درحالی که در 20 آوریل 2020 هر دو شاخص سقوط شدیدی را به‌خاطر بحران کرونا و اعمال محدودیت‌های تردد و همین‌طور جنگ قیمتی میان عربستان و روسیه تجربه کرده بودند. به‌طوری که نرخ معاملاتی شاخص برنت به زیر 19 دلار در بشکه و شاخص وست تگزاس اینترمدیت (غرب تگزاس) به منفی 40 دلار در بشکه رسیده بود.
تحلیلگران بازار می‌گویند که آنچه امروز محرک قیمت‌ها شده آغاز واکسیناسیون و مقابله با ویروس کرونا، همکاری اوپک پلاس برای کاهش عرضه نفت، بهبود اقتصاد جهانی و کاهش تولید نفت خام‌های غیرمتعارف و گران است که با کاهش سرمایه‌گذاری در 2020 اکنون سطح تولیدشان کمتر شده است. اما این سقف قیمت‌ها در پیش‌بینی‌های بازار نفت نیست. چراکه ساختارهای بازار همچنان روندی رو به بهبود را طی می‌کنند و این مسأله باعث شده که دوباره گمانه زنی‌ها برای صعود قیمت‌ها به کانال 100 دلار در بشکه اوج بگیرد.
در این زمینه طی یک هفته اخیر سه مؤسسه و نهاد معتبر پیش‌بینی کردند که قیمت نفت طی دو سال آینده به بشکه‌ای 100 دلار خواهد رسید. فدرال رزور امریکا، شرکت سوکار آذربایجان و گلدمن ساچز هر سه معتقدند که قیمت نفت روندی صعودی را طی خواهد کرد و حتی در پیش‌بینی‌ها رقم 100 دلار در بشکه نیز به چشم می‌خورد. برای مثال بر اساس برآورد شرکت سوکار آذربایجان قیمت شاخص نفتی برنت در پایان سال‌جاری به 80 دلار در هر بشکه خواهد رسید و در فاصله 18 تا 24 ماه آینده 100 دلار در هر بشکه را خواهد دید. اما آیا نفت دوباره قیمت‌های سه رقمی را تجربه خواهد کرد؟
مؤلفه‌ها رو به بهبودند
اکنون از ساختارهای بازار سیگنال‌های دلگرم کننده‌ای دریافت می‌شود. تقاضا در حال بهبود است و عرضه نیز رشد چندانی نداشته است. مقامات شرکت‌های سعودی و امریکایی می‌گویند که احتمال می‌رود تقاضای جهانی نفت از نیمه دوم امسال بهبود یابد و در سال ۲۰۲۲ به ۹۹ میلیون بشکه در روز برسد.
رویترز به نقل از امین ناصر، مدیرعامل سعودی آرامکو و مایک ویرث، مدیرعامل شرکت شورون می‌نویسد: تقاضای جهانی نفت در حال بهبود است و می‌تواند سال آینده به حدود پیش از همه‌گیری ویروس کرونا بازگردد. تقاضای نفت در چین، هند و آسیای شرقی بهبود می‌یابد و واکسیناسیون دلیل خوش‌بینی در غرب است. تقاضای جهانی نفت‌گاز به‌دلیل افزایش حمل‌ونقل جاده‌ای بهبود یافته است، در حالی که تقاضای سوخت جت به‌دلیل کاهش مسافرت‌های هوایی از تقاضای نفت‌گاز عقب است.
همچنین، چشم‌انداز تقاضای اوپک نشان می‌دهد ذخیره‌سازی نفت در سال ۲۰۲۱ کاهش می‌یابد. به این ترتیب که ذخیره‌سازی‌های نفت در سال ۲۰۲۱ حدود ۴۰۰ میلیون بشکه کاهش یابد و به توازن مطلوب در عرضه و تقاضا در این سال برسیم.
در بخش عرضه نیز؛ محمد سانوسی بارکیندو، دبیرکل اوپک در چهل و نهمین نشست کمیته فنی مشترک کشورهای عضو و غیرعضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) بیان کرده همان‌طور که شرکت کنندگان در توافقنامه همکاری (DoC) به‌کار ناتمام کمک به بازگرداندن ثبات به بازار یکی از گرانبهاترین کالاهای سیاره ما کمک می‌کنند، مهم است که برای این هدف بزرگ به کار مشترک خود ادامه دهیم. دستیابی به اهدافمان هم به سود کشورهای شرکت‌کننده در این توافق و هم به سود مصرف‌کنندگان و اقتصاد جهانی است. آن‌طور که دبیرخانه اوپک گزارش می‌دهد، بارکیندو بهبود شرایط اقتصادی جهان و تقاضای نفت در آسیا را عوامل دلگرم‌کننده خوانده و می‌گوید که «چشم‌انداز اقتصاد و بازارهای جهانی نفت نشان از استمرار روند بهبود دارد.» اما سؤال اینجاست که این بهبود تا کجا ادامه خواهد داشت و آیا قیمت‌ها به قله 100 دلار می‌رسد؟
حرکت گاوی ادامه دارد
ممدوح سلامه، اقتصاددان بین‌المللی نفت می‌گوید که «پیش‌بینی‌ها تاکنون درست بوده است و به‌نظر می‌رسد که قیمت برنت در سه ماهه اول سال 2021 به میانگین 60 دلار در بشکه برسد. اما در سه ماهه سوم تا 70 الی 80 دلار افزایش یابد و به مرور با افزایش تقاضای جهانی نفت به شرایط پیش از همه‌گیری باز گردد.» او در گفت‌و‌گو با «ایران» ادامه می‌دهد: «احتمالاً می‌توانیم در نیمه دوم سال 2022 یا سه ماهه اول سال 2023 شاهد نفت 100 دلار نیز باشیم.» سلامه توضیح می‌دهد: «2021 می‌تواند سالی باشد که در این سال رشد اقتصاد جهان و تقاضای جهانی نفت شاهد رشد سریع و شتاب زده است. پیش‌بینی این است که تقریباً تمام خسارات در 2021 جبران شود. البته قیمت‌های نفت می‌توانند به حدی بالا بروند که ساختارهای اساسی بازار جهانی نفت به آن اجازه می‌دهد.»
او تأکید می‌کند: «نفت خام اکنون در بازار گاوی است و انتظار می‌رود حداقل برای چند سال این شرایط دوام بیاورد. بنابراین افزایش قیمت‌ها متوقف نخواهد شد. البته بازار برای رسیدن به قیمت‌های نفت خام در کانال 100 دلار راهی طولانی در پیش دارد.»
پیش‌بینی‌ها را باید محتاطانه انجام داد
اما در میان پیش‌بینی‌های هیجانی از قیمت‌های آتی، برخی از کارشناسان نیز بر این باورند که بازار نفت یک بازار غیر قابل پیش‌بینی است و آنقدر مؤلفه‌های مؤثر بر آن متعدد و متنوع هستند که هر پیش‌بینی از آینده بازار ممکن است به شکست بخورد.
سید مهدی حسینی، کارشناس ارشد انرژی در این باره به «ایران» می‌گوید: «در مورد قیمت نفت باید با احتیاط صحبت کرد. جریان بازار این روزها مرتب با وضعیت عرضه و تقاضا بهم می‌ریزد. از جهش‌های ویروس کرونا و روند واکسیناسیون گرفته تا نگرش مقامات کشورها از جمله رئیس‌جمهوری جدید امریکا بر آن اثر دارد. هر روز آمار جدیدی از مؤلفه‌های مؤثر بر ساختارهای بازار نظیر رشد اقتصادی جهان اعلام می‌شود. ضمن آنکه با آمدن جو بایدن به کاخ سفید دیگر اقتصاد و سیاست تنها مؤلفه‌های مؤثر بر بازار نفت نیستند، محیط‌ زیست نیز به فاکتورها اضافه شده و ممکن است که روند سیاست‌ها به‌گونه‌ای باشد که تولید نفت شیل محدود‌تر شود. چراکه نفت شیل امریکا بشدت آلاینده است.»
او ادامه می‌دهد: «ایران و احتمال افزایش صادرات نفت کشور در بازار رسمی نیز از احتمالاتی است که می‌تواند بر وضعیت توازن بازار اثر بگذارد. با تمام این موارد تصور می‌کنم که قیمت‌ها ممکن از مرز 70 دلار در پایان سال‌جاری میلادی عبور کند اما تا 100 دلار در بشکه همچنان فاصله دارد و اگر هم نفت 100 دلار شود، برای مدت محدودی و بعد از سال 2022 این اتفاق خواهد افتاد. علت آن هم کاهش عرضه نفت غیرمتعارف در جهان به‌خاطر کاهش سرمایه گذاری‌ها در سال 2020 و اعمال سیاست‌های کربن زدایی خواهد بود. به‌هر حال کشورهای نفت خیز از این قیمت استقبال خواهند کرد و امیدواریم که دوباره نفت 100 دلاری را تجربه کنیم.»
بر اساس آنچه کارشناسان می‌گویند، رسیدن به نفت 100 دلاری که بحران همه گیری کرونا جرقه آن را زده، بعید نیست؛ اما نمی‌توان برای سال 2021 منتظر آن بود.