خشکی واژن یکی از موضوعات شایع در بین خانم‌هاست. معمولا خشکی واژن در زمان کوتاهی برطرف می‌شود. با‌ این‌ حال، ممکن است فرد را ناراحت کند و احتمالعفونت واژنیرا افزایش دهد. در ادامه، بیشتر با این مشکل و علت ایجاد و نحوه درمان آن آشنا می‌شوید. تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

خشکی واژن چیست؟

این مسئله معمولا اتفاقی موقتی و شایع در بین خانم‌هاست که معمولا دلایل مختلفی دارد. منتها در بیشتر مواقع جای نگرانی نیست. دیوارۀ واژن از یک لایه نازک و مرطوب پوشیده شده است. رطوبت واژن با ایجاد پی. اچ (pH) بازی در محیط، به اسپرم اجازه زنده‌ماندن و تحرک می‌دهد. همچنین، اینترشحات واژنی، با روان‌کردن دیوارۀ واژن، اصطکاک حین رابطه جنسی را نیز کاهش می‌دهند.

افزایش سن زنان و تغییرات تولید هورمون در آنها ممکن است موجب نازک‌شدن دیوارۀ واژن و کاهش سلول‌های ترشح‌کننده مخاط شود و خشکی ناحیه واژن را به‌ همراه داشته‌ باشد. هرچند تغییرات هورمونی شایع‌ترین عامل خشکی واژن‌اند، تنها دلیل آن نیستند.

علت خشکی واژن

کاهش سطحاستروژنعلت اصلی خشکی ناحیه واژن است. بدن زنان با افزاش سن، استروژن کمتری تولید می‌کند که موجب پایانقاعدگیو شروع یائسگی می‌شود.

استروژن هورمون ضروری برای حفظ سلامت بافت واژن است که از تخمدان ترشح می‌شود. این هورمون، علاوه‌ بر ایجاد ویژگی‌های زنانه مثل رشد سینه و ایجاد شکل بدن، به حفظ روان‌سازی طبیعی، میزان اسیدیته و انعطاف‌پذیری واژن نیز کمک می‌کند. با این حساب، زمانی که میزان استروژن کم شود، پوشش واژن نازک و انعطاف‌پذیری آن کمتر می‌شود و واژن روان‌کنندۀ کمتری تولید می‌کند.

اگر افراد، در آستانهیائسگییا یائسه، طی رابطه جنسی، از روان‌کننده یا مرطوب‌کننده استفاده نکنند، ممکن است ناراحتی و خونریزی و حتی ترک پوستی را تجربه کنند. علاوه بر یائسگی، عوامل دیگری هم در کاهش استروژن و در نتیجه خشکی ناحیه واژن نقش دارند که در ادامه بیشتر با آنها آشنا می‌شویم.

عوامل مؤثر در کاهش استروژن

• مصرف قرص کنترل بارداری:این قرص‌ها، برای جلوگیری ازتخمک‌گذاری، استروژن را کاهش می‌دهند.
• مصرف داروهای ضداستروژن:داروهایی مانند تاموکسی‌فن یا تورمیفن (فارستون) توانایی استروژن در کنترل روان‌سازی واژن را مهار می‌کنند.
• بارداری:کاهش هورمون استروژن در دوران بارداری ممکن است موجب خشکی ناحیه واژن و افزایش التهاب شود. همچنین، ممکن است میل جنسی‌تان طی بارداری نوسان داشته باشد. این موضوع شاید روی میزان روان‌سازی واژن اثر بگذارد.
• زایمانو شیردهی:بعد از زایمان، سطح استروژن اُفت می‌کند. شیردهی نیز ممکن است میزان استروژن را کاهش دهد. به‌ همین‌ دلیل، بسیاری از افراد در دوران شیردهی قاعدگی ندارند. میزان استروژن بدن معمولا پس از زایمان یا کاهش دفعات شیردهی به حالت طبیعی برمی‌گردد.
• شروع و پایان قاعدگی:چرخه قاعدگینوعی تعادل دقیق بین افزایش و کاهش استروژن است. در ابتدا، افزایش سطح استروژن بافت ضخیمی را در رحم ایجاد می‌کند تا از تخم لقاح‌یافته محافظت کند. اگر تخم لقاح پیدا نکند، میزان استروژن کاهش می‌یابد و قاعدگی شروع می‌شود. از آنجا که سطح استروژن در این دوران کم است، ممکن است تا حدودی خشکی در واژن را تجربه کنید.

سایر عوامل مؤثر در خشکی واژن

عوامل مختلفی ممکن است در خشکی ناحیه واژن مؤثر باشند که لزوما ارتباطی با کاهش میزان استروژن ندارد. در ادامه، بیشتر با این موارد آشنا می‌شویم:

• ورزش شدید؛
• جراحی جابه‌جایی تخمدان یا اوفورکتومی؛
• اختلالاتسیستم ایمنیمانند سندروم شوگرن (که روی غدد بزاقی و اشکی اثر می‌گذارد)؛
• بعضی از روش‌های درمانسرطان(مانند پرتودرمانی لگن، هورمون‌درمانی یا شیمی‌درمانی)؛
• مصرف الکل (الکل با کاهش آب کلی بدن، موجب کاهش مایعات لازم برای روان‌سازی واژن می‌شود)؛
• داروهای آسم (این داروها با مهار انتقال‌دهندۀ عصبی استیل‌کولین ممکن است موجبخشکی دهانو واژن شوند)؛
• سیگار کشیدن(سیگارکشیدن روی جریان خون و بافت‌هایی مثل واژن اثر می‌گذارد و ممکن است موجب خشکی ناحیه واژن شود)؛
• داروهای ضدافسردگی(این داروها گاهی عوارض جانبی جنسی مثل خشکی واژن، کاهش میل جنسی و سختی ارگاسم را به‌ همراه دارند)؛
• آنتی‌هیستامین‌ها(این داروها با خشک‌کردن ترشحات، علائم سرماخوردگی و حساسیت را از بین می‌برند که خشکی ناحیه واژن یکی از عوارض جانبی آنهاست)؛
• استرس (استرس ممکن است فرایندهای التهابی مختلفی را در بدن ایجاد کند و با اثر روی جریان خون و انتقال‌دهنده‌های عصبی، موجب خشکی ناحیه واژن شود)؛
• دوش واژینال (دوش واژینال باکتری‌های موردنیاز برای حفظ pH واژن را از بین می‌برد. همچنین، عطرها و سایر مواد موجود در آن ممکن است موجب خشکی ناحیه واژن شوند)؛
• سندروم فلامر/ Flammer (در این بیماری، رگ‌های خونی در برابر محرک‌هایی مانند سرما واسترسبه‌صورت غیرطبیعی پاسخ می‌دهند که ممکن است موجب خشکی واژن شود)؛
• استفاده ازتامپوندر دوران قاعدگی (تامپون برای جذب رطوبت طراحی شده است و از عوارض جانبی آن می‌توان به خشکی بافت واژن اشاره کرد. البته این اثر معمولا بیشتر از یک روز طول نمی‌کشد)؛
• محصولات بهداشتی معطر (محصولات معطری مثل لوسیون، صابون و دستمال‌کاغذی معطر هرچند بوی خوبی دارند مناسب واژن نیستند و شاید موجب التهاب و حساسیت شوند که در اینها خشکی واژن نقش دارند).

عوارض خشکی واژن چیست؟

خشکی ناحیه واژن علاوه‌ بر ایجاد ناراحتی در ناحیۀ واژن و لگن، ممکن است مشکلات زیر را به‌ همراه داشته باشد:

• درد؛
• سوزش؛
• مقاربت دردناک؛
• کاهش میل جنسی؛
• خارش یا سوزش واژنی؛
• خون‌ریزی طی رابطه جنسی؛
• ناراحتی حین انجام فعالیت‌های روزانه؛
• افزایش احتمال عفونت واژنی و عفونت مجرای ادراری که از بین نمی‌رود یا مجدد اتفاق می‌افتد.

برای درمان خشکی واژن چه باید کرد؟

روش‌های مختلفی برای رفع خشکی واژن وجود دارد که بعضی از آنها بدون نسخه و بعضی تجویزی‌اند. در ادامه، به این موارد اشاره می‌کنیم:

درما‌ن‌های موضعی و بدون نسخه

• می‌توان برای درمان خشکی واژن در حین دخول از روان‌کننده‌های بدون نسخه استفاده کرد. این روان‌کننده‌ها و کرم‌های مرطوب‌کننده، با تغییر پی. اچ واژن، احتمال ابتلا به عفونت مجاری ادراری را کاهش می‌دهند. این روان‌کننده‌ها باید بر پایۀ آب باشند و نباید در آنها از عطر، عصاره گیاهی یا رنگ‌های مصنوعی استفاده شود؛
• استروژن‌درمانی شامل کرم (پریمارین)، حلقه (استرینگ) یا قرص واژنی (واژیفم) استروژن را به‌طور مستقیم در بافت واژن آزاد می‌کند. قرص‌ها معمولا زمانی تجویز می‌شوند که سایر علائم ناخوشایند مربوط به یائسگی مثلگرگرفتگیرا داشته باشید.

درمان‌های خانگی برای خشکی واژن

تغییر سبک زندگی به درمان خشکی واژن و ناراحتی آن کمک می‌کند که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• رابطه جنسی منظم:این کار به افزایش جریان خون در بافت واژن و تولید رطوبت در آن ناحیه کمک می‌کند.
• پرهیز از بعضی محصولات بهداشتی:بعضی از محصولات بهداشتی حاوی عطر و رنگ‌اند و موجب تحریک بافت یا خشکی ناحیه واژن می‌شوند.
• مصرف مکمل‌های حاویفیتواستروژن:غذاهای گیاهی مثلسویا، مغزها، دانه‌ها وتوفوحاوی ترکیبات مشابه استروژن‌اند که ممکن است علائم خشکی واژن و گرگرفتگی حین یائسگی را کاهش دهند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

این عارضه به‌ندرت نشانۀ یک بیماری جدی محسوب می‌شود. در مراحل ابتدایی، می‌توانید از مرطوب کننده واژن استفاده کنید. منتها اگر این ناراحتی چند روز طول کشید یا اگر از خشکی واژن حین رابطه جنسی احساس ناراحتی داشتید، می‌توانید از پزشک کمک بگیرید. درمان‌نشدن خشکی ناحیه واژن ممکن است موجب زخم یا ترک‌خوردگی در بافت واژن شود.

اگر موارد زیر را تجربه کردید، حتما به پزشک مراجعه کنید:

• ورم مزمن واژن؛
• خارش شدید واژن؛
• درد حین رابطه جنسی؛
• خون‌ریزی بعد از رابطه جنسی.

نکات پایانی

• خشکی واژن دلایل مختلفی دارد و شاید موجب ناراحتی در ناحیه واژن و لگن شود. این مشکل به‌ندرت جدی است و روش‌های مختلفی برای کنترل و درمان این موضوع وجود دارد.
• قبل از مصرف هر نوع داروی گیاهی با پزشک مشورت کنید، زیرا ممکن است با سایر داروها و ویتامین‌ها تداخل داشته باشند.
• از آنجا که بسیاری از محصولات، پوست حساس واژن را ملتهب می‌کنند، لازم است در صورت ادامه بیماری یک‌سری ارزیابی‌ها و مشاوره‌های درمانی در مطب پزشک انجام شود.
• از محصولات محرک مانند دوش واژنی یا کاندوم‌های حاوی نونوکسینول ۹ یا اِن-۹ (۹-N) خودداری کنید، زیرا حاوی مواد شیمیایی‌اند که ممکن است موجب خشکی ناحیه واژن شوند. البته توجه داشته باشید که تغییرات مربوط به سن یا تولید مثل واژن قابل‌پیشگیری نیست.
• افرادی که سابقهسرطان سینهدارند، افرادی که باردارند یا قصد بارداری دارند، و افرادی که در دوران شیردهی به سر می‌برند باید درمورد استفاده از روش‌های هورمون‌درمانی با پزشک مشورت کنند و در صورت نیاز، از روش‌های غیرهورمونی برای درمان خشکی واژن استفاده کنند.

شما بگویید

شما چقدر با علت خشکی واژن در خانم‌های جوان یا خشکی واژن بعد از یائسگی آشنایی دارید؟ آیا این مقاله به‌اندازه کافی برایتان مفید بود؟ حتما نظرات و تجاربتان را در بخش «ارسال دیدگاه» با ما و دوستانتان در میان بگذارید. در صورت تمایل، این مقاله را از طریق شبکه‌های اجتماعی برای عزیزانتان بفرستید تا اگر با چنین موضوعی مواجه شدند، بدون خجالت‌زدگی، از روش‌های درمانی استفاده کنند.