کیسه صفرا ، اندام کوچکی در زیر کبد است که در سمت راست و بالای شکم قرار گرفته است. این کیسه، صفرا را ذخیره می کند. صفرا مایعی سبز-زرد است که به هضم کمک می کند. اغلب سنگ های کیسه صفرا زمانی تشکیل می شوند که کلسترول بسیار زیادی در صفرا وجود دارد.

علتسنگ کیسه صفرا

مطابق انتشارات سلامت هاروارد، 80 درصد از سنگ های کیسه صفرا از کلسترول تشکیل شده اند. 20 درصد باقیمانده، شامل کلسیم و بیلی روبین است.

علت دقیق تشکیل سنگ کیسه صفرا مشخص نیست، اگرچه تئوری های مختلفی وجود دارد.

وجود کلسترول بسیار زیاد در صفرا

وجود کلسترول بسیار زیاد در صفرا می تواند منجر به تشکیل سنگ های کلسترول زرد رنگ شود.

در صورتی که کبد، کلسترول بیشتری را نسبت به آنچه که صفرا می تواند حل کند، بسازد، این سنگ های سخت تشکیل می شوند.

وجود بیلی روبین بسیار زیاد در صفرا

بیلی روبین، ماده شیمایی حاصل از نابودی سلول های قرمز و فرسوده خون توسط کبد است.

برخی عارضه ها از جمله آسیب کبد و بعضی اختلالات خونی باعث تولید بیش از حد بیلی روبین توسط کبد می شود.

سنگ های رنگی کیسه صفرا زمانی شکل می گیرند که کیسه صفرا نمی تواند بیلی روبین اضافی را تجزیه کند. این سنگ های سخت، اغلب قهوه ای تیره یا سیاه هستند.

صفرای غلیظ در اثر پر شدن کیسه صفرا

برای حفظ سلامت و عملکرد صحیح، کیسه صفرا نیاز دارد صفرای خود را تخلیه کند. در صورت عدم موفقیت در تخلیه، صفرا بیش از حد غلیظ می شود که همین امر موجب تشکیل سنگ می شود.

بیشتر بخوانید :سنگ مثانه چیست

علائمسنگ کیسه صفرا

سنگ کیسه صفرا می تواند موجب درد در سمت راست و بالای شکم شود.

ممکن است این درد، گاه و بیگاه آغاز شود، خصوصا زمانی که فرد غذاهای پر چرب مانند غذاهای سرخ شده می خورد. معمولا این درد بیش از چند ساعت دوام نمی آورد.

گاهی موارد زیر نیز تجربه می شود:

• حالت تهوع
• استفراغ
• ادرار تیره
• مدفوع رسی رنگ
• درد معده
• آروغ
• اسهال
• سوء هاضمه

سنگ کیسه صفرای بدون علامت

سنگ کیسه صفرا به خودی خود باعث درد نمی شود. بلکه، درد زمانی ایجاد می شود که سنگ کیسه صفرا، حرکت صفرا از کیسه را مسدود می کند.

مطابق دانشکده علوم معده و روده آمریکا، 80 درصد از افراد دچار سنگ کیسه صفرای خاموش هستند. این بدین معنی است که این افراد هیچ گونه درد یا علامتی را تجربه نمی کنند.

در این موارد، ممکن است پزشک از طریق اشعه ایکس یا حین جراحی شکم، به وجود آن ها پی ببرد.

عوارض و ریسک طولانی مدت

التهاب حاد کیسه صفرا

زمانی که سنگ کیسه صفرا، مجرای عبور صفرا از کیسه صفرا را مسدود می کند، ممکن است باعث التهاب و عفونت کیسه صفرا شود که وضعیتی اورژانسی است.

ریسک ابتلا به التهاب حاد کیسه صفرا در اثر سنگ کیسه صفرا، 1 تا 3 درصد است.

علائم مرتبط با التهاب حاد کیسه صفرا عبارت اند از:

• درد شدید در بخش فوقانی معده یا در بخش میانی و راست آن
• تب
• لرز
• از دست دادن اشتها
• حالت تهوع و استفراغ

در صورت تداوم این علائم بیش از 1 تا 2 ساعت یا در صورت وجود تب، فورا باید به پزشک مراجعه شود.

سایر عوارض

عدم درمان سنگ کیسه صفرا می تواند منجر به عوارض دیگری نیز شود، از جمله:

• زردی، ایجاد هاله زرد بر روی پوست یا چشم ها
• التهاب کیسه صفرا
• عفونت خون
• التهاب پانکراس
• سرطان کیسه صفرا

فاکتورهای ریسک سنگ کیسه صفر

بسیاری از فاکتورهای ریسک سنگ کیسه صفرا به رژیم غذایی مرتبط است، در حالی که برخی از آن ها غیر قابل کنترل هستند.

فاکتورهای ریسک غیر قابل کنترل، مواردی مانند سن، نژاد، جنسیت و سابقه خانوادگی هستند که قابل تغییر نیستند.

با وجود اینکه برخی داروها می توانند ریسک سنگ کیسه صفرا را افزایش دهند، اما نباید مصرف آن ها مگر با مشورت و تایید پزشک متوقف شود.

تشخیصسنگ کیسه صفرا

پزشک، معاینه ای فیزیکی انجام خواهد داد که شامل معاینه چشم ها و پوست از نظر تغییرات قابل مشاهده در رنگ آن ها است.

هاله زرد رنگ ممکن است نشانه زردی باشد که حاصل فزونی بیلی روبین در بدن است.

گاهی این معاینه شامل استفاده از تست های تشخیصی است که به پزشک در مشاهده داخل بدن کمک می کند، از جمله:

فراصوت:فراصوت، تصاویری ار شکم تهیه می کند. این روش تصویربرداری برای تایید بیماری سنگ کیسه صفرا، ارجح است.

این روش می تواند ناهنجاری های مربوط به التهاب حاد کیسه صفرا را نیز نشان دهد.

سی تی اسکن شکمی:این تست، تصاویری از کبد و ناحیه شکمی تهیه می کند.

اسکن رادیونوکلئید کیسه صفرا:این اسکن مهم، حدود یک ساعت زمان می برد. یک متخصص، ماده ای رادیواکتیو را به درون وریدها تزریق می کند.

این ماده از طریق خون به سمت کبد و کیسه صفرا حرکت می کند. به این ترتیب، وجود عفونت یا انسداد مجرای صفراوی در اثر وجود سنگ آشکار می شود.

تست خون: گاهی پزشک برای اندازه گیری بیلی روبین خون، تست خون تجویز می کند. این تست ها به تعیین کیفیت فعالیت کبد نیز کمک می کند.

کولانژیوپانکراتوگرافی بازگشتی آندوسکوپیک:این روش از یک دوربین و اشعه ایکس برای مشاهده مشکلات موجود در صفرا و مجاری پانکراس استفاده می کند.

این روش به پزشک کمک می کند سنگ هایی را که در مجرای صفراوی گیر کرده اند، بیابد.

بیشتر بخوانید :سنگ کلیه، علائم تشخیص و روش های درمان آن

درمانسنگ کیسه صفرا

اغلب اوقات، نیازی به درمان سنگ کیسه صفرا نیست، مگر اینکه باعث ایجاد درد شده باشند. گاهی حتی بدون اینکه فرد متوجه شود، سنگ از بدن خارج می شود.

در صورت وجود درد، احتمالا پزشک توصیه به جراحی می کند. در موارد نادر، ممکن است از دارو استفاده شود.

در صورتی که ریسک انجام جراحی در فردی بالا باشد، یک لوله تخلیه از طریق پوست در داخل کیسه صفرا قرار می گیرد. گاهی اوقات تا زمانی که با درمان عارضه های دیگر، ریسک جراحی پایین بیاید، جراحی به تعویق می افتد.

درمان های خانگی

در صورت ابتلا به سنگ کیسه صفرا و نبود هیچ گونه علائم، می توان برخی تغییرات را در سبک زندگی ایجاد کرد.

نکاتی برای حفظ سلامت کیسه صفرا

• حفظ وزن مناسب
• پرهیز از کاهش وزن سریع
• رژیم غذایی ضد التهابی
• ورزش منظم
• مصرف مکمل ها بر اساس تجویز پزشک

برخی مکمل های غذایی شامل ویتامین C، آهن و لیسیتین هستند. تحقیقات نشان می دهد ویتامین C و لیسیتین می تواند ریسک سنگ کیسه صفرا را کاهش دهد. لازم است در مو

رد دوز مناسب هریک از این مکمل ها با پزشک گفتگو شود.

برخی افراد برای کمک به خروج سنگ از بدن، توصیه به روزه گرفتن و سپس ممصرف روغن زیتون و آبلیمو می کنند.

هیچ مدرکی مبنی بر تاثیر این روش وجود ندارد و حتی گاهی ممکن است باعث به دام افتادن سنگ در مجرای صفراوی شود.

جراحی

گاهی نیاز است پزشک، کیسه صفرا را به روش لاپاروسکوپی خارج کند. این جراحی نیازمند بیهوشی عمومی است. معمولا جراح، 3 یا 4 برش در شکم ایجاد می کند.

سپس ابزاری کوچک و مجهز به چراغ را از طریق یکی از برش ها وارد کرده و کیسه را خارج می کند.

در صورت عدم ایجاد عوارض، معمولا فرد در همان روز عمل یا یک روز پس آن به خانه می رود.

گاهی مدفوع فرد پس از خروج کیسه صفرا، شل یا آبکی می شود. برداشتن کیسه صفرا مستلزم تغییر مسیر صفرا از کبد به روده کوچک است.

صفرا دیگر وارد کیسه صفرا نشده و غلظت آن کمتر می شود. این شرایط، تاثیری ملین داشته و موجب اسهال می شود. برای درمان اسهال، باید مقدار چربی کاهش یابد تا صفرای کمتری آزاد شود.

بیشتر بخوانید :برداشتن کیسه صفرا به روش لاپاروسکوپی

درمان غیر جراحی

معمولا برای درمان، دیگر از دارو استفاده نمی شود زیرا تکنیک های لاپاروسکوپی و رباتیک، ریسک جراحی را بسیار پایین می آورد.

اگرچه، در صورت عدم امکان انجام جراحی، برای انحلال سنگ ناشی از کلسترول می توان از اورسودیول، 2 تا 4 بار در روز استفاده کرد.

ممکن است از بین بردن سنگ به کمک دارو، چند سال زمان ببرد و گاهی نیز در صورت توقف درمان، دوباره سنگ تشکیل می شود.

سنگ شکنی به کمک امواج شوک، روشی دیگر است. سنگ شکن، دستگاهی است که امواج شوکی را تولید می کند که از بدن انسان عبور می کند. این امواج می توانند سنگ ها را به قطعات کوچکتر تقسیم کنند.

غذاهایی که باید از آن ها پرهیز شود

برای کمک به بهبود عارضه و کاهش ریسک سنگ کیسه صفرا، این موارد باید رعایت شود:

• مصرف چربی را کاهش داده و غذاهای کم چرب را انتخاب کنید. از غذاهای پر چرب و سرخ کرده پرهیز کنید.
• فیبر را به رژیم غذایی خود بیفزایید تا مدفوع، جامدتر شود. سعی کنید هر بار تنها یک وعده فیبر را بیفزایید تا از گاز حاصل از مصرف بیش از حد فیبر نیز پیشگیری شود.
• از غذاها و نوشیدنی های عامل اسهال، از جمله نوشیدنی های کافئین دار، محصولات لبنی پرچرب و غذاهای بسیار شیرین پرهیز کنید.
• در طول روز، چند وعده غذایی کوچک بخورید. هضم وعده های کوچک تر برای بدن راحت تر است.
• به مقدار کافی، حدود 6 تا 8 لیوان در روز، آب بنوشید.

اگر قصد کاهش وزن دارید، این کار را آرام آرام انجام دهید. هر هفته، بیش از دو پوند وزن کم نکنید. کاهش وزن سریع ممکن است خطر سنگ کیسه صفرا و دیگر مشکلات جسمی را افزایش دهد.

دورنمای بلند مدت

در صورت نیاز به جراحی برای خروج کیسه صفرا یا هرگونه سنگ موجود در آن، دورنمای موجود، اغلب مثبت است.

در اکثر موارد، پس از خارج کردن، سنگ دیگر بر نمی گردد، اما در صورت عدم انجام جراحی، سنگ ها می توانند برگردند. این امر، حتی در صورت مصرف دارو برای انحلال سنگ نیز صادق است.

در صورت عدم ایجاد علائم، نیاز به درمان نیست. با این وجود، ممکن است همچنان برای پیشگیری از بزرگ شدن سنگ و ایجاد مشکلات، نیاز به ایجاد تغییرات در سبک زندگی باشد.

ورود به وب سایتکلینیک اورولوژیالهام و مطالعه بیشتر در خصوص کلیه ، مثانه و مباحث و مشکلات رایج جنسی در مردان و بانوان

شماره تماس های کلینیک : 02188088541 – 02188074196