هوش اجتماعی را می‌توان به عـنوان یـک تـوانایی برای تعبیر و تفسیر موقعیت‌های اجتماعی و سازگاری‌ با‌ آن‌ها تعریف کرد.

هوش اجتماعی چیست؟

هوش اجتماعی یکی از چندین نوع هوش ما است که به روابط ما مربوط می‌شود. این هوش، در حقیقت میزان تبحر لازم برای ایجاد، حفظ و گسترش ارتباطات را به ما می‌دهد و تقریبا شامل سیزده مهارت است. هوش اجتماعی شامل مهارت‌های برقراری ارتباط موثر، حفظ و گسترش این روابط است.

هوش اجتماعی یا رفـتار انـطباقی یـعنی قدرت کنار آمدن با دیگران و ارتباط‌ برقرار‌ کردن‌ با آن‌ها، یعنی کنار آمدن درمذاکرات، درگـیری‌ها، اشـتباهات و سـایر موقعیت‌ها. افزایش هوش یا همان رفتار‌ انطباقی‌ یا بهره اجتماعی کمک می‌کند که انسان با هـمه بـا قدرت ارتباط برقرار کند‌. با‌ پرورش رفتار‌ انطباقی می‌توان نیازهای شخصی افراد مقابل خـود را فـهمید.

یاماگیشی از اعتماد به‌ عنوان‌ نوعی هوش اجتماعی یاد می‌کند. منظور او از هوش اجتماعی توانایی کـشف و پردازش علائم‌ ریسک‌ موجود در تعاملات اجتماعی، می‌باشد. به عبارت دیگر، او هوش اجتماعی را توانایی فـرد بـرای‌ فـهم خود‌ و دیگران‌، و استفاده از این فهم در برقراری تعامل با دیگران، می‌داند. به همین جهت‌ یاماگیشی‌ معتقد است کـه افـراد دارای اعتماد بالا، کسانی هستند که دارای هوش اجتماعی بالایی هستند و به راحتی قادر‌ بـه‌ اسـتفاده از فـرصت‌های جدید می‌باشند.

بی‌ اعتمادی سبب می‌شود فرد نتواند از فرصت‌های موجود برای‌ توسعه‌ هوش اجتماعی خود استفاده کند. چـنین فـردی‌ بـیشتر‌ انزوای‌ اجتماعی را می‌طلبد. او اگرچه ازمخاطرات موجود‌ در‌ تعاملات اجتماعی می‌گریزد، ولی هزینه زیادی بابت از دسـت دادن فـرصت‌ها می‌پردازد.

هوش اجتماعی‌ برای‌ اولین بار در تحقیقات یک روانشناس‌ به‌ نام ادوارد‌ ثرندایک‌ در‌ سال 1920 و بعدا توسط گلیفورد در سال‌ 1968‌ در مـدل هـوش رفتاری بررسی و جستجو گردید.

متاسفانه مطالعات و کارهایی که ثرندایک‌ در‌ مورد مفهوم هوش اجـتماعی انـجام داده بود‌ تا سال 1983 به‌ دست فراموشی‌ سپرده شـد. تـا جـایی که‌ در‌ سال 1960 کتابی معتبر درباره آزمون‌های هوش، هـوش اجـتماعی را مفهومی بیهوده اعلام کرد.

اما‌ در‌ سال 1983 گاردنر از نظریات‌ او‌ استفاده‌ کرد و به انتشار مطالبی‌ درباره‌ هـوش چـندگانه پرداخت وی‌ بیان‌ داشتکه هـوش درون فـردی و هوش بـین‌فردی نـیز بـه اندازه بهره هوشی افراد که با آزمـون‌های‌ خـاصی‌ اندازه گرفته می‌شود اهمیت دارند.

از‌ سال‌ 1920 تا 1990 عـلاقه‌ بـه پژوهش در زمینه هوش اجتماعی دستخوش تحول بـوده است و دیدگاه‌های مختلفی به وجـود آمـده‌اند که هوش‌ اجتماعی‌ را به عـنوان توانایی ارتـباط با دیگران‌ به‌ دانش‌ میان‌ فردی‌، توانایی قضاوت درست درباره‌ احساسات‌، خلق‌ها و انگیزه دیـگران، عـملکرد اجتماعی موثر، همدلی و مهارت در رمزگشایی نـمادهای غـیرکلامی تـعریف کرده‌اند. به ایـن تـرتیب‌ محققان‌ به‌ این نـتیجه رسیده‌اند کـه هوش اجتماعی توانایی‌های فراتر‌ از‌ هوش شناختی‌ را‌ دربرمی‌گیرد‌.

اما‌ با وجود این تنها چند سال است که هـوش اجـتماعی به وسیله گلمن و آلبرشت 2006 معروف و شناخته شـد. بـه‌طوری‌که دانیل گـلمن در کـتاب خـود با عنوان پژوهشی نـو در زمینه ارتباطات‌ انسانی در عصر الکترونیک هوش اجتماعی را فراتر از ضریب هوشی و فراتر از هوش هیجانی می‌داند.

ویژگی افراد با هوش اجتماعی بالا

1- این افراد برون گرا هستند.

2- در میان افراد از محبوبیت خاصی برخوردارند.

3- پر انرژی و شاد هستند.

4- به اطرافیان خود انرژی مثبت می دهند.

5- می توانند دیگران را به راحتی متقاعد کنند.

6- نیازها و خواسته های دیگران را بسیار سریع متوجه می شوند.

7- قابل اعتماد هستند.

8- به راحتی با انسان ها ارتباط برقرار می کنند.

9- مدیریت بحران آن ها عالی است.

فواید تقویت هوش اجتماعی

1. کسب توانایی لازم برای برقراری ارتباط موثر یکی از مزایای تقویت هوش اجتماعی است.

2. تقویت هوش اجتماعی منجر به کسب توانایی همدلی و درک دیگران و موجب آرامش بیشتر در روابط، ایجاد اعتماد در دیگران و برقراری ارتباطات موثر می‌شود.

3. افزایش آگاهی محیطی و تشخیص صحیح جریانات جاری در محیط و هنجارهای محیطی یکی دیگر از دستاورد‌های تقویت هوش اجتماعی است.

4. تقویت هوش اجتماعی موجب کسب مهارت‌های خدمات دهی و تشخیص نیاز دیگران می‌شود. این مهارت مخصوصا برای افرادی که در بخش فروش سازمان‌ها فعالیت دارند بسیار ضروری است.

5. تقویت این هوش موجب کسب مهارت برقراری ارتباط، حفظ ارتباطات موثر و گسترش دایره ارتباطات می‌شود.

6. تقویت هوش اجتماعی قدرت تاثیر‌گذاری ما بر دیگران را افزایش می‌دهد.

7. تقویت هوش اجتماعی مهارت مدیریت تعارضات را در ما افزایش می‌دهد.

8. یکی دیگر از دستاورد‌های تقویت هوش اجتماعی، کسب مهارت رهبری موثر است.

9. تقویت این هوش باعث افزایش تغییر پذیری در افراد می‌شود.

10. تقویت هوش اجتماعی باعث می‌شود که افراد در ایجاد اعتماد در دیگران مهارت پیدا کنند.

11. تقویت این هوش روحیه همکاری گروهی را در افراد افزایش می‌دهد.

راه های تقویت هوش اجتماعی

انسان همواره برای زیستن به ارتباط برقرار کـردن نیازدارد. این ارتباط، در صورتی‌ موثر و مفید می‌شود که فرد هوش اجتماعی بالایی داشته باشد، بنابراین باید‌ آن‌ را تقویت‌ کرد.

راه‌های تقویت کردن هوش اجتماعی عبارتند از:

1- هماهنگی حرکات بدنی با گفتار

2- افـزایش مـعاشرت و ارتباط خود ‌‌با‌ دیگران

3- آموزش اولیه در خانواده

4- ارتباط و تبادل افکار و اطلاعات

5- نهادینه کردن آموزش هوش‌ اجتماعی‌ در‌ مدرسه وجامعه

6- تقویت هنر شنونده بودن (گوش کردن به حرف‌هایطرف مقابل)

7- برخورد بـا هـر فرد‌ به آن صورتی که هست و استحقاق دارد

8- ارزش قایل شدن برای سخنان افراد مقابل‌

9- استفاده از کلمات زیبا‌،سنجیده‌ و به موقع

منبع: مجلهتوسعه مدیریت- مقاله هوشیاری از جنس قرن بست و یکم- نویسنده: جعفر بیک زاد، معصومه سلطان دادشی