وقتی وب‌سایت ArtStation خبر از برنامه‌ریزی برای ارائه توکن‌های غیر قابل معاوضه یا همان NFTها را داد، آخرین چیزی که انتظارش را می‌کشید دریافت بازخورد منفی مخاطبان بود. اما به فاصله چند ساعت از رونمایی از این برنامه، این دقیقا همان چیزی بود که گیرش آمد.

به شکلی تقریبی آنی، حامیان سایت شروع به مخالفت با این تصمیم و از تعبیه هنر روی بلاکچین و تاثیری که روی محیط زیست می‌گذارد ابراز نگرانی کردند. این نارضایتی آنقدر بالا گرفت که تا پیش از پایان روز، ArtStation تصمیم گرفت برنامه ارائه خود را پیش از اینکه اصلا شروع به کار کند لغو نماید.

این کمپانی در بلاگ پست خود نوشت: «بعد از دریافت انتقادات در شبکه‌های اجتماعی، مشخصا اکنون زمان خوبی برای ارائه NFT در بستر آرت‌استیشن نیست. ما بابت تمام احساسات منفی به وجود آمده بسیار متاسفیم. علی‌رغم تلاش‌مان برای موجه ساختن این رویکرد، مشخصات دست به اشتباه زده‌ایم و تقصیر را گردن می‌گیریم».

صاحبین سایت آرت‌استیشن تنها افرادی نیستند که پیش از ورود به دنیای NFT و تب طلایی که به راه انداخته، در شناسایی میزان آلودگی کربنی کریپتو شکست خورده‌اند. جواَنی لسرمیر آرزو می‌کرد که پیش از فروش شش مورد از کارهای هنری‌اش در قالب NFT از این موضوع باخبر بود. لمرسیر یک هنرمند فرانسوی است که حالا به فعال اقلیمی تبدیل شده و طی سال‌های اخیر در تلاش بوده تا با پرهیز از پروازهای هوایی و همینطور استفاده از تدابیر مختلف در استودیویش، سهم خود از تولید آلایندگی در محیط زیست را ۱۰ درصد کاهش دهد. اما وقتی او کارهای هنری‌اش را در قالب NFT فروخت، اساسا تمام تلاش‌های پیشین خود را ظرف چند دقیقه بی‌فایده کرد.

کریس پرکت، معمار اتریشی اما بسیار خوش‌شانس‌تر بود. درست پیش از اینکه او تصمیم به فروش ۳۰۰ مورد از آثار هنری‌اش در قالب NFT بگیرد -به این شرط که سپس به کاشت درخت می‌پردازد تا آلایندگی این تکنولوژی را جبران کند- شریک زندگی‌اش به او هشداری مهم داد: چند درخت برای بی‌اثر کردن آلایندگی NFT کافی نیست. نیاز به چند آمازون داری».

ظهور NFT که اساسا یک جواز مالکیت برای هر چیز دیجیتال -از تصاویر یک نقاشی گرفته تا توییت‌ها- است، دنیای هنر را به شکلی قابل درک به تکاپو انداخته است. درحالی که به خاطر پاندمی کووید-۱۹ هنرمندان دیگر قادر به برگزاری نمایشگاه‌های هنری و مزایده نیستند، NFT از راه رسیده و به بسیاری از مردم شانسی برای ثروتمند شدن می‌دهد.

اگرچه NFTها سابقه‌ای نسبتا طولانی دارند، اما زمانی به شکل گسترده مورد توجه قرار گرفتند که حدودا یک ماه پیش،‌ یکی از آن‌ها با قیمت ۶۹ میلیون دلار به فروش رفت. از آن موقع بعد، NFT چیزهایی مانند میم‌ها، کاورهای آلبوم و مقالات آنلاین با قیمت‌های میلیون دلاری فروش رفته‌اند. اما ثروت NFT بهایی بسیار سنگین به همراه می‌آورد و این همان چیزی بود که هنرمندانی مانند لسرمیر و پرکت به آن پی بردند:‌ NFTها به شکلی بسیار گسترده و غیر قابل باور به محیط زیست آسیب می‌رسانند.

ترندی که حرارت زمین را بالا می‌برد

تراکنش همتا به همتای تنها یک NFT، به صورت میانگین مقادیری از کربن را تولید می‌کند که معادل با پروازی دو ساعته یا مصرف الکتریسیته یکی از شهروندان اروپا به مدت یک ماه است. این مقدار از کربن برای انتقال مالکیت تنها یک محصول دیجیتال تولید می‌شود. وقتی به کالکشن‌هایی فکر می‌کنید که هنرمندان برای فروش می‌گذارند، آمار و ارقام به مراتب بدتر می‌شوند. تنها طی ماه گذشته میلادی، بیش از ۱۰۰ هزار تراکنش در یکی از سایت‌های برتر خرید و فروش NFT انجام شد.

کالکشن NFT لسرمیر که شامل شش اثر هنری می‌شد در عرض تنها ۱۰ ثانیه به فروش رفت و مصرف الکتریسیته‌اش از مصرف الکتریسیته تمام استودیوی او به مدت دو سال بیشتر بود.

الکس دی وریس، محقق داده و خالق وب‌سایت Digiconomist که به پایش رد پای کربنی رمزارزها در سال‌های اخیر پرداخته می‌گوید: «استخراج رمزارز همین حالا دارد تمام مزایایی که با استفاده از اتومبیل‌های خودران به دست آوردیم را خنثی می‌کند».

اما NFTها صرفا نوک کوه یخ هستند. دلیل بالا بودن رد پای کربنی NFT به خاطر چگونگی کار کردن پلتفرم زیرین‌اش، یعنی اتریوم است. بگذارید این‌طور توضیح دهیم: ساخت یک تصویر JPG روی کامپیوتر شما قرار نیست انرژی فراوان مصرف کنند. اما برای ساخت NFT همین تصویر -یا یک توکن مالکیت غیر قابل معاوضه و منحصر به فرد- اطلاعات مربوط به آن باید درون بلاکچین اتریوم ادغام شود که به هیچ وجه ساختاری سبز ندارد. کسی که محصولات دیجیتال NFT را می‌خرد، در واقع دارد برای دسترسی به این اطلاعات پول می‌دهد.

ریشه مشکل: اتریوم

برای اینکه اطلاعات یک NFT با موفقیت در شبکه اتریوم ثبت و بلاکی تازه در چین آن ساخته شود، ماینرها باید از سخت‌افزاری بسیار قدرتمند و انرژی فراوان برای حل کردن معماهای رمزنگاری شده و پیچیده استفاده کنند. هرچه کامپیوتر آن‌ها قدرت پردازشی بیشتری داشته باشد، معما با سرعت بیشتری حل می‌شود. برنده در نهایت کوین‌های اتریوم را به عنوان پاداش دریافت می‌کند که هنگام نگارش این مقاله ۳۵۰۰ دلار ارزش دارند.

در ظاهر شاید با مشکلی آنقدرها بزرگ مواجه نباشیم، اما این ماشین‌ها مثل همان کامپیوترهای معمولی موجود در خانه‌های عموم مردم نیستند. پردازش در این کامپیوترها به معنای حل کردن معادلاتی ریاضیاتی است که رسیدگی به آن‌ها چند ساعت و یا حتی چند روز طول می‌کشد. و نیازی به اشاره نیست که این اتفاق روی هزاران ماشین رخ می‌دهد، زیرا همه سعی می‌کنند زودتر از هر کس دیگر به خط پایان برسند.

به این ترتیب، تنها یک تراکنش اتریوم در نهایت مقادیری از انرژی را مصرف می‌کند با مصرف انرژی یک خانوار آمریکایی در طول ۲.۵ روز برابر است. پروسه NFT از ابتدا تا انتها معمولا شامل چندین مورد از این تراکنش‌ها می‌شود. تا به امروز، بنابر گزارش Digiconominst، مصرف برق اتریوم هم‌اندازه با مصرف برق تمام کشور نیوزیلند بوده است.

آرورا شارارد، مدیر واحد پایداری در دانشگاه پیتزبرگ، وایرال شدن NFT را با فشن مقایسه می‌کند و می‌گوید که این تکنولوژی با اهداف بشر برای دستیابی به پایداری انرژی همسو نیست.

او می‌گوید: «اگرچه NFTها و رمزارزها قرار است به صنایع و هنرمندان اجازه دهند که موانع رایج بازار اقتصادی را کنار بزنند، از لحاظ زیست‌محیطی مثل فشن در دنیای دیجیتال می‌مانند و انبوهی الکتریسیته می‌طلبند تا آیتم‌های غیر قابل معاوضه‌ای تولید کنند که مزایایشان بیشتر از اثرات منفی زیست‌محیطی‌شان نیست.»

بدتر اینکه سیستم کنونی اتریوم -که «اثبات کار» نامیده می‌شود- به گونه‌ای ساخته شده که به مرور زمان شکلی پیچیده‌تر به خود می‌گیرد و هرچه رقابت در آن بیشتر می‌شود، انرژی بیشتری طلب می‌کند. این کار با هدف افزایش رقابت در بازار، جلوگیری از تقلب و بالا بردن قیمت‌ها با نادر شدن بلوک‌ها بوده است.

اکثر متخصصین باور دارند که جایگزین کردن این سیستم‌ها با سیستم‌های دوست‌دار محیط‌زیست که نیازمند انرژی هزاران کامپیوتر شدیدا قدرتمند نیستند، می‌تواند از کشته شدن کره خاکی به دست اتریوم (یا دیگر پلتفرم‌های مبتنی بر بلاکچین) جلوگیری کند.

سیستم جایگزین همین حالا از راه رسیده و «اثبات سهام» نام دارد. در این مدل، الگوریتم اتریوم خیلی ساده یک ماینر را براساس کوین‌هایی که از پیش در اختیار دارد، برای احراز تراکنش‌ها انتخاب می‌کند. به این ترتیب، نیاز به رقابت میان ماینرها از بین می‌رود و دیگر حل معما با تولید مقادیر شگفت‌انگیزی از کربن و آلایندگی همراه نخواهد بود.

اثبات سهام برای چندین سال د دست توسعه بوده، اما سازمان پشت اتریوم به شکلی گنگ راجع به آن صحبت کرده و ضمنا تاریخ شروع به کار آن را نیز بارها عقب انداخته است.

ظهور بلاکچین‌های سازگار با محیط‌ زیست

خوشبختانه، مدل اثبات سهام در انحصار اتریوم نیست و برخی از مارکت‌پلیس‌های NFT شروع به بهره‌گیری از بلاکچین‌های اثبات سهام کرده‌اند که جایگزین سبزتر نسبت به سرویس‌های متکی بر اتریوم به حساب می‌آیند. اما با اینکه پلتفرم‌های محبوبی مانند NBA Top Shot -که به شما اجازه خرید NFT هایلایت‌های ویدیویی NBA و کارت‌های کلکسیونی را می‌دهد- با بلاکچین‌های اثبات سهام به موفقیت رسیده‌اند، هنرمندان نگرانند که نوسانات مدل‌هایی که محیط زیست را در اولویت قرار می‌دهد باعث شود هیچوقت به محبوبیتی مشابه اتریوم نرسند.

آلیس باکنل، هنرمندی که در لندن زندگی می‌کند باور دارد واکنش پر واهمه مردم به پلتفرم‌های سبز، تا حدودی به خاطر «عدم آگاهی عمومی از مصرف انرژی غول‌آسای اتریوم» نیز بوده و اشاره می‌کند که «نه پلتفرم‌های مزایده NFT و نه رمزارز علاقه‌ای به عمومی کردن آمار و ارقام ندارند، زیرا می‌ترسند که با این کار خریداران بالقوه‌ای که محیط زیست برایشان مهم است فراری داده شوند».

پلتفرم‌های مبتنی بر اتریوم مانند NiftyGateway و SuperRare به شکلی نامتعارف، راجع به رد پای کربنی و تولیدات آلاینده خود مخفی‌کار بوده‌اند و از منتشر کردن ارقام سر باز زده‌اند. بنابراین هنرمندان و هر کس دیگر به اتکا بر پایشگرهای شخص ثالث مجبور شده‌اند. کریستینا آکوپووا، هم‌موسس مارکت‌پلیس اثبات سهام Pixeos اما خوش‌بین است. اگرچه او می‌گوید که باید دانش و آگاهی را نسبت به مشکلات کنونی به شکلی چشمگیر افزایش داد، NFT و صنعت بلاکچین در نهایت به سراغ جایگزین‌های سبزتر خواهد رفت.

انرژی پاک احتمالا راه حل اصلی نباشد

یک رویکرد دیگر برای مقابله با پروسه اتریوم احتمالا یا استفاده تمام و کمال از انرژی پاک باشد یا اینکه در آینده آلایندگی‌های به وجود آمده را جبران کنیم. اگرچه هر دو گزینه روی کاغذ خوب به نظر می‌رسند، اما حرف زدن راجع به آن‌ها از انجام دادن‌شان آسان‌تر است.

علی‌رغم داشتن سهمی بسیار ناچیز از تراکنش‌های جهانی، اتریوم همین حالا به اندازه مجموع بسیاری از کشورهای جهان انرژی مصرف می‌کند و به تحت فشار گذاشتن تاسیسات برق در نقاط مختلف جهان شهرت دارد. فعالان محیط زیست پیش‌بینی می‌کنند که اگر این رویه به شکلی کنترل نشده ادامه پیدا کند، حتی انرژی پاک هم برای پایدار کردن رمزارزها کافی نخواهد بود.

شارارد توضیح می‌دهد: «استفاده صرف از انرژی تجدیدپذیر برای تولید رمزارزها شروعی خوب است، اما شدت مصرف انرژی و تقاضای برای آن را نیز باید در نظر داشت و کاهش‌شان داد».

دی وریس در پژوهش‌های خود روی انرژی‌های تجدیدپذیر و ماینینگ بیت‌کوین به طرح این موضوع می‌پردازد که زیرساخت‌های انرژی پاک خیلی ساده برای سیر کردن اشتهای رو به رشد رمزارزها برای انرژی کافی نیست. او اضافه می‌کند که ضایعات الکترونیکی به دست آمده از چیپ‌های ماینینگ، بزودی از ضایعات الکترونیکی صنعت بانکداری پیشی خواهد گرفت.

با توجه به تمام این‌ها، در برهه کنونی احتمالا بهترین رویکرد این باشد که آلایندگی‌های به وجود آمده را جبران کنیم. در پلتفرم‌هایی مانند Offsetra، مردم می‌توانند مقادیر کربن تولید شده توسط خودشان را انتخاب کنند و به سرمایه‌گذاری مستقیم روی پروژه‌های حامی محیط زیست بپردازند.

شارارد در نهایت می‌گوید: «متدهای تولید کریپتویی که آسیب‌های زیست‌محیطی و اجتماعی فراوان به بار می‌آورند، یک سرگرمی خوب و مفرح نیستند. ما تنها یک سیاره داریم که برای حیات انسانی مناسب است و باید مطمئن شویم که ترندهای آسیب‌رسان به نابودی تنها جایی که می‌توانیم آن را خانه بنامیم منجر نشود».