امروزه بسیاری از والدین از دروغ گفتن کودکانشان شکایت می‌کنند، اشتباهات تربیتی و زمینه‌های خانوادگی و اجتماعی سبب پدید آمدن این صفت زشت در کودک می‌شود، وگرنه گاهی فرزند، والدین را در دروغگویی الگو قرار می‌دهد. همانگونه که دروغ گفتن به فرزندان زشت و ناپسند است، دروغ گفتن در حضور فرزندان نیز زشت و ناپسند خواهد بود. وا لدین باید بدانند پیمان‌شکنی و عمل نکردن به وعده خود در مقابل کودکان آثار ناگواری در روح آنان بر جای می‌گذارد و اگر کودک موارد فراوانی از عهدشکنی، بدقولی و دروغگویی را مشاهده کند، او نیز به سوی انجام این اعمال و رفتار پیش می‌رود. به این صورت که اگر پدر و مادر در روابط با یکدیگر و یا دیگران، سخنان خلاف واقع بگویند، کودک در ابتدا به عنوان تقلید و سپس به صورت عادت دروغ خواهد گفت.

متاسفانه گاهی پدر یا مادر در غیاب دیگری به فرزندش می‌گوید که مثلا پدرت دروغ می‌گوید، این کار سبب سلب اعتماد فرزند به گوینده یعنی مادر و پدر می‌شود. گاهی برخی از پدران و مادران بدون توجه به صفات کودکی به محض این‌که اشتباهی از کودک سر زد، او را به شدت مورد تنبیه و سرزنش قرار می‌دهند. این عمل سبب می‌شود که کودک راه‌های مختلفی را برای فرار از این مجازات‌ها در پیش گیرد. دروغ هم یکی از راه‌هایی است که کودک انتخاب می‌کنند، زیرا در این صورت تصور می‌کند تنها راه نجات دروغ گفتن است.

گاهی نیز کودکان سعی می‌کنند در میان جمع خودنمایی کنند و خود را در میان جمع، مورد توجه قرار می‌دهند. این عمل در بعضی موارد مورد تشویق عملی یا زبانی دیگران قرار می‌گیرد و سبب می‌شود که آنان این شیوه را ادامه دهند و به سوی دروغ‌گویی به صورت شوخی و جدی کشیده شوند. همان‌طور که می‌دانید، یکی از ویژگی‌های دوران کودکی کنجکاوی است و به همین خاطر کودک سوالات زیادی را از والدین می‌پرسد، گاهی پدران و مادران یا نمی‌توانند یا نمی‌دانند چگونه باید جواب پرسش‌های کودک خود را بدهند. از این رو به تصور این‌که کودک متوجه دروغ و راست نمی‌شود، به او دروغ می‌گویند. اما پس از چندی کودک رشد کرده و می‌فهمد که به او دروغ گفته شده که در این صورت از تاثیرات زشت آن در امان نخواهد بود.

بنابراین اگر فرزندی مسئولیت‌پذیر و راستگو می‌خواهیم، ابتدا باید در رفتار و گفتار خود اندیشه کنیم، زیرا بسیاری از اعمال و رفتار فرزندان برگرفته از رفتارهایی است که بارها و با رها در محیط خانواده نظاره کرده‌اند. برای تربیت اطفال راستگو باید بعضی از سخنانشان را که خلاف انتظار و تلخ است، بشنوید تا این‌که اطفال عادت نکنند برای گفتن حقایق قبلی خود مبادرت به دروغگویی نمایند.

والدین نباید سوالاتی مطرح نمایند که احتمالا با دروغ گفتن دیگری در طفل حالت دفاعی برانگیخته شود، زیرا اطفال دوست ندارند مورد بازخواست و سوال و جواب والدین خود قرار گیرند و وقتی که مورد سوءظن والدین قرار می‌گیرند، ناچار یا باید به حقیقت اقرار کنند و یا به دروغ متوسل گردند. بنابراین باید محیطی فراهم آورد که کودکان احساس کنند نیازی به دروغ گفتن نیست.

گاهی والدین از لجبازی کودک ناراحت و عصبانی می‌شوند. وقتی کودک علت و ریشه زشتی کارش را درک نکند و از طرف والدین بداخلاقی و خشونت ببیند، به نوعی واکنش وادار می‌شود که به اصطلاح به آن لجبازی می‌گویند. پدران و مادرانی که روش سرزنش را برای تغییر دادن رفتار کودک و فرزند خود انتخاب می‌کنند، باید بدانند که رفتارشان تنها برای خاموش کردن خشم خودشان است و نه تنها هیچ اثر مثبتی در کودک نمی‌گذارد، بلکه سبب می‌شود که او بدون این‌که به زشتی کارش پی ببرد، به آن پافشاری و لجبازی کند.

حضرت علی(ع) می‌فرماید: سرزنش زیاد آتش لجاجت را برافروخته می‌سازد. بهتر است والدین دلیل عصبانیت و ناراحتی خود را برای کودکشان توضیح دهند و او را برای اصلاح رفتارش راهنمایی کنند.

یکی دیگر از بیماری‌های اخلاقی که آثار بدی در روح و جسم انسان به ویژه کودکان به جا می‌گذارد، حسادت است. پیامبر گرامی اسلام(ص) می‌فرماید: «بر شما باد به دوری جستن از حسد، زیرا حسادت خوبی‌ها و نیکی‌ها را نابود می‌سازد، همانگونه که آتش، مردم را از بین می‌برد.

والدین و مربیان گرامی باید بدانند که کودکان، دارای روحی ظریف و لطیف هستند و کوچک‌ترین بی‌توجهی و کم‌توجهی به آنان، ممکن است پیامدهای ناگوار و ماندگاری مانند حسادت بر روح و اخلاق آنان بگذارد. گاهی حسادت در کودکی، به تدریج تبدیل به کینه‌توزی می‌شود و گاهی در نهایت به صورت رفتاری نابهنجار آشکار می‌شود. باید سریعا عوامل پدیدآورنده حسادت را از بین برد و فرزندان را در فضایی آرام و به دور از حسادت و کینه‌توزی تربیت کرد. علت حسادت می‌تواند تبعیض یا مقایسه کودکان و گاهی تکرار زبانی نداشته‌های کودک باشد که در جایی دیگر به آن اشاره خواهد شد.

منبع:مشاورانه