهای اساسی انسان است که هم ارضا نشدن آن نقشی در جدایی ایفا می کند، و هم ارضا شدن آن می تواند کمک بسیاری به بهبود وضعیت فرد پس از جدایی کند.

سفر، مهمانی، بازی، خنده، و انواع دیگر تفریحات می تواند گزینه مناسبی برای بهبود اوضاع باشد.

10. حضور در گروه های خودیار

حضور در جمع افرادی با داشتن زمینه ها و مسائل مشترک، علاوه بر درک این نکته که افراد بسیاری دارای تجربه جدایی می باشند و با این تجربه به خوبی کنار آمده اند، فرصت بازگویی و به اشتراک گذاری تجربیات شخصی و آشنا شدن با راهکارهای مختلف را به افراد می دهد.

این که بدانید افراد دیگری احساسات شما را می دانند و شما را درک می کنند، علاوه بر ایجاد امید در وجود شما، باعث می شود حس تنهایی کمتری نیز داشته باشید.

11. دوری از مواد مخدر و الکل

مواد مخدر، سیگار و الکل بر خلاف لذت آنی که ایجاد می کنند، پس از مدت کوتاهی اثر پاداش گونه خود را از دست داده و باعث بروز انواع مشکلات جسمی و روانی دیگر شده و نه تنها در کاهش پیامدهای منفی جدایی بی تاثیرند بلکه منجر به افزایش آن ها نیز می شوند.

12. واقع گرایی و زندگی در حال

توجه به واقعیت و پذیرفتن مسئولیت انتخاب های خود همواره و در هر شرایطی یکی از فاکتورهای اصلی سلامت روان می باشد.

پس از جدایی نیز واقعیت درمانی می تواند یکی از رویکردهای موثر در کاهش پیامدهای منفی باشد.

آگاهی یافتن از تمام حالات روانی، افکار و رفتارهای فرد در لحظه حال و عدم تمرکز روی گذشته و آینده نیز یکی از اصول اساسی درمان اکت می باشد که در کاهش پیامدهای منفی جدایی بسیار مفید است.

13. ادامه تحصیل

با تغییر شرایط زندگی و کاهش مسئولیت ها ممکن است فرصت برای ادامه تحصیل فراهم شود.

افراد می توانند با ادامه تحصیل و هدف گذاری واقع بینانه تا حد بسیاری به زندگی بازگردند و به استقلال و خود کارآمدی دست یابند. همچنین هر چه سطح تحصیلات بالاتر باشد، افراد نگرش بازتری به جدایی داشته و سازگاری بیشتری پس از جدایی خواهند داشت.

14. پایان دادن به احساس گناه

دست برداشتن از احساس گناه و خود سرزنش گری به علت اتفاقات گذشته یکی از مهم ترین قدم های بهبود می باشد. نشخوار و تمرکز بر گذشته یکی از فاکتورهای اصلی بسیاری از اختلالات روانی است.

15. یافتن معنا | روانشناسی بعد از جدایی

معنادرمانی یکی از رویکردهای موفق درمانی در علم روانشناسی می باشد. همانطور که ویکتور فرانکل در کتاب انسان در جستجوی معنا به اهمیت معنا در تحمل رنج های زندگی اشاره کرده است؛

به گفته بسیاری از افراد دارای تجربه جدایی، چه بسا اگر این تجربه در زندگی آن ها رخ نمیداد هرگز به شناخت خویش و خود اتکایی و استقلال دست نمی یافتند، و از این دیدگاه طلاق را پدیده ای معنادار در زندگی خود تعبیر می نمایند.

تحققیقات نیز گویای افزایش اعتماد به نفس و آزادی عمل بسیاری از افراد پس از جدایی است.

16. بخشش

بخشش را می توان انگیزشی دانست که منجر به کاهش کناره گیری، خشم و انتقام نسبت به فرد خطاکار می گردد و احساسات مثبت را جایگزین احساسات منفی می سازد.

بخشش باعث کاهش نارضایتی و تنفر از دیگران و آزادی از قضاوت ها و ادراکات گذشته می گردد، و نباید آن را با عفو و چشم پوشی و فراموش کردن اشتباه گرفت.

اگر با پیامدهای منفی جدایی دست به گریبان هستید، و علی الخصوص اگر مدت زیادی است که این احوال را تجربه می کنید (حتما موضوع را جدی بگیرید!)، می توانید بهمرکز مشاوره ستاره ایرانیانمراجعه کنید و از خدمات تخصصی این مرکز بهره مند شوید.

مرکز مشاوره ستاره ایرانیان با داشتن مشاورانی متخصص و باتجربه، آماده ارائه خدمات بهداشت روان به شما عزیزان خواهد بود.

منبع:مرکز مشاوره روانشناسی ازدواج، خانواده و نوروفیدبک

عکس العمل دختر و پسر بعد از جدایی

دلتنگی زنان بعد از جدایی

روانشناسی مردان بعد از جدایی

دلتنگی بعد از جدایی

پشیمانی دختر بعد از جدایی

پشیمانی پسران بعد از جدایی

کارهایی که بعد از کات کردن نباید انجام داد