به گزارشاقتصاد آنلاین؛ امسال سالی متفاوت برای بازار برنج است. بر خلاف سال‌های گذشته قیمت برنج در فصل برداشت روند افزایشی به خود گرفته است. کارشناسان دلایل متفاوتی را برای افزایش قیمت برنج در فصل برداشت به رغم بدون تغییر ماندن تولید و تامین عنوان می‌کنند.

افزایش چشمگیر دلالان در بازار دلیل گران شدن برنج

جمیل علیزاده شایق، دبیر انجمن برنج ایران، در گفت‌وگو با اقتصاد آنلاین معتقد است؛ مهم‌ترین دلیل این امر افزایش چشمگیر تعداد دلالان و سودجویان در بازار برنج در امسال است.

وی با رد ادعای رشد قیمت برنج به دلیل کاهش تولید و عدم تامین کافی برنج وارداتی در امسال، اظهار کرد: برخی افزایش قیمت را مربوط به بخش تولید و تامین می‌دانند در حالی با توجه به بارندگی‌های مناسب در اردیبهشت و فروردین تولید برنج داخلی کاهش نداشته است، همچنین واردات برنج خارجی نیز در سطحی مطلوبی انجام شده است.

علیزاده شایق میزان تولید برنج در کشور در امسال را حدود ۲ میلیون و ۲۵۰ هزار تن برنج اعلام کرد که مطابق با متوسط تولید سالانه برنج کشور است.

وی با بیان اینکه در بخش تامین برنج خارجی نیز شرایط کشور مناسب است، افزود: با توجه به متوسط تولید سالانه برنج در کشور، میزان نیاز به واردات برنج برای تامین کسری تنها ۷۵۰ هزار تن است. از سال ۹۲، هر ساله تقریبا یک میلیون تن برنج وارد کشور شده در نتیجه درحال‌حاضر باید بیش از نیاز برنج در انبار انباشته شده باشد.

وی نتیجه گرفت که با توجه به میزان تولید و واردات انجام شده گرانی برنج را نباید به مشکلات تولید و تامین نسبت داد.

علیزاده شایق تصریح کرد: با توجه به تورم و افزایش قیمت سایر کالاهای اساسی افزایش نسبی قیمت برنج اجتناب ناپذیر بود، اما شاهد تفاوت تا ۱۵ درصدی قیمت برنج از استان‌های تولیدکننده تا بازار مصرف هستیم که غیرقابل قبول است.

وی اصلی‌ترین دلیل گرانی برنج در امسال را حضور چشمگیر دلالان و سودجویان در بازار این کالای اساسی دانست.

دبیر انجمن برنج ایران با اشاره به تفاوت کیفیت برنج‌ در استان‌های تولیدکننده و بازار مصرف در شهرهای بزرگ از تخلف بزرگ دیگر در بازار این کالای اساسی خبر داد که سودهای زیادی برای متخلفان به همراه دارد.

حضور مردم در استان‌های تولید‌کننده برنج را گران تر کرد

اما قاسم زاده، رئیس انجمن برنج مازندران، مهم‌ترین عوامل نوسان بازار برنج و گرانی را افزایش حضور مردم در استان‌های تولید‌کننده و خرید مستقیم از کشاورزان و کارخانه‌های شالیکوبی می‌داند.

وی میزان تاثیر حضور مردم در استان‌های تولید‌کننده برنج بر نوسان بازار این کالا را ۲۰ تا ۵۰ درصد عنوان کرد.

قاسم زاده در توضیح بیشتر گفت: مصرف‌کننده به خیال آنکه برنج خالص با کیفیت را به صورت مستقیم و با قیمت مناسب از کشاورز یا کارخانه شالیکوبی خریداری می‌کند به استان‌های تولیدکننده هجوم آورده در حالی که برنج خریداری شده از آنها همراه با دانه‌های شکسته و ضایعات بالا است.

وی ادامه داد: به عبارت دیگر مصرف‌کننده بدونه آنکه آگاه باشد پول زیادی به دانه‌های شکسته و ضایعات می‌دهد.

به گفته قاسم زاده؛ دانه‌های شکسته و ضایعات به ترتیب ۱۰ تا ۱۵ درصد و ۱ تا ۳ درصد برنج خریداری شده از کشاورزان و کارخانه‌های شالیکوبی را تشکیل می‌دهد.

وی تصریح کرد: ضایعات شامل دانه‌های نارس، دانه‌های گچی، کاه و کلش برنج و سنگ است که علاوه بر دور ریز بودن، بیماری و آفات با خود به همراه دارند که می‌تواند سلامت مصرف‌کننده را تهدید کند.

قاسم زاده با تاکید بر اینکه ناآگاهی و عدم اطلاع مصرف‌کننده دلیل این اتفاق است، اظهار کرد: البته نمی‌توان مصرف‌کننده را مقصر مستقیم این شرایط معرفی کرد، چرا که تا امروز هیچ مرجع اطلاع رسانی مردم را نسبت به اینکه یک محصول سالم، کیفی و با صرفه اقتصادی چه ویژگی‌های دارد آگاه نکرده است.

وی افزود: هنوز مصرف‌کننده نمی‌داند برای خرید یک محصول سالم، کیفی و با صرفه اقتصادی خریداری به کجا مراجعه کند و محصول باید چه مشخصات یا شناسنامه‌ای بر روی بسته‌بندی داشته باشد.

قاسم زاده با بیان اینکه برنج نیز مانند سایر محصولات کشاورزی باید تاییدیه‌های لازم از دستگاه‌های نظارتی و بهداشتی را داشته باشد، گفت: مشخصاتی مانند نشان استاندارد، سیب سلامت و پروانه ساخت مواردی هستند که باید بر روی کیسه‌های برنج درج شده باشند تا مصرف‌کننده بتواند با اطمینان خاطر از کیفیت و سلامت محصول آن را خریداری کند.

وی اضافه کرد: متاسفانه در محصول برنج کمتر شاهد برندسازی هستیم و این موضوع خود موجب آسیب به مصرف‌کننده در زمان تهیه محصول کیفی می‌شود، در حالی که این مهم در تمام دنیا به عنوان راهکاری برای حمایت از مصرف‌کننده مورد توجه و تاکید است.

قاسم زاده از دیگر نتایج عدم توجه به برندسازی را اختلاط برنج‌های نامرغوب و حتی خارجی و فروش آن با نام برنج مرغوب ایرانی برشمرد و افزود: بسیاری از سودجویان بدون نگرانی از نظارت و در سایه بی‌توجهی به برندسازی اقدام به اختلاط برنج و فروش آن با نام برنج مرغوب ایرانی کرده و با این روش سود زیادی را نسیب خود می‌کنند.

وی اظهار کرد: هر کیلوگرم از این برنج‌ها بیش از ۳۰ هزار تومان ارزش ندارند در حالی که به قیمت برنج مرغوب به مصرف‌کننده فروخته می‌شود.

قاسم زاده سودی که متخلفان نصیب خود می‌کنند را دست کم ۲۰ درصد عنوان کرد در حالی که شرکت‌های بازرگانی دارای برند حداکثر ۳ درصد سود از مصرف‌کننده می‌گیرند.

وی قیمت خرید حال حاضر هر کیلوگرم برنج از کشاورزان را به طور متوسط ۴۲ هزار تومان اعلام کرد و افزود: پس از طی مراحل حذف شکسته و ضایعات قیمت هر کیلوگرم برنج به ۴۶ تا ۴۷ هزار تومان می‌رسد که با در نظر گرفتن ۴ تا ۵ درصد سود شرکت‌های بازرگانی قیمت آن به صورت عمده به ۵۲ هزار تومان افزایش می‌یابد.

قاسم زاده قیمت منطقی برای مصرف‌کننده با در نظر گرفتن ۳ تا ۵ درصد سود برای خرده فروشی‌ها در شهرهای بزرگ مانند تهران را به طور متوسط ۵۷ هزار تومان دانست.

وی با بیان اینکه برخی مصرف‌کنندگان خرید از کشاورز را با تصور حمایت از او انجام می‌دهند، گفت: ضرورت حمایت اقتصادی از کشاورز مورد تاکید همه است، اما شکل حمایت باید درست باشد، به طور قطع خرید مستقیم از کشاورز حمایت محسوب نمی‌شود چراکه اینکار نتیجه مثبتی به دنبال ندارد.

قاسم زاده تصریح کرد: بهبود اقتصادی کشاورزان زمانی حاصل می‌شود که هزینه تولید برای آنها کاهش یابد و محصول کیفی با قیمت مناسب از کشاورز خریداری شود.

وی تصریح کرد: هم اکنون بسیاری از کشاورزان برنجکار به دنبال آن هستند که زمین‌های خود را تغییر کاربری دهند، چرا که بر این باورند سرمایه ملک و زحمتشان با درآمد سالیانه هم خوانی ندارد.

قاسم زاده در پاسخ به این پرسش که حمایت از کشاورز چگونه ممکن می‌شود، گفت: همیشه وقتی حرف از حمایت به میان می‌آید نخستین راهکاری که به ذهن مسئولان می‌رسد پرداخت تسهیلات است، اما در تمام دنیا حمایت‌های اصلی از بخش کشاورزی از دو کانال انجام می‌شود که یکی از آنها ارائه خدمات فنی و مهندسی و دیگری ارائه نهاده‌های کیفی و با قیمت مناسب برای تولید است.

قاسم زاده ادامه داد: در سال‌های دور بخش ترویج کشاورزی بسیار فعال بود، رابطه تنگاتنگی با کشاورزان داشت و کارشناسان موظف بودند خدمات فنی و مهندسی به کشاورزان ارائه دهند و بر اساس این به روزترین اطلاعات مربوط به میزان مصرف نهاده‌های تولید در زمان مناسب در اختیار آنها قرار می‌گرفت.

وی یکی از مهم‌ترین ضعف‌های امروز در بخش کشاورزی کشور را از بین رفتن رابطه بین ترویج و عدم ارائه خدمات فنی مهندسی عنوان کرد و افزود: کشاورزان ما کشت محصول را به شکل سنتی و به همان روش پدران خود انجام می‌دهند که در نهایت منجر به بالا رفته هزینه‌های تولید محصول و اقتصادی نبودن کشاورزی شده است.

قاسم زاده یادآور شد: آمار نشان می‌دهد بیش از ۵۰ درصد از کشت برنج در کشور به شکل سنتی انجام می‌شود که عامل مهم در افزایش هزینه‌های تولید است، به طور مثال نشاء کاری همچنان با دست انجام می‌شود که هزینه روزانه هر کارگر برای آن بین ۷۰۰ تا ۸۰۰ تومان است، ضمن اینکه میزان تولید ۳۰۰ تا ۴۰۰ کیلوگرم در روش سنتی کمتر از روش کشت نشاء با دستگاه است.

وی درباره دیگر راهکار حمایت از کشاورزان یعنی ارائه نهاده‌های کیفی و با قیمت مناسب نیز اظهار کرد: در امسال افزایش قیمت نهاده‌های کشت به طور متوسط تا ۱۰۰ درصد بوده است و همراه آن کیفیت نهاده‌ها شکل قابل توجه‌ای کاهش یافته است.

مدیرعامل اتحادیه برنج استان مازندران با تاکید بر اینکه کشاورزان بازوان اصلی تامین امنیت غذایی کشور هستند، افزود: اگر انتظار داریم که کشاورزان همچنان به تولید محصول بپردازند و امنیت غذایی کشور را حفظ کنند باید حمایت از آنها به درستی و اندازه کافی انجام شود در غیر این صورت باید منتظر از دست رفتن بیشتر تولید و گرانی باشیم.

کشاورزان؛ قیمت برنج منطقی است

حسین محمدی، یک کشاورز شالیکار، در گفت‌وگو بااقتصاد آنلاینتاکید دارد که قیمت برنج منطقی است و نباید برای بالا رفتن آن در امسال به دنبال مقصر بود.

وی با بیان اینکه درحال‌حاضر هزینه تمام شده تولید هر هکتار برنج به ۲۰ تا ۲۵ میلیون تومان رسیده است، افزود: البته این رقم بسته به فصل و سایر عوامل دخیل در تولید مانند میزان دسترسی کشاوزران به نهاده‌های تولید و قیمت آن، در برخی از مناطق به بیش از این عدد افزایش یافته است.

محمدی مدعی شد؛ قیمت تعدادی از نهاده‌های تولید ۵۰۰ تا ۷۰۰ درصد رشد داشته است و نمونه‌های آن را سم و کود عنوان کرد که قیمت آنها از ۴۰ هزار تومان به ۴۰۰ هزار تومان و از ۸۰ هزار تومان به ۲۵۰ تا ۴۰۰ هزار تومان افزایش یافته است.

وی همچنین از کاهش ۱۵ تا ۲۰ درصد تولید برنج در برخی مناطق در پی خشکسالی خبر داد.

محمدی گفت: خشکسالی نیز بر افزایش قیمت تمام شده تولید محصول اثر‌گذار بوده چرا که تولید در مناطقی از استان‌های برنج خیز در هر هکتار از ۱ تن به ۸۵۰ کیلوگرم کاهش داشته است.

به گفته وی؛ قیمت برنج در مقایسه با قیمت سایر کالاها گران نیست و قدرت خرید مردم برای تامین این کالای مصرفی کاهش یافته است.

این کشاورز معتقد است؛ ارزش واقعی هر کیلوگرم برنج با توجه به تورم ۸۰ و ۹۰ هزار تومان است.

وی همچنین از افزایش تمایل کشاورزان به انبار محصول خود و خودداری از عرضه آن خبر داد و افزود: هر کشاورزی که توان انبار محصول داشته باشد اقدام به این امر کرده چرا که بر این باورند به جای اینکه سود دسترنجشان نصیب دلالان شود باید به جیب خودشان برود.

محمدی در پاسخ به این پرسش که آیا این اقدام احتکار نیست، اظهار کرد: کشاورزان محصول را تا زمانی که قیمت در بازار به تعادل برسد در انبار نگه می‌دارند و پس از توقف نوسان آن را به بازار عرضه می‌کنند.

محمدی با اشاره به شرایط سخت اقتصادی کشاورزان و مشکلات معیشتی آن ها، گفت: کشاورزان دیگر نمی‌تواند محصول کیفی خود را بر سر سفره ببرند و چند سالی است که سهم آنها از تولیدشان نیم دانه‌های برنج است.