به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری ،پارک ملی کتمال توده‌های بزرگ گرانیتی از 56 تا 34میلیون سال قبل این منطقه در نهشته‌های رسوبی 145 تا 66میلیون سال قبل نفوذه کرده و کمربندی از سنگ‌ها و کانی‌ها را ایجاد کرده است. از لحاظ تنوع سنگ‌شناسی و مشاهده انواع سنگ‌ها، به‌ویژه چشمه‌های آب گرم و نهشته‌های تراورتن در هیچ نقطه دیگری از این ناحیه، نمی‌توان در فاصله کمتر از 10کیلومتر چنین تنوع سنگی و رخدادهای زمین‌شناسی و چشم‌اندازهای حاصل از آن را مشاهده کرد.

ژئوسایت لانه زنبوری گردیان

تافونی یا اشکال لانه زنبوری به‌صورت محدود در دامنه‌های ‌برون‌زد سنگی دره رودخانه ارس قابل مشاهده است. در این ناحیه به‌دلیل آب‌وهوای نیمه خشک و سرد، هوازدگی مکانیکی غالب است و پدیده متلاشی شدن سنگ بر اثر اختلاف ضریب انبساط حرارتی در روزهای سرد سال اتفاق می‌افتد.

ژئوسایت هودو

اشکال هودو یا دودکش جن که به آن گرز دیو و مناره‌های سنگی هم می‌گویند ستون‌های باریک و مرتفعی از سنگ‌های رسوبی هستند که از گزند تخریب و فرسایش در امان مانده و به‌صورت منفرد دیده می‌شوند.

ژئوسایت آبشار آسیاب

آبشار آسیاب ‌خرابه در 35کیلومتری شرق جلفا قرار دارد. در این محل و در کنار آسیاب آبی متروکه‌، چشمه آب تراورتن‌ساز جریان دارد. این چشمه از شکافی در میان نهشته‌های تراورتن سر برآورده و ورودی غاری است که 150متر طول دارد و در انتها به اتاقکی‌ می‌رسد که مظهر اصلی چشمه در آن است. آبشار آسیاب‌خرابه 10متر ارتفاع دارد و در بستر آن گیاهان آبدوست مثل خزه به‌صورت انبوه رشد می‌کنند. آثار فسیلی 70میلیون ساله نیز در این منطقه وجود دارند.

چشمه تراورتن‌ساز گئچی قالاسی

فعالیت‌های آتشفشانی و گسترش سازندهای آهکی در طبقات زمین از الزامات تشکیل چشمه‌های تراورتن‌ساز است. چشمه گئچی قالاسی نیز حالت جهنده دارد و پولک‌های ظریف کلسیت به رنگ‌های زرد، قرمز، لیمویی، قهوه‌ای و سفید در اطراف دهانه آن تشکیل می‌شود.

ژئوسایت کلیسای چوپان

محدوده ژئوپارک ارس از تنوع و فراوانی فسیلی بالا برخوردار است. در سازندهای کوهستان‌های غربی و ناحیه مراکان و ‌دره‌دیز ارس انواع فسیل بازوپایان، خارپوستان، مرجان‌ها و... مشاهده می‌شود. تشکیل فسیل در پیشینه زمین امری نادر است و تعداد فسیل یافت شده از جانداران کمتر از یک‌درصد از زنجیره حیاتی را شامل می‌شود که در سایت کلیسای چوپان مشاهده می‌شود.

ژئوسایت اوشتبین

روستای اوشتبین نمونه‌ای از روستاهای کوهستانی میان‌دره‌ای است که از مجموعه 3آبادی به نام‌های هراس، سیاوشان و جعفرآباد تشکیل شده‌است. منظر طبیعی این روستا در سال۱۳۷۹ به ثبت ملی رسیده و اسناد به‌دست‌آمده از سنگ‌نبشته‌های موجود در روستا تاریخ‌های 818 و 948 هجری شمسی را نشان می‌دهند. در جنوب روستا برون‌زد گرانیتی مشاهده می‌شود که ادامه گرانیت اردوباد جمهوری خودمختار نخجوان به وسعت350کیلومترمربع است و قدمت آن به حدود 24 تا 33میلیون سال می‌رسد.

منطقه حفاظت‌شده مراکان

در این منطقه کهن‌ترین واحدهای سنگی ژئوپارک و سازند جیرود که قدمت آن به 360 تا 420میلیون سال پیش برمی‌گردد بیشترین گسترش را دارد. نهشته‌های فسیلی بسیار غنی و انواع فسیل جانوران منقرض شده را می‌توان در این منطقه یافت.

ژئوسایت کردشت

مجموعه کردشت شامل چند بنا و ساختمان تاریخی ازجمله حمام تاریخی کردشت، مسجد غریب، دیوانخانه، یخچال، قلعه کردشت و پادگان نظامی است که همگی در روستای تاریخی کردشت واقع شده‌اند. حمام تاریخی کردشت در زمان شاه عباس اول بنا و در دوره قاجار به دستور عباس میرزا نایب‌السلطنه، مرمت شد. بنای اصلی قلعه کردشت نیز متعلق به دوره زندیه است که در زمان قدرت‌گیری خان‌نشین «قره باغ» تخریب شد.

ویژگی‌های ژئوپارک ارس

ژئوپارک ارس در شمال‌غربی ایران، در استان آذربایجان‌شرقی واقع شده است. این ناحیه از لحاظ موقعیت جغرافیای طبیعی، دنباله جنوبی رشته‌کوه‌های قفقاز کوچک است. این رشته‌کوه همراه با رشته‌کوه‌های البرز و زاگرس بخش میانی از سیستم کوهزایی آلپ - هیمالیاست که از اروپا تا شرق آسیا کشیده شده و موجب تنوع و گوناگونی اقلیم‌ها و فرهنگ‌ها در 2سوی خود شده است. این ناحیه پوشش‌ گیاهی متنوع شامل رویشگاه‌های گرمسیری، استپ و جنگل‌های متراکم است. ارس رودخانه‌ اصلی این ناحیه است که مرز شمالی با ارمنستان و جمهوری خودمختار نخجوان را تشکیل می‌دهد.