اختلال خلق ادواری یا سیکلوتایمی

در اختلال خلق ادواری یا سایکلوتایمی، فرد بیمار با دوره‌های طولانی هایپومانیا (hypomanias) ولی با شدت کم مواجه می‌شود و همچنین دوره‌هایافسردگیزودگذر و خفیفی را تجربه می‌کند.

اختلال خلق ادواری یا سیکلوتایمی یک نوع اختلال خلقی نسبتاً ملایم است. در اختلال سیکلوتایمی خلق و خوی فرد بین دو حالت متفاوت افسردگی (موود پایین) خفیف و هیپومانیا (موود بالا) در حال نوسان است. این نوسان بین دو موود بالا و پایین به گونه ای است که فرد هیچ گاه حالات شدید این دو موود را تجربه نمی کند.

برای مثال هیچ گاه فرد دچار افسردگی شدید و طولانی مدت نمی شود و حالت هیپومانیا هیچ گاه به حالت مانیای کامل تبدیل نمی شود. در واقع افراد مبتلا به اختلال خلق ادواری حالت و علائم خفیف تری از اختلال دوقطبی کامل را تجربه می کنند.

اما تفاوت اختلال خلق ادواری با اختلال دوقطبی در این است که ملاک های خلق مانیک، هیپومانیک یا افسردگی اساسی در خلق ادواری بطور کامل برآورده نمی شود و همانطور که ذکر شد شکل خفیف تری از اختلال دوقطبی است.

افراد مبتلا به سیکلوتایمی در معرض ریسک ابتلا بهاختلال دوقطبیقرار دارند. با این حال هنوز داده های کافی برای اثبات این موضوع وجود ندارد که اختلال خلق ادواری تظاهری زودرس از اختلال دوقطبی است. این اختلال بین زنان و مردان بطور مساوی رخ می دهد و معمولا در نوجوانی و یا اوایل جوانی شروع می شود.

کودکان مبتلا به اختلال خلق ادواری معمولا به اختلال بیش فعالی و نقص توجه هم دچار هستند و بزرگسالان مبتلا به این اختلال هم معمولا از اختلالات خواب و اختلالات مرتبط بامواد مخدرنیز رنج می برند.

علائم و نشانه ها خلق ادواری یا سیکلوتایمی

فرد مبتلا به سیکلوتایمی به مدت حداقل دو سال (برای کودکان و نوجوانان حداقل یک سال) دوره هایی از حالات خفیف هیپومانیا و افسردگی را تجربه می کند.

برخی علائم در دوره ی افسردگی

1.داشتن احساس ناامیدی و پوچی و حال بد به صورت مداوم

2.از دست دادن علاقه ی فرد به فعالیت هایی که قبلا به آن ها علاقه مند بوده است

3.از دست دادناعتماد به نفس

4.احساس بی ارزش بودن یا احساس گناه

5.دشواری در تمرکز، یادآوری یاتصمیم گیری

6.از دست دادن اشتها و یا اضافه وزن

7.مشکل در به خواب رفتن و یا خواب آلودگی بیش از حد

8.خستگی و بی حسی و یا آهسته شدن فعالیت ها

9.افکار مرگ و یاخودکشی

برخی علائم در دوره ی هیپومانیا

1.خلق بالا و خوب و احساس سرخوشی

2.تحریک پذیری

3.کم خوابی

4.افزایش انرژی و فعالیت برای دستیابی به هدف

5.پرش افکار (پرش از یک فکر به فکر دیگر)

6.رفتار تهاجمی، تحریک آمیز و آشفته و یا مزاحمت آمیز

7.ولخرجی

8.داشتن یک دوره ی پایدار از رفتارهایی که متفاوت از حالت معمول است.

9.سوء استفاده از مواد مخدر، به ویژه کوکائین، داروهای خواب و الکل

10.پرحرفیو یا احساس فشار برای صحبت کردن

11.افزایشمیل جنسی

12.کاهش توانایی تمرکز

13.اعتقادات غیرواقعی درباره ی توانایی های خود

14.قضاوت ضعیف که می تواند منجر به رفتار مخاطره آمیز یا گمراهی شود

فرد در دوره ی هیپومانیا ممکن است از این افزایش فعالیت و سرخوشی که تجربه می کند کاملا راضی باشد و احساس خوبی داشته باشد و وجود مشکل را انکار کند. اما باید توجه داشت که حالات هیپومانیا در صورت عدم اقدام به درمان منجر به مانیا یا افسردگی اساسی می شوند.

دلایل ابتلا به اختلال خلق ادواری (سیکلوتایمی)

مانند اکثر بیماری های روانی، علت این اختلال هنوز مشخص نشده است. با این حال می توان گفت که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و وراثت، عملکرد مغز و عوامل محیطی در شکل گیری این اختلال نقش دارند.

• وراثت و عوامل ژنتیکی:سابقه ی خانوادگی و وراثت به طور کل نقش مهمی در ابتلا به اختلال های سیکلوتایمی، افسردگی اساسی و دوقطبی ایفا می کند.

• تفاوت در عملکرد مغز:تغییرات نوروبیولوژیکیمغزمی توانند باعث افزایش خطر ابتلا به سیکلوتایمی شوند.

• عوامل محیطی:تجربه هایی مثل سوء استفاده ی جسمی یا جنسی، استرس های طولانی مدت و یا سایر تجربه های آسیب زا می توانند خطر ابتلا به سیکلوتایمی را افزایش دهند.

راه های تشخیص خلق ادواری

از علائم تشخیص خلق ادواری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• افسردگی در این بیماران

• تغییر خلق به صورت غمگین

• احساس بی‌کفایتی و بی‌لیاقتی

• کاهش انرژی

• اختلال خواب

• کاهش قدرت تصمیم‌گیری

• کاهش اشتها

• کاهش وزن

• احساس گناه

•اختلال در یادگیری

• اختلال در تمرکز حواس و داشتن افکار و تمایلات خودکشی

از ملاک‌های تشخیص افسردگی در بیماران مبتلا به اختلال خلق ادواری است.

سن آغاز خلق سیکلوتایمی

اختلال سیکلوتایمی عموما بین ۲۰ تا ۳۵ سالگی شروع می‌شود. این بیماری درمیان بستگان درجه اول مبتلایان به اختلال افسردگی اساسی شایع‌تر است و حداقل دو مورد از علائم زیر در آن دیده می‌شوند:

• کاهش اشتها

•پرخوری

• مشکلات خواب

• خستگی

• عزت نفس پایین

• تمرکز ضعیف یا اشکال درتصمیم‌گیریو احساس ناامیدی

درمان اختلال خلق ادواری (سیکلوتایمی)

دارودرمانی و روان درمانی گزینه های درمان برای بیماران مبتلا به این اختلال می باشند.

درمان معمولا یک فرآیند مزمن و مادام العمر است که هدف آن کاهش علائم افسردگی و هیپومانیا و کاهش خطر ابتلا به اختلال دوقطبی است.

در حال حاضر هیچ داروی شناخته شده ای وجود ندارد که بتواند به طور موثر سیکلوتایمی را درمان کند. اگرچه پزشک شما ممکن است داروهایی که معمولا برای درمان اختلال دوقطبی مورد استفاده قرار می گیرند را تجویز کند تا علائم کاهش یابد و یا از شدت آنها کاسته شود. داروهایی مانند کوئتیاپین و لیتیوم.

جالب توجه است که داروهای ضدافسردگی در کاهش علائم سیکلوتایمی موثر نیستند.

همچنین برخی از روش های روان درمانی رایج برای درمان اختلال دوقطبی، در درمان اختلال خلق ادواری نیز استفاده می شود، از جمله:

درمان رفتاری شناختی (CBT) :تمرکز بر روی جانشینی افکار و باور های مثبت به جای افکارو باورهای منفی، تکنیک های مدیریتاسترسو شناسایی عواملی که باعث عود علائم می شوند.

رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT):متمرکز بر دادن آگاهی، آموزش تحمل پریشان حالی و تنظیم عاطفی

درمان ریتم بین فردی و اجتماعی(IPSRT):متمرکز بر تثبیت ریتم های روزانه – به خصوص در خواب، بیدار شدن و خوردن غذا؛ تثبیت روال و ریتم روزانه نشان دهنده کمک به تثبیت روحیه است.

ویژگی‌های اختلال خلق ادواری (سیکلوتایمی)

1.خلق افسرده در اکثر اوقات روز و در اکثر روزها به مدت حداقل دو سال که نشانه‌ آن گزارش خود فرد از حالت درونی‌اش باشد و یا مشاهده دیگران.

نکته: ‌در کودکان و نوجوانان، خلق می‌تواند تحریک‌پذیر بوده و باید مدتش حداقل یک سال باشد.

2.وجود حداقل دو مورد زیر همزمان با افسردگی:

• کم‌اشتهایی یا پرخوری

• بی‌خوابی یا پرخوابی

• کمبود انرژی یا خستگی

• کاهش اعتماد به نفس

• ضعف در تمرکز یا دشواری در گرفتن تصمیم

• احساس نومیدی

3.طی این دوره دو ساله اختلال (یک ساله در مورد کودکان و نوجوانان) فرد هرگز بیش از دو ماه فارغ از علائم ذکر شده در معیارهای 1 و 2 نبوده باشد.

4.طی اولین دوره دو ساله اختلال (یک ساله در مورد کودکان و نوجوانان) هرگز حمله افسردگی عمده ‏ای رخ نداده باشد.

نکته:‌گاهاً پیش از پیدایش خلق ادواری حمله افسردگی عمده‌ای وجود داشته اما باید فروکش کامل کرده باشد (یعنی به مدت دو ماه هیچ نشانه یا علامت چشمگیری وجود نداشته باشد)

همچنین پس از دو سال اول اختلال سیکلوتایمی (یک سال در کودکان و نوجوانان) احتمال دارد که حملاتی از اختلال افسردگی عمده روی آن سوار شود که در این صورت اگر معیارهای حمله افسردگی عمده وجود داشته باشد هر دو تشخیص را می‌توان مطرح کرد.

5.هرگز نباید حمله‌ای از نوع مانیا، مختلط، یا هیپومانیا وجود داشته باشد و معیارهای مربوط به اختلال سیکلوتایمی را نیز هرگز نباید فرد داشته باشد.

6.علایم مزبور نباید صرفا در سیر یک اختلال سایکوتیک مزمن نظیراسکیزوفرنییا اختلال هذیانی رخ داده باشد.

7.علایم مزبور نباید ناشی از اثرات جسمی مستقیم یکی از مواد (مثل داروهای مورد سوء‌مصرف یا داروهای طبی) یا یکی از بیماری‌ های طبی عمومی (نظیر کم‌کاریتیروئید) باشد.

8.علایم مزبور به لحاظ بالینی ایجاد رنج و عذاب چشمگیر کرده باشد یا کارکردهای اجتماعی، شغلی یا سایر کارکردهای مهم فرد را به نحو قابل توجهی مختل ساخته باشد.