سنگ یاقوت یکی از ارزشمندترین سنگ‌های طبیعی می‌باشد. ارزش این سنگ با داشتن تفاوت‌هایی که در رنگ آن‌ها دیده می‌شود، متغیر است. رنگ سرخ این سنگ بسیار با ارزش است و از لحاظ قیمت نیز افزایش‌هایی دارد.

قیمت هر سنگ یاقوت همچنین می‌تواند به طور چشمگیری افزایش یابد به خصوص زمانی که کیفیت آن تغییر می‌کند.

رنگ

این یاقوت‌های درمانی و گرماده، طیف وسیعی از رنگ‌های قرمز تیره و روشن را نشان می‌دهند.

از طرفی می‌توان گفت که رنگ، مهم‌ترین عامل موثر بر ارزش سنگ یاقوت است. بهترین نوع سنگ یاقوت که بسیار جاذب است، دارای رنگ قرمز خالص، پر جنب و جوش و مایل به رنگ قرمز است. به طور کلی می‌توان گفت که رنگ مهم‌ترین عامل در مقیاس کیفیت این نوع از سنگ دیده می‌شود. به عنوان مثال جواهرات با کیفیت بالا قابلیت اشباع رنگی دارند.

رنگ سنگ نباید بیش از حد تاریک باشد و یا در آن از نور زیادی استفاده شده باشد؛ در این صورت می‌توان گفت که سنگ یاقوت مورد نظر از کیفیت برخوردار می‌باشد. اگر رنگ آن بیش از حد تیره باشد، اثر منفی بر روشنایی سنگ دارد. از طرفی دیگر، اگر رنگ آن بیش از اندازه روشن باشد، رنگ آن قدرت زیادی ندارد.

برخی از سنگ شناسان در مورد تفاوت‌های بین یاقوت کبود و مرجان با هم بحث می‌کنند. از لحاظ تاریخی، کلمه‌ی یاقوت به رنگ قرمز اشاره دارد که گاهی رگه‌هایی از رنگ صورتی نیز در آن دیده می‌شود. در فرهنگ‌های مختلف برای سنگ یاقوت صورتی نیز تفسیرهای متفاوتی وجود دارد.در برخی از کشورهای تولید کننده جواهر مانند سری لانکا، رنگ‌های صورتی همیشه به عنوان یاقوت در نظر گرفته می‌شود، در حالی که در بسیاری از کشورهای مصرف کننده، آن را به عنوان یاقوت صورتی طبقه بندی می‌کنند.

آزمایشگاه GIA از یک مجموعه کنترل شده از سنگ‌های مقایسه‌ای به نام master stones استفاده می‌کند تا مشخص شود سنگ یاقوت به چه رنگ‌هایی در طبیعت یافت می‌شود. در توضیحات و طبقه بندی این سنگ ها، رنگ‌هایی از قبیل صورتی، بنفش یا نارنجی وجود دارد. اصل تمامیآزمايشگاه‌ها بر این اساس است كه قرمز بايد رنگ غالب باشد تا يك سنگ را بتوان از نوع یاقوت نامید. با این حال، در تجارت جواهر، شناسایی رنگ غالب، به ادراک شخصی بستگی دارد.

خون نماد دیگری از سنگ یاقوت است. از لحاظ تاریخی، اصطلاح "خون کبوتر" رنگ قرمز و درخشان یاقوت را مورد توصیف قرار داده است.

توصیف‌های سنتی مانند این‌ها برای جذب تصاویر و توصیف رنگ در بین حرفه‌ای‌ها مفید هستند.اما وقتی که برای توصیف یک سنگ واقعی یاقوت استفاده می‌شود، محققان را ممکن است به سوء تفاهم سوق دهد.

اصطلاحات تجاری می‌توانند رنگ‌ها و کیفیت‌های خاصی را که با منبع سنگی مرتبط است نمایان سازد. اما یک منبع منحصر به فرد هرگز به طور مداوم جواهرات را که همه رنگ و کیفیت مشابه دارند، به ارمغان می‌آورد.

ظاهر سنگ یاقوت ممکن است از یک منبع خاص در طول زمان به صورت بسیار زیبایی تغییر کند و کیفیت اصلی مرتبط با آن منبع دیگر نمی‌تواند مطابق با مواد تولید شده باشد. منابع جدید احتمالا فقط دارای زیبایی هستند و از نظر کیفیتی شباهتی به سنگ‌های قبل از آن ندارند.

وضوح

سطح تمامی این سنگ‌های یاقوت نمایانگر کیفیت و وضوح آن‌ها می‌باشد. این سنگ‌ها ممکن است که در دماهای متفاوت از خود نقش‌های زیبا و خاصی بر جای بگذارند.

وضوح و کیفیت این سنگ‌ها می‌تواند برای افرادی که در خرید و فروش و همچنین تجارت این سنگ‌ها دست دارند، بسیار مهم و حیاتی باشد. زیرا یکی از مهم‌ترین عوامل موثر در قیمت این سنگ ها، کیفیت و وضوح آن‌ها می‌باشد و ارزش آن‌ها از این طریق نمایان می‌شود. ارزش سنگ یاقوت به جذاب بودن آن‌ها بستگی دارد. درجه‌ی واضح بودن سنگ یاقوت باعث افزایش شفافیت یا روشنایی کانی می‌شود، و ارزش سنگ را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد.

سنگ یاقوت یکی از سنگ‌هایی است که به دلیل باارزش بودن نیاز به مراقبت بیشتری دارد. به همین دلیل اگر نتوان از آن‌ها به خوبی حفاظت کرد ممکن است آن‌ها شفافیت، درخشندگی و ارزش سنگ را به میزان قابل توجهی کاهش دهد و دوام آن را به زمان کوتاهی محدود کند. همچنین شکستگی بر روی این سنگ‌ها تهدید بسیار بزرگی برای آن محسوب می‌شود.

یاقوت همچنین می‌تواند حاوی قسمت‌های متشکل از سایر مواد معدنی، کریستال‌های کوچک، و یا ترکیب‌هایی باشد که همانند اثر انگشت ظریف و با ارزش هستند، می‌انجامد.

برخی از موارد گفته شده می‌توانند به ظاهر سنگ یاقوت کمک بزرگی کرده و آن را از این رو به آن رو کنند. در برخی از یاقوت‌ها به علت تابش نامناسب نور خورشید به کانی، سنگ مورد نظر ممکن است دچار مشکلاتی در روشنایی و سطح کانی شود و رنگ آن در جاهایی از آن متفاوت از دیگر بخش‌ها باشد.

برش

عوامل متعددی بر کاهش و نسبت سنگ‌های یاقوت در بازار تاثیر می‌گذارد. شکل کریستال یاقوت، برای کارهای بسیاری مناسب است.شایع‌ترین شکل سنگ یاقوت، یک شکل شش ضلعی صاف است، اما گاهی نیز ممکن است به حالت‌های دیگری در بیایند و اشکال دیگری را به خود بگیرند.

به طور کلی می‌توان گفت که رایج‌ترین شکل این سنگ، بیضی و بالشتکی می‌باشد. این سنگ‌ها با تاج‌های درخشان گاهی نیز به شکل‌های مثلثی و یا حتی با داشتن ردیف‌های متمرکز به شکل‌های مستطیلی و یا مربعی در می‌آیند.

اشکال شگفت آور و هیجان انگیزی نیز از این سنگ‌ها دیده شده است؛ اما این اشکال در اندازه‌های بزرگ‌تر و کیفیت‌های بالاتر نادر است و معمولا یافت نمی‌شود.

یاقوت خشن بسیار گران است، به طوری که برش کار در کار خود سعی می‌کند به همان اندازه اول آن وزن را حفظ کند و حتی سر سوزنی از کانی را از بین نبرد. آن‌ها ممکن است یاقوت مسطح شده را به سنگ‌های کم عمق تبدیل کنند که حتی در جاهای مخصوصی بتوان آن‌ها را مورد استفاده قرار داد.

ظهور رنگ‌های مختلف در جهت‌های مختلف کریستال (Pleochroism) یکی دیگر از عواملی است که در برش این سنگ‌های قیمتی بسیار تاثیرگذار است.یاقوت‌ها از نظر رنگ معمولا به رنگ قرمز دیده می‌شوند و با برش دادن آن‌ها باعث تغییر رنگ در سنگ شده و در آن یک طیف رنگی گسترده بر جای بگذارند.

در این نوع سنگ همیشه باید مراقب برش دادن سنگ‌ها بود و این کار را تنها به یک فرد حرفه‌ای می‌توان سپرد؛ چون حتی با یک اشتباه کوچک ممکن است وزن کانی به طور قابل توجهی کاهش پیدا کند.