انسان از ابتدای تمدن، بعد از نیاز به آب، هوا و غذا برای زنده ماندن، نیاز به پوششی دارد که در مقابل گرما و سرما از خود محافظت کند. به همین منظور منطقی ترین حالت این است که قبل از هر چیزی با بهره گیری از حداقل امکانات برای خود پوششی تهیه کند. تهیه پوشش (البسه، پوشاک و کفش) برای خانوارها، هزینه های دارد که از ضروری‌ ترین هزینه‌ هایی است که خانوارها در سبد هزینه کرد خود دارند. در واقع البسه، پوشاک و کفش از مهم ترین اقلام هزینه ای خانوارها است که ارتباط مستقیم با بعد خانوار دارد. طبق اولویت بندی کالایی در گزارش های شاخص قیمت مصرف کننده مرکز آمار، پوشاک و کفش با ضریب اهمیت 5/4 در اولویت پنجم مصرفی خانوارها قرار دارد. نمودار هفته بازار نیوز به بررسی وضعیت هزینه‌ های البسه، پوشاک و کفش در سبد هزینه کرد خانوارها کشور (شهری و روستایی) طی یک دهه گذشته اختصاص دارد.

الف) مهم­ترین نکات نمودار هفته بازار نیوز

نمودارهای 1 و 2 به بررسی سهم، متوسط هزینه حقیقی[1]‌ و هزینه کل حقیقی البسه، پوشاک و کفش در سبد هزینه کرد خانوارها طی سال های 1390 تا 1401 می­پردازد. مهم­ترین نکات نمودار به شرح زیر است:

1. سهم هزینه البسه، پوشاک و کفش در هزینه کرد خانوار

• هزینه کل حقیقی البسه، پوشاک و کفش در سال 1390 برای خانوارهای کل کشور، شهری و روستایی به ترتیب برابر 125، 90 و 35 هزار میلیارد تومان بوده است. روند آن در سال های بعد نزولی بوده است به گونه ای که در پایان سال 1401 برای خانوارهای کل کشور، شهری و روستایی به ترتیب برابر با 88، 70 و 18 هزار میلیارد تومان شده است. در واقع از سال 1390 تا 1401، هزینه حقیقی البسه، پوشاک و کفش برای خانوارهای کل کشور، شهری و روستایی به ترتیب کاهش 29، 22 و 49 درصد داشته است. بنابراین خانوارهای روستایی نسبت به خانوارهای شهری هزینه­ های مربوط به البسه، پوشاک و کفش را بیشتر کاهش داده اند.
• سهم هزینه البسه، پوشاک و کفش خانوارهای کشور نسبت به کل هزینه های خانوار در سال 1390 برابر 9/3 بوده که در سال 1401 به 1/3 درصد کاهش یافته است. سهم هزینه مصرف پوشاک و کفش خانوارهای شهری کمتر از خانوارهای روستایی است. به طوری که این سهم برای خانوارهای روستایی در سال 1401 برابر 9/3، برای خانوارهای شهری برابر 8/2 است. در واقع به دلیل فشار هزینه­های دهه 90 (مسکن، خوارک و ...) خانوارها ترجیح داده اند که از سهم هزینه البسه، پوشاک و کفش خود بکاهند.

2.متوسط هزینه حقیقی البسه، پوشاک و کفش خانوارها

• در سال 1390، متوسط هزینه حقیقی به ترتیب برای خانوارهای کل کشور، شهری و روستایی برابر 89/5، 86/5 و 03/6 میلیون تومان بوده که در سال 1401 به ترتیب برای خانوارهای کل کشور، شهری و روستایی به 24/3، 32/3 و 98/2 کاهش یافته است.
• در سال های 1390، 1391 و 1398 شکاف متوسط هزینه حقیقی برای خانوارهای شهری و روستایی بسیار کم بوده در حالی که از سال های 1392 تا 1397 این شکاف زیاد شده است. در واقع به نظر می­رسد، شوک­های ارزی و تحریمی که منجر به افزایش هزینه­های خوارک شده است، زمینه کاهش سهم هزینه البسه، پوشاک و کفش از کل هزینه­ها را برای خانوارهای روستایی نسبت به خانوارهای شهری فراهم نموده است.

ب) نکته پایانی

همان­طور که گذشت برای خانوار کل کشور سال 1390 بیشترین و 1398 کمترین سهم هزینه البسه، پوشاک و کفش از هزینه کرد خانوار را داشت. سهم هزینه البسه، پوشاک و کفش از هزینه کرد خانوار، متوسط هزینه حقیقی و هزینه کل حقیقی البسه، پوشاک و کفش برای خانوارهای شهری و روستایی در طی سال های 1390 تا 1401 روند نزولی داشت. کاهشی بودن روند نشان می دهد که سطح رفاه خانوارهای کشور کمتر شده است. یعنی خانوارها هزینه های پوشاک خود را کم کرده تا بتوانند این هزینه را صرف نیازهای دیگر خود کنند. این موضوع به نظر می رسد نشان دهنده فشار اقتصادی ناشی از تورم و گران شدن مخارج خانوار بخصوص کالاهای ضروری باشد. زیرا که خانوارهای روستایی بیش از خانوارهای شهری تحت تأثیر این تحولات قرار گرفته اند.

دکتر علی نجفی؛کارشناس آمار اقتصادی

//پایان پیام