گرما چگونه بر کلیه‌ها اثر می‌گذارد؟

وقتی دمای محیط افزایش می‌یابد، بدن هم گرم می‌شود. در تابستان، بیماری‌های مرتبط با گرما می‌توانند خیلی‌ها را گرفتار کنند زیرا سطح دما و رطوبت هوا خیلی بیشتر می‌شود. گرمازدگی (heat exhaustion) و غش در اثر گرما (heat stroke) دو عارضه‌ی جدی ناشی از گرمای زیاد هوا هستند که زمانی رخ می‌دهند که دمای بدن فرد فراتر از ظرفیت و توان بدنش برای خلاص شدن از گرمای اضافی می‌رود.

علائم گرمازدگی

سردرد، احساس خستگی، گرفتگی عضله، ضعف، حالت تهوع، سرگیجه، استفراغ، افت فشارخون، ضعیف شدن و تند شدن نبض، پریشانی و تغییر وضعیت ذهنی و از دست دادن هشیاری از علائم گرمازدگی هستند.
گرمازدگیعلاوه بر این علائم اغلب با دهیدراسیون بدن نیز همراه است. پژوهش‌ها نشان می‌دهند گرمازدگی که باعث دهیدراته شدن بدن می‌شود می‌تواند تأثیر منفی بر عملکرد کلیه‌ها بگذارد. زیرا از دست رفتن مایعات بدن می‌تواند باعث انقباض عروق کلیوی شده و در نتیجه غلظت ادرار بیشتر شود.
عروق منقبض شده‌ی کلیوی، خون کمتری به کلیه‌ها می‌رسانند و در نتیجه توان تصفیه‌ی کلیه‌ها کاهش می‌یابد. گرمازدگی‌های مکرر و دهیدراسیون شدید بدن می‌تواند به کلیه‌ها آسیب دائمی بزند و ایجاد بیماری مزمن کلیوی کند.

چه افرادی در معرض خطر آسیب کلیوی ناشی از گرمازدگی هستند؟

افراد سالمند (65 سال به بالا)، نوزادان و کودکان (تا چهار سال)، بیشتر از سایرین در معرض دهیدراسیون و عوارض مرتبط با گرمای هوا هستند. زیرا این دسته از افراد نسبت به گرما با سرعت کمتری سازگاری پیدا می‌کنند.
کشاورزان و آن‌هایی که در مزرعه‌ها کار می‌کنند نیز که مرتباً در معرض هوای گرم هستند و استراحت کافی نمی‌کنند و آب کافی نمی‌نوشند نیز در معرض این خطر قرار دارند.
کسانی که دچار بیماری مزمن کلیوی هستند نیز بیشتر ممکن است دچار گرمازدگی و غش در اثر گرما شوند، درست مانند تمام کسانی که دچار بیماری‌هایی مانند بیماری قلبی، بیماری ریوی، دیابت، فشارخون بالا و چاقی هستند.
حتی مصرف یک سری از داروها می‌توانند دفاع شما در برابر عوارض ناشی از گرمای زیاد را تضعیف کنند. این داروها شامل داروهای قلب و فشارخون، داروهای آرام‌بخش، داروهای محرک، داروهای مسکن و داروهای اعصاب و روان می‌شوند.
شما نمی‌توانید از گرمای تابستان فرار کنید اما اصول و اقدامات مفیدی وجود دارند که به شما کمک می‌کنند از سلامت عمومی و سلامت کلیه‌های خود در تابستان مراقبت کرده و جلوی تشدید بیماری کلیوی‌تان را بگیرید.

مراقبت‌ها

بیشتر آب بنوشید، اما نه خیلی زیاد
هر چیز خوبی هم زیادی‌اش می‌تواند بیشتر مضر باشد تا مفید. همین مسئله در مورد مصرف مایعات در بیماران کلیوی هم صدق می‌کند. شاید در یک روز بسیار گرم تابستان وسوسه شوید بیشتر از حد معمول آب بنوشید اما همچنان باید مایعات دریافتی‌تان را محدود کنید. یادتان باشد نوشیدن زیاد مایعات می‌تواند به کلیه‌هایتان فشار وارد کرده و تعادل الکترولیت‌های بدنتان را به هم بریزد.
نوشیدنی‌های خیلی سرد ننوشید چون باعث گرفتگی معده می‌شوند. ضمناً از نوشیدنی‌های کافئین‌دار و الکلی و خیلی شیرین نیز خودداری کنید، چون در واقع باعث می‌شوند بدنتان مایعات بیشتری از دست بدهد. دهیدراته شدن بدن، احتمال تشکیلسنگ کلیهرا نیز افزایش می‌دهد. همیشه یک بطری ترکیب آب و آب‌لیمو همراهتان داشته باشید. گاهی می‌توانید در صورت احساس خشکی دهان به جای اینکه آب بنوشید، دهانتان را اسپری کنید.

بیرون بروید و ورزش کنید
روزهای گرم و آفتابی تابستان برای بیرون رفتن و ورزش کردن هم مناسب‌اند. اگر بیماری کلیوی دارید حتماً پیش از شروع یک روتین ورزشی با پزشکتان مشورت کنید. حتی اگر روزهایی احساس خستگی می‌کنید، ورزش سبُک می‌تواند کمک کند احساس بهتری داشته باشید و سرحال شوید. پیاده‌روی و ورزش‌های کششی دو فعالیت مفیدی هستند که فشار بسیار کمی به بدن وارد می‌کنند.
پس اجازه ندهید گرمای تابستان جلوی فعالیت‌های بدنی‌تان را بگیرد. ضمناً مطالعات علمی نشان داده که ورزش می‌تواند از سرعت روند پیشرفت بیماری کلیوی کم کند.

اما در ورزش زیاده‌روی نکنید
ورزش زیاد و بیش از اندازه خسته کردن عضلات می‌تواند موجب رابدومیولیز شود. درست است که داشتن سبک زندگی فعال بسیار اهمیت دارد؛ اما نباید زیاده‌روی کنید. خیلی‌ها نمی‌دانند که آسیب عضله برای سلامت کلیه‌ها خطرناک است. گاهی آسیب عضله منجر به نشت پروتئین در خون شده و این پتانسیل را دارد که باعث نارسایی کلیوی شود که به آن رابدومیولیز می‌گویند. به همین دلیل توصیه می‌شود با تمرینات و فعالیت‌های سنگین به عضلات بدن خود فشار بیش از حد وارد نکنید.

ضد آفتاب بزنید
پوستتان را کاملاً با ضدآفتاب بپوشانید. قرار دادن پوست در معرض آفتاب بدون محافظ به آن آسیب می‌زند. از ضدآفتاب با SPF حداقل 15 استفاده کنید. یادتان باشد هر دو ساعت و بعد از ورزش و شنا دوباره ضد آفتاب بزنید. ضمناً می‌توانید با پوشیدن لباس خنک و گشاد، گذاشتن کلاه لبه پهن یا نشستن در سایه از خودتان مراقبت کنید.

غذاهای سالم تابستانی بخورید
تحقیقات نشان می‌دهد میوه‌ها و سبزی‌ها برای سلامتی بسیار مفید و لازم‌اند اما بیشتر افراد بسیار کم میوه و سبزی مصرف می‌کنند. تابستان فرصت بسیار خوبی برای خوردن میوه‌های تابستانی که کم پتاسیم و کم فسفر هستند می‌باشد. یادتان باشد مقدار میوه‌ها و سبزی‌های مصرفی‌تان را کنترل کنید چون به هر حال میوه و سبزی دارای پتاسیم‌اند.
هویج، کاهو، گل‌کلم، انواع توت و تمشک، هندوانه، انگور، بادمجان، هلو، فلفل دلمه‌ای، کرفس، سیر، خیار، پیاز و تربچه از مواد غذایی مفید برای شما هستند.
حواستان به دسرهایی که می‌خورید باشد
خوردن بستنی یا ماست میوه‌ای خنک بدون شک در یک روز گرم تابستانی بسیار دل‌چسب است. اما کسانی که بیماری کلیوی دارند باید در خوردن دسرها بیشتر احتیاط کنند. بستنی و ماست که معروف‌ترین دسرهای تابستانی هستند، پتاسیم و فسفر زیادی دارند. یک یا دو وعده از این دسرها می‌تواند به کلیه‌هایتان آسیب بزند.

کمتر نمک مصرف کنید
مصرف نمک اضافی، فشارخون را بالا می‌برد فشارخون بالا هم بر عملکرد کلیه‌ها اثر می‌گذارد. سعی کنید مصرف نمک را محدودتر کنید. به طور معمول ما هفت تا ده گرم نمک در روز مصرف می‌کنیم که باید آن را به چهار تا پنج گرم کاهش دهید. در مورد افرادی که بیماری مزمن کلیوی دارند، مصرف نمک زیاد می‌تواند منجر به تشکیل سنگ‌های مجاری ادراری شود.

فیبر کافی مصرف کنید
هرچند مصرف فیبر معمولاً برای کمک به گوارش بهتر توصیه می‌شود اما فیبر برای عملکرد بهتر کلیه‌ها نیز مفید است. اشخاصی که بیماری مزمن کلیوی دارند باید فیبر بیشتری مصرف کنند.

غذای بیرون نخورید
غذاهای رستورانی و یا غذاهای آماده و بسته‌بندی‌شده معمولاً ناسالم‌اند. چون حاوی نمک، قند، چربی اشباع و مواد افزودنی هستند که به کلیه‌ها آسیب می‌زنند.

---