عاروس کله، عروسک محلی روستای سیاه رودبار

پیشینه ساخت عروسک‌های سنتی در ایران به آیین‌های کهن و جوامع ابتدایی برمی‌گردد. کشور ایران با جغرافیای متنوع خود، قومیت‌های متنوع را شامل می‌شود که این خود منجر به تولید اشکال متنوعی ازعروسک‌های سنتی شده است. عاروس‌کله عروسکی سنتی است که ساخت آن در بین مردم روستای سیاه رودبار شهرستان علی‌آباد کتول استان گلستان مرسوم است.
روستای سیاه رودبار از توابع شهرستان علی‌آبادکتول و در ۲۲ کیلومتری جنوب شرقی این شهرستان در بخش مرکزی دهستان زرین‌گل در ارتفاعات شرقی البرز قرار دارد.

منطقه سیاه رودبار (پونه آرام) در حدود ۷۵۰ هکتار، مهم‌ترین و تنها ذخیره‌گاه درختان انجیلی جهان است که این درخت به عروس جنگل‌های هیرکانی شهرت یافته است. قدیمی‌ترین درختان سرخدار با بیش از ۱۰۰۰ سال قدمت در منطقه پونه آرام سیاه رودبار قرار دارد. این جنگل‌های باستانی از دوره سوم زمین‌شناسی با گذر از عصر یخبندان باقی‌ مانده‌اند.

مردم روستای سیاه رودبار از قوم تات و قزلباش بوده و به لحاظ فرهنگی، زبان، پوشش و آداب‌ورسوم تا حد زیادی از فرهنگ علی‌آباد کتول و رامیان تأثیر گرفته‌اند. در این روستا رشته‌های صنایع‌دستی شامل قالی‌بافی، پارچه‌بافی، خراطی، توف‌بافی (نواربافی کتول)، سوزن‌دوزی (گلدوزی‌های سنتی)، نمدمالی، چادرشب بافی و عروسک محلی رواج دارد.

عروسک محلی سیاه رودبار

عاروس‌کله یک عروسک پارچه‌ای چوبی است که ساخت آن در بین مردم روستای سیاه رودبار شهرستان علی‌آباد کتول مرسوم است. این عروسک بنا به شرایط با چند نوع حالت مختلف ساخته می‌شود که در شب عروسی دارای روبند بوده و بعد از عروسی و قبل از بچه‌دار شدن، دارای تک‌بند (دستمالی برای بستن جلوی دهان) و بعد از بچه‌دار شدن شکل آن تغییر کرده و به پشت مادر، کودکی بسته ‌شده و ماروچه نامیده می‌شود.

در زمان‌های گذشته ساخت این نوع عروسک رواج بیشتری داشته است اما امروزه تنها تعداد انگشت‌شماری از خانواده‌ها این نوع عروسک را برای دختران خود می‌سازند. با توجه به گسترش روزافزون تکنولوژی و محدود شدن ارتباطات جوامع شهری و روستایی در قاب تکنولوژی فراگیر امروزی، متأسفانه خطر انحراف از اصالت،‌ فرهنگ‌ و آئین‌های کهن گذشتگان بیشتر شده است و بیم آن است که با درگذشت آخرین نسل باقی‌مانده از فرهنگ گذشته، شاید برای همیشه برخی رسوم کهن، رو به انزوا و فراموشی رود.

عاروس‌کله به‌معنی عروس کوچک، عروسکی پارچه‌ای با بدنی چوبی و بدون دست بوده که صورت آن را با پنبه سفید درست می‌کردند و برای نمایش چشم و دهان، یک مثلث با نخ مشکی بر روی صورت می‌دوختند. این عروسک با توجه به شرایط عروس، باحالت‌های مختلف ساخته می‌شد که دارای تک‌بند و چارشو (چادرشب) بوده و در شب عروسی دارای روبند توری است.

در میان مردم روستا رسم است که عروس بعد از شب عروسی و قبل از بچه‌دار شدن، جلوی دهانش را با پارچه‌ای عموماً دست‌بافت می‌بسته که به این پارچه تک‌بند Tekband می‌گفتند و عروس تا قبل از بچه‌دار شدن به حرمت پدرشوهر، برادرشوهر، مادر شوهر و ... سکوت می‌کرده و سلام و احترام را با تکان دادن سر ، به بزرگ‌ترها انتقال می‌داده است.

عروس روستای سیاه رودبار در صورت به دنیا آوردن اولاد پسر، اجازه داشت تا تک‌بند را از جلوی دهانش باز کند و با برادرشوهر و پدرشوهر صحبت کند ولی اگر فرزندش دختر بود همچنان تک‌بند بر روی دهانش باقی می‌ماند. ولی عروسکی که بعد از بچه‌دار شدن عروس ساخته می‌شد با همان شرایط ساخت عاروس‌کله بدون تک‌بند بوده که یک عروسک نوزاد هم با چادرشب به پشتش بسته می‌شد و این عروسک به نام ماروچه Marvache نامیده می‌شد.

عروسک سیاه رودبار با توجه به داشتن اصالت بومی‌محلی، داستان و قدمت آن در منطقه و استفاده از مواد اولیه بومی برای ساخت آن، با ارزش غنی فرهنگی، ثبت ملی شده است.





#‌گردشگری

بیشتر...


تبلیغات

تبلیغات
مطالب مرتبط

جالب و خنده دارترین جواب سلبریتی ها برای ازدواج نکردن ، برخی از افراد مشهور پاسخ های جالبی درمورد ازدواج نکردن خود داده اند بسیار خنده دار

4 ماه پیش

جدیدترین ایده ها برای طراحی آشپزخانه ، در این مطلب قصد داریم جدیدترین ایده ها برای طراحی آشپزخانه را بررسی کنیم، ایده‌هایی که می‌توانند به

4 ماه پیش

ترفندهای جالب در استفاده از ماشین لباسشویی ، شاید تعجب کنید که شستن لباس ها در ماشین لباسشویی مگر سخت است؟ اما هر از گاهی نتایج نه چندان

4 ماه پیش

دانلود اپلیکیشن های نشان بلد آپ و سروش برای آیفون ، اپلیکیشن‌های نشان، بلد، آپ و سروش برای کاربران آیفون نیز از اهمیت بالایی برخوردار هستند

4 ماه پیش

خرید دمپایی زنانه جدید را از دست ندهید! + تخفیف ویژه ، دیگر نمی‌توان دمپایی را صرفاً یک وسیله‌ی محافظتی برای پاها دانست. امروزه، جدیدترین

4 ماه پیش

اقتصادسبز آنلاین: بنا به اعلام گمرک، در ۵ ماهه ابتدایی امسال بالغ بر ۱۰ میلیون و ۳۰۰ هزار تن کالای اساسی به ارزش ۶ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار، وارد کشور شده است. بر اساس این گزارش، در ۵ ماهه سال جاری ۱۰ میلیون و ۳۰۰ هزار تن کالای اساسی به ارزش ۶ میلیارد و ۳۰۰ […]

4 ماه پیش

اقتصادسبز آنلاین: غلامرضا نوری قزلجه با بیان اینکه تحقق اهداف برنامه هفتم توسعه در بخش کشاورزی به ۱۰۷۰ هزار میلیارد تومان نیاز دارد، از خرید ۱۱ میلیون و ۷۰۰ هزار تن گندم خبر داد. بر اساس این گزارش، وزیر جهاد کشاورزی در گفت‌وگویی با تشریح برنامه‌های وزارت جهادکشاورزی در دولت چهاردهم اظهار داشت: برنامه هفتم […]

4 ماه پیش

اقتصادسبز آنلاین: مجری طرح برنج کشور آمار سطح زیرکشت برنج را ۷۲۰ هزار هکتار اعلام کرد و از برآورد تولید  ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تن از این محصول خبر داد. سهراب سهرابی گفت: بنابر آمار سطح زیرکشت برنج استان ها ۷۲۰ هزارهکتار است که تاکنون در سطح ۱۳۰ هزارهکتار برنج برداشت شده است. به گفته […]

4 ماه پیش

اقتصادسبز آنلاین: قطعی برق چاه‌های کشاورزی علاوه بر ایجاد خسارت به ادوات کشاورزی، کاهش بیش از ۲۵ درصدی تولید محصولات اساسی را به دنبال داشته است. عطاءاله هاشمی، عضو شورای قیمت‌گذاری و اتخاذ سیاست‌های حمایتی گفت: براساس قانون، وزارت نیرو مکلف است تا برق چاه‌های عمیق کشاورزی را در هر ۲۴ ساعت با ولتاژ مناسب تأمین […]

4 ماه پیش

بیشتر...