معضل ادامه دار نرخ خرید تضمینی محصولات کشاورزی جدول

به گزارشبازارنیوز؛ وضعیت تولید محصولات اساسی و استراتژیک کشاورزی که بیشترین مصرف را در جامعه ایرانی دارد، نقش مهمی در استقلال ملی و تضمین امنیت غذایی پایدار دارد. بر این اساس در برنامه هفتم بر خودکفایی ۵ محصول اساسی و خوداتکایی حداکثری دیگر محصولات تاکید شده است.

تعیین به موقع قیمت خرید تضمینی محصولات کشاورزی همزمان با اجرای سیاست‌های حمایتی، می تواند تأثیر قابل توجهی بر سطح زیر کشت و میزان تولید آنها در سال آینده داشته باشد و موجب رعایت برنامه الگوی کشت محصولات کشاورزی و به تبع آن تسهیل در امر تأمین پایدار امنیت غذایی و نیل به خودکفایی در تولید محصولات کشاورزی داشته باشد.

فلسفه اجرای سیاست خرید تضمینی و قیمت تضمینی برای محصولات اساسی، نوعی اطمینان‌بخشی به کشاورزان برای تداوم تولید است. با توجه به اهمیت تعیین قیمت مناسب خرید تضمینی در رسیدن به خودکفایی محصولات کشاورزی در این گزارش به بررسی وضعیت نرخ جدید خرید تضمینی برای سال زراعی 1403 الی 1404 پرداخته می شود.

بررسی وضعیت قیمت تضمینی محصولات کشاورزی در سال زراعی 1403 تا 1404

بنابر آمارهای اعلامی سالانه 130 میلیون تن محصولات کشاورزی در کشور تولید می‌شود که 64 درصد آن در بخش زراعت تولید می‌شود، از این رو خودکفایی و خودبسندگی در این بخش از اهمیت بالایی برخوردار است که اجرای قانون خرید تضمینی می تواند در این امر نقش بسزایی داشته باشد.

با این وجود با گذشت حدود ۳ دهه از اجرای قانون خرید تضمینی، همچنان ۳ چالش جدی این قانون مبنی بر «تطابق قیمت خرید با هزینه‌های تولید»، «تعیین به موقع قیمت» و «پرداخت به موقع مطالبات» برطرف نشده است. در جدول شماره 1، قیمت تضمینی مصوب برای محصولات زراعی در سال زراعی جاری و سال قبل مقایسه شده است.

جدول 1. مقایسه قیمت تضمینی محصولات زراعی در سال­های زراعی 1403-1402 و 1404-1403

روش تعیین قیمت محصولات اساسی مشمول قانون خرید تضمینی متأثر از هزینه تمام‌ شده، سود متعارف، آخرین نرخ تورم و هزینه‌های تبعی است که باید بر اساس نرخ تورم بانک‌ مرکزی، مرکز آمار و قیمت‌های جهانی توسط موسسه پژوهش‌های اقتصادی محاسبه و در اختیار شورای قیمت‌گذاری قرار ‌گیرد.

متأسفانه در چند سال اخیر، قیمت تضمینی متناسب با این 4 فاکتور محاسبه و اعلام نشده است. بر اساس آمار منتشر شده در سال جاری، نرخ تورم سالانه برای شهریورماه 1403در حدود 34.2 درصد است و از آنجایی که قیمت تضمینی باید متناسب با تورم باشد، با این حال مطابق با جدول 1، بر اساس محاسبه جدید، نرخ قیمت تضمینی برای بعضی از محصولات زراعی مانند گندم معمولی، گندم دوروم، پنبه وش، دانه کاملینا، دانه سویا، دانه آفتابگردان، دانه کلزا و گلرنگ کمتر از 34.2 درصد افزایش دارد.

این امر در کنار افزایش هزینه های تولید محصولات کشاورزی ناشی شرایط بارش و خرده مالک بودن اراضی زراعی، باعث می شود که کشاورزان بدلیل عدم صرفه اقتصادی کشاورزی را رها کنند. این امر منجر به افزایش وابستگی به واردات در تأمین محصولات زراعی مورد نیاز داخل می شود.

تولید محصولات استراتژیک، به‌ویژه محصولات زراعی، می‌تواند کشورها را از خطرات ناشی از نوسانات قیمت جهانی و قطع واردات در شرایط بحرانی محافظت کند. از این رو دولت به منظور حمایت از تولید محصولات اساسی کشاورزی و ایجاد تعادل در نظام تولید و جلوگیری از ضایعات محصولات کشاورزی و ضرر و زیان کشاورزان، موظف است همه ‌ساله خرید محصولات اساسی کشاورزی (‌گندم، برنج، جو، ذرت، چغندر، پنبه وش، دانه‌های روغنی،‌چای، سیب‌زمینی، پیاز و حبوبات) را تضمین کرده و حداقل قیمت خرید تضمینی را اعلام و نسبت به خرید آنها از طریق واحدهای ذیربط اقدام کند.

تأخیر در اعلام نرخ مشکلاتی برای تولید ایجاد می‌کند چرا که بر اساس قانون نرخ خرید محصولات باید قبل از آغاز سال زراعی جدید تعیین شود تا کشاورزان بتوانند با برنامه ریزی برای کشت از بارش استفاده کنند. اجرای صریح قانون خرید تضمینی و اعلام قیمت متناسب با میزان تورم و تسریع در پرداخت مطالبات در کنار دیگر سیاست های حمایتی از جمله پرداخت تسهیلات بانکی برای خرید ادوات و سرمایه در گردش و همچنین قیمت گذاری محصولات کشاورزی متناسب با هزینه های تولید می تواند در تحقق سیاست خودکفایی محصولات اساسی در برنامه هفتم تأثیر بسزایی داشته باشد برای دستیابی به خودکفایی در تولید محصولات کشاورزی و به‌ویژه برای تضمین پایداری این تولیدات، ضروری است که منابع اختصاص یافته به خرید محصولات کشاورزی به‌طور متناسب در بودجه سالانه افزایش یابد. لذا توجه به این موارد می‌تواند به تقویت بخش کشاورزی و افزایش امنیت غذایی کشور کمک کند.

نگارش: آرزو بهادر- کارشناس اقتصادی

پایان پیام//

لینک کوتاه: