گذر سعدی و گذر پشت مطبخ ورودی‌های اصلی میدان نقش جهان‌اند، ورودی‌هایی که گردشگران و بازدیدکنندگان را تا میدان راه می نمایند اما باید نیمروزها و عصرها قصد تماشای نقش جهان کنید و ببینید که چگونه سراسر این ۲ گذر از انبوه موتورسیکلت‌های بازاریان و خودروها انباشته است.

در حالی که دو سوی گذرهای سعدی و پشت مطبخ سکوهای سنگی گذاشته شده تا مانع پارک خودروها باشند، این موانع‌ سنگی، خود به مکانی برای پارک موتورسیکلت‌ها تبدیل شده‌اند و میانه معبر با ردیفی از خودروها قفل شده است.

از سویی دیگر در حالی که پلیس راهور می‌گوید موتورسیکلت اجازه ورود به میدان را ندارد، مقابل ورودی و سردر بازار قیصریه،یکی از عناصر معماری زیبای میدان نقش جهان به توقفگاه موتورسیکلت‌ها تبدیل شده است.

مخدوش شدن حریم منظری و بصری میدان نقش جهان با پارک شمار زیادی از موتورسیکلت‌ها و اتومبیل‌ها در میانه گذرهای اصلی و ورودی از یک سو و از سوی دیگر سرقت موتورسیکلت‌ها در ۲ گذر سعدی و پشت‌ مطبخ ابعاد این ماجرای نامانوس را در یک سایت تاریخی و گردشگری بیشتر نشان می‌دهد.

اتفاقی که نشان می‌دهدمیدان نقش جهان با این که یک اثر جهانی است اما از استانداردهای آثار جهانی برای حفظ حریم منظری تا چه اندازه دور استو نهادهای متولی و هیات امنای آن تا چه اندازه نسبت به نگهداری و نمایش یک اثر بی‌بدیل جهانی در اصفهان ناتوان و بی‌توجه هستند.

در حالی که ۲ گذر سعدی و پشت مطبخ باید ابهت میدان نقش جهان را در همان مرحله ورود به نمایش بگذارند، تمام ۲ گذر با تبدیل شدن به توقفگاه وسایل نقلیه و نبود هیچ گونه اعمال قانونی به یک ترافیک قفل تبدیل شده‌اند و تاکنون هیچ کدام از نهادهای متولی راه حلی برای این کلاف سردرگم که ناشی از برنامه ریزی غلط است نیندیشیده‌اند.

جالب این است که دفتر کلانتری ۳۵ بازار در بالای سردربازار قیصریه قرار دارد، کاربری نامانوس و ناهماهنگ با یک اثر تاریخی که خود بلای جان آن شده و مرمت‌های متوالی آن با مخارج میراث فرهنگی مداوای آن نیست.

طبیعی است که رسیدگی به تخلفاتی چون سرقت موتورسیکلت‌ها در این محدوده در همین کلانتری انجام می‌شود؛ اتفاقی که به گفته منتقدان چندان خوشایند گردشگران در یک اثر تاریخی و فرهنگی نیست، از سوی دیگر به گفته میراث فرهنگی اصفهان، کلانتری خود یکی از نهادهایی است که با پارک ماشین و موتورسیکلت، درست در مقابل سردر بازار قیصریه، اولین ناقض قانون ممنوعیت ورود موتورسیکلت و ماشین به بازار است.

ماجرا از آنجا آغاز شده است که ورود وسیله نقلیه به میدان نقش جهان ممنوع شد و چه اتفاق خوبی که البته هماهنگ به همه ابعاد آن پرداخته نشده است و معضل اینگونه در ورودی‌های اصلی میدان نقش جهان با تبدیل شدن به توقفگاه موتورسیکلت و توقف اتومبیل‌ها بروز یافته است.

مشکل یا نبود توقفگاه مناسب و طراحی نادرست در ساماندهی گذرهاست و یا نبود اعمال قانون توسط پلیس راهور.

و فراتر اینکه به حتم فرهنگ‌سازی مناسبی در خصوص استفاده از توقفگاه وجود ندارد اما در این خصوص باید گفت که اعمال قانون توسط پلیس می‌تواند اهرم خوبی برای اجرای قانونی باشد که می‌گوید وسیله نقلیه نباید وارد میدان نقش جهان شود و یا اینکه ۲ گذر سعدی و پشت مطبخ، ۲ گذر پیاده هستند و نه سواره رو؛ اگرنه چرا باید این ۲ گذر به عنوان گذر پیاده رو از سوی شهرداری به اصطلاح ساماندهی شود.

از نگاه برخی منتقدان گره کور در معضلی که گذر سعدی و پشت مطبخ را دچار ترافیک قفل شده کرده و از سویی منظر ورودی میدان نقش جهان را مخدوش کرده است شاید همین شیوه طراحی و ساماندهی این ۲ گذر است. در حالی که شهرداری می‌توانست به جای موانع سنگی برای جلوگیری از پارک خودرو، برای این ۲ گذر نگهبان اختصاص دهد و یا اینکه اگر شهرداری قادر به این کار نیست، نیروی انتظامی با نصب تابلو و دوربین، پارک خودرو و موتورسیکلت‌ها را کنترل کند.

همچنین در حالی که شهرداری با تعبیه توقفگاه، درست در حریم بلافصل و چسبیده به دیوار مسجد جامع عباسی ناقض این حریم و آسیب‌رسان بوده است، باید گفت توقفگاه ها در اطراف میدان نقش جهان چندان هم کم نیست، توقفگاه حکیم در شمال، توقفگاه کرمانی در شرق، توقفگاه جنب توحیدخانه در غرب و توقفگاه باغ هشت ‌هشت هم گرچه با فاصله نه چندان دور، در اطراف میدان نقش جهان وجود دارند که متاسفانه به دلایل متعدد از جمله اصرار بازاریان برای آوردن وسایل نقلیه تا خود میدان و هم چنین اعمال نشدن درست و درمان قانون منع ورود موتورسکلت به میدان توسط پلیس راهور، کمتر مورد استفاده هستند.

گفته می شود گذر سعدی و پشت مطبخ برای عبور پیاده ساماندهی شده‌اند اما به واقع اینچنین نیست و به دلیل نبود تابلوهای مناسب منع پارک وسیله نقلیه، محل آمد و شد و پارک انبوه موتورسیکلت‌ها و اتومبیل‌ها شده‌اند، گره کور همه این معضلات، ناهماهنگی نهادهای متولی است که در این رابطه ایرنا با همه آنها به گفت‌ و گو نشست و هر کدام توپ را به میدان عمل یکدیگر انداختند.

وقتی ورودی‌های میدان نقش جهان توقفگاه می‌شوند

پیش از همه اینها اما بهزاد فلاحی، مشاور طرح‌های حریم میراث فرهنگی به خبرنگار ایرنا گفت: بخشی از حریم، حریم منظری است و این تنها شامل ارتفاع ‌سازی نیست که حریم منظری را مخدوش کند بلکه حتی صحنه هایی که اغتشاش بصری ایجاد می‌کنند باید سامان‌بخشی و جمع آوری شوند.

وی ادامه داد : بخشی از این اغتشاش بصری، همین موتورسیکلت‌ها در ورودی اصلی یک سایت جهانی است که متاسفانه آنقدر در ورودی‌های میدان نقش جهان موتورسیکلت و ماشین پارک شده است که خود اصل داستان دیده نمی‌شود.

وی افزود: ورود یک بنا بخشی از آن است به عنوان مثال در ایتالیا، مسیر برج پیزا از توقفگاهی که در یک کیلومتری آن است تا خود برج ، تمام مسیر طراحی شده و بدون آلودگی بصری است ولی ما این آلودگی بصری را تا حلق میدان نقش جهان جلو آورده‌ایم.

از نگاه فلاحی رسیدگی به این ماجرا چندان پیچیده هم نیست و کافی است که ببینیم همه سایت‌های جهانی در دنیا چه کرده‌اند، چرا در میدان سن پیترو( میدان بزرگی رو به روی کلیسای سن‌پیر در شهر واتیکان) با اینکه آمبولاس و ماشین به راحتی می‌تواند وارد آن شود ولی موتورسیکلت و ماشین در این میدان دیده نمی‌شود.

در واقع از نگاه این کارشناس، عوامل اجرایی از یک طرف توقفگاه تامین و پیش‌بینی می‌کنند و از یک طرف کنترل الکترونیک انجام می ‌شود و بنابراین بزعم فلاحی تنها اعمال این ۲ مورد که چندان هم مشکل نیست می‌تواند راه برون از اغتشاش بصری حریم میدان نقش جهان در ورودی‌ها و خود میدان باشد.

وی افزود: به هر روی منظر ورودی میدان نقش جهان با تبدیل شدن به توقفگاه موتورسیکلت‌ها و ماشین‌ها مخدوش و از شان و جایگاه جهانی‌اش دور شده است، سرریز همین موتورها وارد میدان می‌شود که تا سردر قیصریه هم ادامه پیدا می‌کند، متاسفانه باید گفت روی سردر قیصریه دفتر کلانتری قرار دارد که برخی از ماشین‌ها و موتور سیکلت‌ها هم مربوط به آنهاست.

فلاحی در توضیح بیشتر گفت: پیشتر برای جلوگیری از ورود موتورسیکلت به میدان با توجه به جرائمی که رخ می‌داد و یا تصادفاتی که می‌شد، دور میدان را بستند نتیجه آن اما این بود که حجم موتورسیکلت‌ها وارد ورودی‌های میدان یعنی گذر سعدی و پشت مطبخ شد و هیچ فکری هم برای این موضوع و معضل پیش آمده نشد. در زمان حاضر حتی یک مادر با یک کلاسکه هم نمی‌تواند از لابه لای این موتور سیکلت‌ها و ماشین‌ها رد شود، چه برسد به ماشین آتش‌نشانی و اگر آتش سوزی بشود با این وضعیت باید فقط نشست و سوختن را تماشا کرد.

وی تصریح کرد : حجم ترافیک موتور سیکلت‌ها وارد ورودی‌های اصلی میدان شده است، توقفگاه مناسبی تعریف نشده و حتی تابلوی پارک ممنوع هم در این ۲ گذر پیاده‌رو وجود ندارد و بنابراین نیروی انتظامی هم می‌گوید فقط جایی متخلفان را جریمه می‌کنیم که تابلوی پارک ممنوع داشته باشد، در واقع هیچ فکری برای ورودی‌های میدان نقش جهان نشده است.

پاسکاری شهرداری و پلیس راهور

حمید آقایی رئیس اداره حمل و نقل و ترافیک منطقه سه شهرداری اصفهان در پاسخ به ایرنا و در خصوص تبدیل شدن گذر سعدی و پشت مطبخ به توقفگاه موتورسیکلت‌ها گفت: شهرداری ساماندهی گذر پشت‌ مطبخ و گذر سعدی را انجام داده است، ایجاد سنگفرش، ایجاد سکوها و موانع سنگی که ماشین‌ها نتوانند پارک کنند انجام شده و این موضوع پارک موتورسیکلت‌ها بیشتر شامل اعمال قانون است که باید نیروی انتظامی ورد پیدا کند.

وی افزود: گذر سعدی یک محور پیاده است با وجود تعداد سکنه گذر پشت مطبخ و سعدی و به لحاظ دسترسی سکنه، کسبه و هتل‌ها امکان مسدود کردن از ابتدای گذرها از سمت خیابان استانداری به هیچ عنوان میسر نیست ولی ما هم به پارک موتورسیکلت‌ها که در این مکان اتفاق می‌افتد معترض هستیم و باید توسط نیروی انتظامی یا پلیس راهور اعمال قانون شود.

آقایی گفت: برای موتورسیکلت‌ها در خیابان استانداری، جنب پارک توحیدخانه توقفگاه با ظرفیت ۲۰۰ دستگاه به صورت رایگان تامین کردیم اما متاسفانه در گذرها موتور سیکلت‌ها پارک می‌شوند در واقع کسبه هم می‌دانند چنین توقفگاهی هست اما می‌خواهند موتور سیکلت‌شان را تا نزدیک مغازه‌شان جلو بیاورند.

بنابراین از نگاه آقایی وقتی با هماهنگی نیروی انتظامی چنین توقفگاهی تامین شده است باید پلیس نیروی انتظامی راهور برای اعمال قانون ورود پیدا کند.

سرهنگ محمدرضا محمدی، رئیس پلیس راهور اصفهان در خصوص تبدیل شدن ۲ گذر پیاده سعدی و پشت‌مطبخ به توقفگاه موتور سیکلت و ماشین‌ها به ایرنا گفت: ورود موتورسیکلت به میدان نقش جهان ممنوع است اگر جایی بخواهد ساماندهی شود باید توقفگاه برای مردم تعریف شده باشد اما آیا توقفگاهی وجود دارد که مردم از آن استفاده کنند، مردم ناچار هستند که خودرو و موتورسیکلت‌شان را در جایی بگذارند که اموراتشان بگذرد.

وی وعده داد که این موضوع را بررسی کند و از طریق راهور مرکز استان تاکید کند که اگر نیاز باشد با تخلف‌ها برخورد و اعمال قانون شود.

هم‎افزایی، حلقه مفقود مدیریت یک اثر جهانی

فریبا خطابخش، مدیر پایگاه جهانی میدان نقش جهان در خصوص پارک موتورسیکلت‌ها در ۲ ورودی مهم میدان نقش جهان و همچنین بازار قیصریه به ایرنا گفت: بازاری‌ها تا انتهای گذر سعدی موتورسیکلت پارک می‌کنند، گذر سعدی و پشت مطبخ مسیر ورودی گردشگر به مجموعه میدان نقش جهان هستند در حریم مجموعه میدان، هم در ضلع غربی و هم در ضلع شرقی و شمال توقفگاه وجود دارد اما متاسفانه بیشتر اوقات به جز پیک ورود مسافر به اصفهان خالی هستند.

وی افزود: توقفگاه به اندازه کافی وجود دارد اما فرهنگ استفاده از آن وجود ندارد متاسفانه شهرداری حتی پشت مسجد جامع عباسی را هم توقفگاه کرده است و بارها به شهرداری گفته‌ایم که میراث فرهنگی این حریم را برای حریم مسجد جامع عباسی آزاد کرده است و نه به عنوان توقفگاه اما حالا شهرداری حتی این مکان را هم توقفگاه کرده و استفاده خودش را می‌کند، در صورتی که این توقفگاه منظر مسجد جامع عباسی را هم از بین برده است.

خطابخش معتقد است که باید نهادهای متولی در خصوص میدان نقش جهان هم‌افزایی داشته باشند نه اینکه مسئولیت‌ها را به یکدیگر پاس بدهند.

وی در این رابطه افزود: ۲ گذر سعدی و پشت مطبخ محل ورود گردشگر به میدان نقش جهان هستند و در عین حال این مکان یک مجموعه شهری است و نمی‌توانیم بگوییم اینجا یک مجموعه تاریخی در بسته مثل چهلستون و مختص میراث فرهنگی است که باید تنها از سوی این نهاد اعمال قانون شود.

این مقام مسئول میراث فرهنگی اصفهان با اشاره به ورود موتورسیکلت از ضلع شرقی میدان نقش جهان و ویراژ (جولان)آنها از جلوی نیروی انتظامی به ایرنا گفت: یکی از جلسات ذی‌نفعان مجمومه میدان نقش جهان یا هیات امنا باید در این رابطه باشد که ورود موتورسیکلت‌ها را به مجموعه میدان نقش جهان منع کنند نه اینکه به صورت مقطعی و زودگذر پیگیری و بعد دوباره به فراموشی سپرده شود.

خطابخش در پاسخ به این سوال که پایگاه جهانی میدان نقش جهان به عنوان متولی اصلی این سایت تاریخی در خصوص پیرایش منظر میدان چه اقدامی داشته است ، گفت: در اولین فرصتی که در جلسه هیات امنا میدان نقش جهان فراهم شود یکی از برنامه‌هایمان باید این باشد که با قاطعیت کامل درباره ورود موتورسیکلت‌ها وارد بشویم.

اینکه حریم بصری میدان نقش جهان چه در ورودی‌ها یعنی گذر سعدی و پشت‌مطبخ و همچنین وروی سردر قیصریه و بازار در شان و استانداردهای یک اثر جهانی نیست، موضوعی بود که خطابخش رعایت و ایجاد آنها را در گرو ایجاد زیر ساخت‌های لازم دانست.

خطابخش گفت: وقتی یک مجموعه ثبت جهانی می‌شود وظیفه ما این است که یک سری استانداردها را رعایت کنیم ولی مجموعه میدان یک مجموعه شهری هم هست که ابعاد اجتماعی، سیاسی و فرهنگی را در بر می‌گیرد. باید به این ابعاد در این مجموعه پرداخته شود ولی باید اجازه بدهند که ما در خصوص چگونگی اقدامات در این مجموعه کمک کنیم.

از نگاه خطابخش باید امنیت و زیرساخت‌های لازم ایجاد شود تا میراث فرهنگی و پایگاه جهانی میدان نقش جهان بتواند استانداردها و معیارهای لازم برای یک اثر جهانی را رعایت کنند.

مدیر پایگاه جهانی میدان نقش جهان یادآور شد: بارها با شهرداری صحبت کرده‌ام که درست نیست وقتی گردشگری می‌خواهد از ورودی سردر بازار قیصریه عکاسی کند، انبوه موتورسیکلت‌ها درست در ورودی قیصریه پارک شده باشد این وظیفه میراث فرهنگی نیست که با چنین مواردی برخورد کند بلکه وظیفه شهرداری و نیروی انتظامی است که باید برای این موارد فکری کنند و یا برخورد داشته باشند؛ اما نیروی انتظامی در دهنه سردر قیصریه ماشین پارک و به طبقه بالا تردد می‌کنند.

وی افزود: اینکه دفتر کلانتری درست بالای سردر قیصریه قرار دارد خود جای سوال است هر مسئولی که به مجموعه میدان نقش جهان آمده است، صحبت کرده ایم که باید این کلانتری از اینجا برود. غیر از اینکه موتورسیکلت و ماشین کلانتری و نیروی انتظامی در این مکان پارک می شود، تردد افراد خلافکار هم در یک مکان تاریخی و گردشگری صحنه خیلی خوبی ندارد.

پیگیری خبرنگار ایرنا برای مصاحبه با کلانتری ۳۵ بازار با هدف کسب اطلاعات بیشتر در این رابطه بی نتیجه ماند.

میدان نقش جهان یکی از آثار شاخص ایران و اصفهان است که به عنوان میراث جهانی یونسکو در سال ۱۳۵۸ به ثبت جهانی رسید. این میدان بعد از میدان تیان آنمن در پکن چین دومین میدان بزرگ جهان است. وردی های اصلی این میدان که شهرت جهانی دارد، گذر سعدی و گذر پشت مطبخ است که شوربختانه علاوه بر ساخت و سازهایی که از ارتفاع مجاز آن عدول کرده‌اند، متولیان شهری و نهادهای مربوطه تاکنون نتوانسته‌اند فکری برای پیرایش بصری این ۲ گذر که ورودی میدان هستند و همچنین دهانه اصلی بازار یعنی بازار قیصریه و بازار اطراف میدان نقش جهان از رفت و آمد و پارک موتور سیکلت ها کنند.

استان اصفهان به عنوان قطب گردشگری کشور دارای ۱۰۷ شهر و یکهزار و ۹۳۴ روستاست؛ بیش از ۲۲ هزار بنا و اثر تاریخی در این استان شناسایی شده و یکهزار و ۸۵۰ مورد آن به ثبت ملی و چهار اثر آن به نام های میدان امام (نقش جهان)، کاخ چهلستون، باغ فین کاشان و مسجد جامع به ثبت جهانی رسیده است./ ایرنا