گمرک جمهوری اسلامی در راستای شفاف سازی ارزی، اسامی 100 واردکننده برتر در سال 1402 از لحاظ ارزش دلاری را منتشر کرد. جای تعجب نیست که نام خودروسازان و قطعه سازان داخلی نیز در این لیست دیده می شود.

برخی خودروسازان (متعلق به بخش خصوصی) در جمع پنج و ۱۰واردکننده برتر سال ۱۴۰۲ قرار گرفته‌اند. انتشار این لیست در شرایطی است که طی چند ماه گذشته حاشیه‌های زیادی درباره ارزبری مونتاژ خودرو در کشور ایجاد شده و اعتراض‌ها و نگرانی‌هایی از سوی فعالان صنایعخودروو قطعه به دنبال داشته است.

این موضوع سال گذشته حتی سبب شد وزیر صنعت، معدن و تجارت و رئیس کل بانک مرکزی به مجلس شورای اسلامی احضار شوند تا توضیح دهند ارز تخصیص‌یافته به بخش خودرو کجا رفته است. در آن جلسه مجلس، رئیس کل بانک مرکزی میزان ارز تخصیص‌یافته به بخش خودرو را تا اواسط دی‌ماه ۱۴۰۲ اعلام کرد. طبق اعلام محمدرضا فرزین، از ابتدای سال ۱۴۰۲ تا اواسط دی‌ماه، پنج‌میلیارد و ۴۰۶میلیون دلار ارز به حوزه خودرو و قطعات تخصیص داده شده بود که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۸‌درصد رشد را نشان می‌داد. وی همچنین گفت که در بازه زمانی موردنظر، بالغ بر ۳۱میلیارد و ۴۰۲میلیون دلار ارز به وزارت صمت داده شده که آن هم نسبت به سال ۱۴۰۱ رشد پنج‌‌درصدی داشته است. چندی پیش نیز گمرک جزئیات ارز اختصاص‌یافته به بخش خودرو را در سال ۱۴۰۲ اعلام کرد که نشان می‌داد بیش از هشت‌میلیارد دلار ارز به این بخش تخصیص یافته است.

یکی از نکات مهم در این گزارش، سهم بخش واردات قطعات به‌خصوص قطعات مربوط به مونتاژکاران بود. طبق آمار گمرک، در سال ۱۴۰۲به اندازه هشت‌میلیارد و ۳۸۰میلیون دلار اجزا و قطعات خودرو و موتورسیکلت از گمرکات ترخیص و وارد کشور شده است که بررسی جزئیات واردات اجزا و قطعات خودرو و موتورسیکلت نشان می‌دهد که واردات قطعات خودرو در سال ۱۴۰۲، هفت‌میلیارد و ۵۹۸میلیون دلار بوده است. گمرک در این گزارش همچنین برای اولین بار، نام شرکت‌های خودروسازی اصلی گیرنده ارز را فاش کرده بود.

بر این اساس، خودروسازی مدیران‌خودرو با سهم ۱۳درصدی، در رتبه نخست دریافت ارز قرار داشت و پس از این شرکت، کرمان‌موتور با سهم ۹.۶۵درصدی رتبه دوم را در اختیار گرفته بود. همچنین رده سوم در جدول موردنظر به شرکتی به نام کوروش موتور آریا تعلق داشت.

حضور پررنگ خودرویی‌ها در جمع واردکنندگان برتر

با انتشار لیست ۱۰۰ واردکننده برتر کشور در سال ۱۴۰۲، مشخص شده خودروسازان و قطعه‌سازان حضور پررنگی در این لیست دارند. این حضور پررنگ به خصوص در مورد شرکت‌های خودروساز بخش خصوصی، ناشی از ضعف داخلی‌سازی در این شرکت‌هاست که شریک چینی دارند. طبق لیست منتشره، در جمع ۱۰ واردکننده برتر کشور طی سال گذشته، نام سه شرکت فعال در خودروسازی بخش خصوصی به چشم می‌آید. در این بین، صنایع خودرو سازی مدیران با سهمی یک میلیارد دلاری، ارزبرترین شرکت در صنعت خودروی کشور طی سال گذشته بوده است. بنابر آمار گمرک، مدیران‌خودرو سهمی ۱.۵درصدی از کل ارزش دلاری واردات سال گذشته به کشور را داراست.

این شرکت در سال ۱۴۰۱ بیش از ۵۳۰میلیون دلار ارزبری داشته، بنابراین ارزبری آن در سال ۱۴۰۲تقریبا ۹۰درصد رشد کرده است. جایگاه‌های هشتم و نهم لیست ۱۰۰ واردکننده برتر کشور در سال گذشته به کرمان‌موتور و کوروش‌موتور آریا اختصاص یافته است. کرمانی‌ها در سال گذشته حدود ۷۴۸میلیون دلار ارزبری داشته‌اند که نسبت به سال ۱۴۰۱ رشد حدودا ۷۶درصدی را نشان می‌دهد. کوروش‌موتور آریا هم با ارزبری ۶۳۴میلیون و ۴۸۱میلیون دلاری در سال گذشته، رشد حدودا ۵۸درصدی را در ارزبری داشته است.

اما در جمع ۱۰ واردکننده برتر دوم (ردیف ۱۱ تا ۲۰) نیز نام سه شرکت فعال در حوزه خودرو و قطعه به چشم می‌آید. در این بین، گروه بهمن با قرار گرفتن در رده سیزدهم، ۳۸درصد رشد ارزبری را در سال ۱۴۰۲ و نسبت به ۱۴۰۱ به ثبت رسانده است. ارزبری بهمن در سال گذشته نزدیک به ۳۹۴میلیون دلار بوده است. در رده شانزدهم هم نام ایران‌خودرودیزل به چشم می‌آید، شرکتی که با ۳۶۹میلیون و ۴۸۲هزار دلار ارزبری، افت ۱۷درصدی نسبت به سال ۱۴۰۱ داشته است.

همچنین صنایع قطعه‌سازی کروز بیستمین واردکننده برتر کشور در سال ۱۴۰۲ بوده که ارزبری بیش از ۳۰۱میلیون دلاری به نام آن ثبت شده است. در مقایسه با سال ۱۴۰۱، کروزی‌ها کمتر از یک‌درصد رشد ارزبری داشته‌اند. در لیست سوم ۱۰ واردکننده برتر کشور طی سال ۱۴۰۲ نیز چهار شرکت مرتبط با خودروسازی کشور به چشم می‌آید که شامل سایپا، آرین پارس موتور، ایران‌خودروی خراسان و ایران‌خودروی مرکزی می‌شود. در این بین، سایپا و ایران‌خودرو در سال ۱۴۰۲به‌ترتیب بیش از ۲۰و بیش از ۳۹درصد رشد ارزبری داشته‌اند. ارزبری سایپا در سال گذشته بیش از ۲۹۵میلیون دلار بوده و ایران‌خودرویی‌ها نیز ارزبری بالغ بر ۲۳۳میلیون دلاری داشته‌اند. ۱۰ شرکت واردکننده برتر چهارم ساپکوی ایران خودرو و بهمن‌دیزل را در خود جای داده که به ترتیب بیش از ۲۰۵میلیون دلار و حدود ۱۷۲میلیون دلار ارز دریافت کرده‌اند. از دیگر شرکت‌های خودرویی و قطعه‌ای که نام آنها در لیست ۱۰۰ واردکننده برتر کشور طی سال ۱۴۰۲ به چشم می‌آید، گروه خودروسازی مایان، صنایع خودروسازی فردا و گروه صنعتی بارز هستند.