علم روانشناسی در حیطه کودک و نوجوان امروزه جایگاه بسیار ارزشمند و پر قدرتی دارد. از آن جا که برخی از بیماری های روانی و اختلالات رفتاری لازم است از همان دوران کودکی شناسایی و درمان شوند این علم اهمیت دو چندانی پیدا می کند. از طرف دیگر شخصیت افراد از همان دوران کودکی و در ارتباط با والدین شکل می گیرد و عدم آگاهی از شیوه های صحیح فرزند پروری می تواند آسیب های جدی به شخصیت فرد در بزرگسالی وارد کند. اما اگر به روانشناس ومشاوره کودک و نوجواننیاز پیدا کردیم چطور مطمئن باشیم مشاور کارش را درست و حرفه ای انجام می دهد؟ چه کسی روانشناس کودک و نوجوان به حساب می آید؟ این مقاله به شما کمک می کند یک مشاور کودک و نوجوان خوب و حرفه ای برای دلبندتان پیدا کنید.

آیا کودک و نوجوان نیاز به مشاوره دارند؟

جواب سوال بالا یک بله قاطعانه است. همانطور که بزرگسالان برای انواع مشکلات ریز و درشتشان یا درگیری با اختلالات روانی نیاز به مشاور و روانشناس دارند کودکان و نوجوانان نیز باید بتوانند از این خدمات در جهت رشد عاطفی، شناختی و رفتاری شان بهره مند شوند. اهمیت این موضوع در کودک و نوجوان دو چندان است زیرا تعداد زیادی از اختلالات روانی وجود دارد که از همان دوران کودکی و نوجوانی باید شناسایی و درمان شوند تا تبدیل به یک اختلال مزمن در بزرگسالی نشوند. بنابراین مشاوره کودک و نوجوان می تواند گستره بسیار وسیعی از مسائل را شامل موارد زیر در بر گیرد:

• مشکلات رفتاری کودک و نوجوان
• ناسازگاری با همسالان
• لجبازیبا والدین
• بررسی اختلالات روانی در کودک و نوجوان
• جدایی والدین
• مسائل و مشکلات مربوط به مدرسه
• سوء استفاده جنسی
• مشکلات هویت یابی نوجوان
• مشکلات رابطه ای و اجتماعی
• مشکلات یادگیری
• نافرمانی
• مرگ والدین
• حادثه دیدن و تروما
• و ...

مشاور کودک و نوجوان خوب چه خصوصیاتی دارد؟

به طور کلی روانشناس و مشاور برای اینکه روی کارش مسلط باشد و بتواند مفید واقع شود نیازمند خصوصیات کلی مانند همدلی، توانایی برقراری رابطه، صبور بودن و ... است. اما مشاور کودک و نوجوان علاوه بر داشتن ویژگی های کلی، لازم است خصوصیات منحصر به فرد دیگری نیز داشته باشد که بتواند به نحو احسنت با کودک و نوجوان ارتباط برقرار کند. در زیر برخی از این خصوصیات مهم را آورده ایم.

• علاقه و ذوق برای برقراری ارتباط با کودک و نوجوان:حتی در زندگی عادی و غیر تخصصی نیز می بینیم هر فردی توانایی برقراری ارتباط با کودک و نوجوان را ندارد. بعضی از افراد به اصطلاح حوصله برقراری ارتباط با کودکان را ندارند. روانشناس و مشاور کودک و نوجوان هم علاوه بر داشتن تخصص حرفه ای باید علاقه و اشتیاق به برقراری ارتباط با کودک را داشته باشد و این شغل را تنها برای کسب درآمد انتخاب نکرده باشد.
• امین بودن، قابل اعتماد بودن و امن بودن:یکی از مهم ترین ویژگی های روانشناس کودک و نوجوان باید قابل اعتماد بودن باشد. والدین کودک و نوجوان باید بتوانند به روانشناس اعتماد کنند، آن ها جگرگوشه شان را به او می سپارند و انتظار دارند روانشناس راز کودکشان را مانند خودشان حفظ کند و هرآنچه لازم است صادقانه با والدین در میان بگذارد. احترام و حفظ حریم خصوصی کودک و نوجوان و والدینش از واجبات جلسات مشاوره است.
• داشتن تخصص و تجربه:همان طور که در بالا هم اشاره کردیم، یک روانشناس خوب کودک و نوجوان علاوه بر داشتن مدارک آکادمیک و مجوز لازم برای مشاوره باید مهارت، تخصص و تجربه کار با کودک و نوجوان را نیز داشته باشد. او باید انواع اختلالات روانی و مشکلات یادگیری و رفتاری کودکان را بشناسد و مطابق با علم و دانش روز اهداف درمانی و حمایتی اش را پیش ببرد.
• دارا بودن اصول اخلاقی قوی:همان طور که گفتیم کودک و نوجوان یک امانت برای روانشناس محسوب می شوند. کودکان به دلیل سن پایین ممکن است قادر به محافظت روانی و جسمی از خود نباشند بنابراین روانشناس کودک و نوجوان باید پایبند به اصول قوی اخلاقی باشد که از پیش آمدن چنین مشکلاتی جلوگیری شود.
• صبر بالا:روانشناس کودک و نوجوان نیازمند صبر بالایی است، او نباید به خاطر مشکلات رفتاری کودک یا نوجوان از کوره در رود یا بخواهد آن ها را تنبیه کند! تمام برخوردهای روانشناس با کودک و نوجوان باید از روی اصول و اهداف روانشناسانه باشد. این موضوع به خصوص در مواجه با کودکانی که اختلالات نافرمانی یا بیش فعالی دارند اهمیت بیشتری پیدا می کند.

• توانایی برقراری ارتباط به زبان کودکانه:روانشناسی که دائم حرف های علمی و اصطلاحات سنگین روانشناسی را به کار می برد، روانشناس مناسبی برای برقراری ارتباط با کودک و نوجوان نیست. هنر یک روانشناس خوب در این است که بتواند به زبان ساده و کودکانه با مراجع کودکش ارتباط برقرار کند و علمش را از این طریق در اختیار کودک و خانواده اش قرار دهد.
• توانایی برقراری ارتباط با والدین:مشاور خوب کودک و نوجوان علاوه بر توانایی برقراری ارتباط با کودک و نوجوان باید بتواند با والدین آن ها نیز ارتباط برقرار کند. گاهی خود والدین ممکن است مشکلات رفتاری یا شناختی داشته باشند و روانشناس لازم است بتواند این موضوع را مدیریت کند و آن ها را متوجه راهکارهایی که باید در خصوص کودک انجام دهند بکند. مشاور باید بداند چه زمانی لازم است والدین به روانشناس بزرگسال ارجاع داده شوند و اگر یکی یا هر دو والد نخواهند همکاری کنند جلسه را چطور پیش ببرد.
• آشنایی با اصول فرزند پروری و تربیتی:مهم ترین مساله کودک و نوجوان رابطه با والدین است. روانشناس کودک و نوجوان باید این رابطه را مدیریت و تقویت کند. لازمه چنین توقعی دانش فرزندپروری است. روانشناس باید بداند یک والد مستبد چه آسیب هایی به رابطه اش با فرزند وارد کرده است و چطور باید این آسیب ها در کودک ترمیم شود و این رابطه را تقویت کرد یا باید بداند یک والد سهل انگار چگونه باید مسائل کودک را مدیریت کند و ... . بنابراین تسلط به مطالب و علم فرزندپروری نیز یکی از مهم ترین ویژگی های مشاور کودک و نوجوان خوب است.

چطور یک روانشناس کودک و نوجوان خوب پیدا کنیم؟

اگر احساس می کنید کودک یا نوجوان شما نیاز به مشاوره دارد حتما از مراکز معتبر و مجموعه هایی استفاده کنید که مجوز لازم برای مشاوره را دارند. مشاوره های مجموعه را با توجه به نکات بالا مورد ارزیابی قرار دهید، از صحت و سقم مدارک و مجوزهای آن ها اطمینان حاصل کنید. هر فرد یا مجموعه ای که مشاوره انجام می دهد لازم است مدارک روانشناس ها و مشاورینش را ماننداینبه صورت واضح و روشن در اختیار عموم قرار دهد. خوشبختانه مراکز مختلفی در سطح کشور وجود دارد که خدمات حرفه ای و قابل قبولی برای مشاوره کودک و نوجوان ارائه می کنند و می توانید از آن استفاده کنید.