علایم
علامت اصلی سندرم پای بی قرار، تمایل شدید برای حرکت دادن پاها است؛ این بیماری می تواند باعث ایجاد یک حس ناخوشایند مثل گزگز، مورمور و سوزش در پا، ساق و ران شود.
این احساسات غالبا در عصر یا شب تشدید می شود. گاهی اوقات بازوها نیز تحت تأثیر قرار می گیرند.
بعضی از افراد به صورت دایم علایم سندرم پای بی قرار را دارند؛ و برخی فقط گاهی آن را تجربه می کنند.
علایم این سندرم ممکن است از خفیف تا شدید باشد. در موارد شدید، سندرم پای بی قرار می تواند بسیار آزار دهنده بوده و فعالیت های روزمره فرد را مختل کند.
دلیل بروز سندرم پای بی قرار چست؟
در اکثر موارد دلیل واضحی برای سندرم پای بی قرار وجود ندارد.
سندرم پای بی قرار می تواند به صورت اولیه، یا بدون علت مشخص بروز کند؛ در این حالت ممکن است ژنتیک در بروز آن نقش داشته باشد و یا برخی مواد شیمیایی تولید شده در بدن که نقش کنترل عضلات را برعهده دارند(دوپامین) در این موضوع نقش داشته باشند.
سندرم پای بی قرار ثانویه می تواند ناشی از یک بیماری زمینه ای مانند کم خونی ناشی از فقر آهن یا نارسایی کلیه، دیابت، پارکینسون، آرتریت روماتوئید، تیروئید کم کار یا فیبرومیالژیا باشد.
هم چنین بین سندرم پای بی قرار و بارداری رابطه وجود دارد. تقریبا از هر 5 زن باردار 1 نفر در 3 ماه آخر بارداری علایم این سندرم را تجربه می کند؛ اگرچه علت این امر دقیقا مشخص نیست. در چنین مواردی، معمولا علایم سندرم پای بی قرار پس از زایمان از بین می رود.
چه افرادی دچار سندرم پای بی قرار می شوند؟
سندرم پاهای بی قرار یک بیماری شایع است که می تواند هرکسی را در هر مرحله از زندگی خود درگیر کند. اما زنان و افراد درسنین میانسالی بیشتر در معرض این سندرم هستند.
علامت اصلی سندرم پای بی قرار، تمایل شدید برای حرکت دادن پاها و احساس ناخوشایند در آن ها است. این احساس ممکن است بر روی بازوها ، قفسه سینه و صورت فرد نیز تأثیر بگذارد.
این احساس به صورت زیر توصیف شده است:
• سوزن سوزن شدن، سوزش، خارش یا ضربان دار بودن ناحیه ؛
• احساس ناخوشایند و مشمئز کننده حرکت حشرات روی پوست؛
• احساس وجود آب گازدار درون رگ های خونی در پاها ؛
• احساس گرفتگی در پاها، به ویژه در ساق پا؛
این احساسات ناخوشایند ممکن است از خفیف تا غیر قابل تحمل باشد و معمولا در عصر و شب بدتر می شود. اغلب می توان با مالش پاها این گونه درد ها یا احساسات ناخوشایند را تسکین داد.
محرک ها
محرک هایی وجود دارند که باعث بروز سندرم پای بی قرار نمی شوند؛ اما می توانند علایم را تشدید کنند.
این محرک ها شامل:
•برخی از داروهایی که برای درمان بیماری های اعصاب و روان استفاده می شوند؛
•برخی از آنتی هیستامین ها؛
• برخی از داروهایی که برای کنترل تهوع استفاده می شوند؛؛
سایر عوامل محرک احتمالی عبارتند از:
•پ سیگار کشیدن بیش از حد، کافئین یا الکل؛
•اضافه وزن یا چاقی؛
•استرس؛
•ورزش نکردن؛
هیچ آزمایش مشخصی برای تشخیص سندرم پای بی قرار وجود ندارد.تشخیص براساس علایم، سابقه پزشکی و خانوادگی، معاینه فیزیکی و نتایج آزمایش انجام می شود.
چهار معیار اصلی وجود دارد که پزشک برای تأیید تشخیص به دنبال آن ها است.
این معیار ها عبارتند از:
• تمایل شدید به حرکت دادن پاها، معمولا همراه با احساس ناخوشایند، مانند خارش یا گزگز؛
• علایم هنگام استراحت یا بی تحرکی رخ می دهد یا بدتر می شود؛
• با حرکت دادن پاها یا مالش آن ها علایم برطرف می شود؛
• علایم در عصر یا شب تشدید می شود.
فقط با چند تغییر در سبک زندگی می توان سندرم پاهای بی قرار خفیف، که با بیماری زمینه ای در ارتباط نیست، را کنترل کرد.
اگر علایم شدیدتر باشد، ممکن است نیاز به مصرف دارو باشد.
سندرم پاهای بی قرار که به دلیل یک بیماری زمینه ای ایجاد می شود، اغلب با درمان بیماری زمینه ای برطرف می شود.
به عنوان مثال کم خونی فقر آهن با مصرف مکمل های آهن قابل درمان است.
تغییر سبک زندگی
ایجاد تغییراتی در سبک زندگی ممکن است برای کاهش علایم سندرم پای بی قرار کافی باشد.
این تغییرات شامل:
• اجتناب از مصرف مواد محرک در شب (مانند کافئین، تنباکو و الکل)؛
• سیگار نکشیدن؛
• ورزش منظم روزانه (از ورزش نزدیک به زمان خواب خودداری کنید)؛
• عادت های خوب خواب (ساعت مشخص برای خوابیدن و بیدار شدن ، چرت نزدن در طول روز، اختصاص دادن زمان مشخصی برای آرام کردن ذهن قبل از خواب و پرهیز از مصرف کافئین نزدیک به زمان خواب)؛
• پرهیز از مصرف داروهایی که علایم را تحریک می کنند و یا باعث تشدید آن ها می شوند (اگر فکر می کنید دارو باعث ایجاد علایم شما شده است تا زمان مراجعه به پزشک به مصرف دارو ادامه دهید).
اقدامات زیر ممکن است به تسکین علایم شما کمک کند:
• ماساژ پاها؛
• حمام آب گرم در غروب؛
• کمپرس گرم یا سرد روی عضلات پا؛
• انجام فعالیت هایی که ذهن شما را منحرف می کند، مانند خواندن کتاب یا تماشای تلویزیون؛
• انجام تمرین هایی مانند یوگا یا تای چی برای آرامش؛
• راه رفتن و انجام نرمش های کششی.
دارو
برخی از بیماران که علایم شدید این سندرم را تجربه می کنند، گاهی نیاز به تجویز دارو دارند.این داروها حتما باید توسط پزشک تجویز شوند،؛ اما چند نکته در مورد این داروها را به یاد داشته باشیم:
ممکن است این داروها گاهی باعث ایجاد احساس خواب آلودگی شوند؛ بنابراین باید هنگام رانندگی یا استفاده از ابزار و ماشین آلات محتاط باشید.
ممکن است در ابتدای مصرف با این داروها حالت تهوع، سردردو یا سرگیجه را تجربه کنید.
مسکن ها: برای تسکین درد سندرم پای بی قرار ممکن است یک داروی مسکن خفیف و یا داروهایی که در کنترل درد نقش دارند برای شما تجویز شود.
از عوارض جانبی این داروها می توان به سرگیجه، خستگی و سردرد اشاره کرد.
کمک به خواب
اگر سندرم پای بی قرار در خواب شما اختلال ایجاد می کند، ممکن است برای کمک به خوابیدن یک دوره کوتاه مدت دارو برای شما تجویز شود تا مشکلات خواب بهبود پیدا کند، اما به خاطر داشته باشید این داروها حتما باید زیر نظر پزشک و با دستور پزشک مصرف شوند و از مصرف خودسرانه آن جدا خودداری شود.
ممکن است بعد از مصرف این داروها صبح هم چنان احساس خواب آلودگی داشته باشید.
بیماری های قلبی عروقی
تحقیقات اخیر نشان داد که افراد مبتلا به سندرم پای بی قرار در مقایسه با افرادی که این سندرم را ندارند، بیشتر در معرض بیماری های قلبی عروقی مانند بیماری عروق کرونر قلب یا سکته مغزی قرار دارند.
به نظر می رسد این خطر در افرادی که علایم مکرر یا شدید سندرم پای بی قرار را دارند بیشتر است.
دلیل دقیق افزایش خطر مشخص نیست؛ اما ممکن است دلیل این باشد که حرکات سریع پا با افزایش ضربان قلب و فشار خون همراه است. هم چنین مشکلات خواب نیز با بیماری های قلبی عروقی مرتبط است.
برای کاهش این خطر، باید به طور منظم ورزش کنید، وزن مناسب داشته باشید، در صورتی که سیگار می کشید آن را ترک کنید و یک رژیم غذایی متعادل و سالم داشته باشید.
